Portugese wijnen typeren zich door een rustieke bitterheid die perfect aansluit bij de nationale landelijke keuken. We selecteerden zeven wijnen met een originele identiteit.

De pas opgerichte distributiefirma voor Portugese wijnen, Carujo Vins in Bosvoorde, is een nieuwkomer op de Belgische markt. Uit de Texte de réflection die de prijslijst begeleidt, blijkt echter dat zaakvoerder José Carujo vooralsnog wat eenzijdig is voorgelicht over de situatie in ons land en zeker in Vlaanderen. De grote promotie-inspanningen die hij levert, beogen uiteraard de verkoop van zijn wijnen in de horeca, maar hij wil ons bovendien ook leren dat ze uitstekend passen bij onze Franse cuisine. Een nogal bevreemdend uitgangspunt. In werkelijkheid drinkt de modale Belg, en zeker de Vlaming, van de beste wijnen van overal ter wereld en heeft hij een eigen keukenfilosofie ontwikkeld die veel breder is dan de Franse alleen.

Enkel met het glas in de hand kunnen we te weten komen of er in de Carujo-korf goede wijnen zitten.

Vinho Verde Branco DOC 1997, Alvarinho ‘Deu la Deu’,

Adega Coop. Regional de Monçao, 346 fr.

In Portugal staat DOC voor Denominaçao de Origem Controlada, een appellationwijn. In dit geval is dat de vinho verde uit het noorden van het land, van de stad Porto tot de Spaanse grens en ongeveer 90 km landinwaarts vanaf de Atlantische kust. Het gebied omvat 27.000 ha wijngaarden of 15 procent van het totale lokale landbouwareaal, en vormt met zijn omringende bergen eigenlijk een reusachtig amfitheater dat heuvelachtig afloopt naar de kuststreek. De winters zijn er zacht en vochtig – het regent er tweemaal meer dan bij ons -, en de zomers met temperaturen van 17 tot 25 graden kan men niet heet noemen: het is een groene streek (vandaar de naam verde).

Voorliggende wijn komt uit het gebied van Monçao aan de Minho-rivier in het noorden. De druivenstok wordt er verbouwd langs 2 meter hoog gespannen draden, terwijl men elders de wijnranken soms nog in de bomen laat klimmen of op hoge pergola-achtige bouwsels. De ‘hoogbouw’ beschermt de druivenstok tegen schimmels en tegen voorjaarsvorst. Voor vinho verde worden de druiven niet volrijp geplukt zodat er een belangrijk gehalte sterksmakend appelzuur in de most terechtkomt. Dit appelzuur wordt later, gedeeltelijk ook op fles, omgezet in het zachtsmakend melkzuur en wat koolzuurgas: de malolactische gisting. Het koolzuurgas doet de wijn een beetje parelen, wat elegantie meebrengt. Vinho verde moet licht zijn, het alcoholgehalte mag niet boven de 11,5 graden uitkomen, behalve in Monçao met de Alvarinho-druiven, waar tot 13 graden toegelaten zijn. Algemeen wordt aangenomen dat de witte Alvarinho-wijn tot de beste behoort, maar wegens zijn hoger alcoholgehalte en zijn minder parelend karakter is het volgens Portugese normen eigenlijk maar een halve verde. De zeldzaamheid echter – niet meer dan 2 procent van de totale verde-productie – en het kleine rendement van de Alvarinho-druiven maken er een relatief dure wijn van.

In het glas komt een kleur met een gele nuance zoals men van een verde uit Monçao mag verwachten, en ook fijne gasbelletjes. Frisse, wat aardse vegetale neus met na opschudden wat exotisch gemuscateerde componenten. Volkomen droge smaak zonder overmatig zuur. Foutloze en goede stevige witte wijn, misschien iets te duur voor de Belgische markt; niet voor bij oesters, eerder voor bij bereide visschotels zoals kabeljauw in de oven.

Redondo DOC 1997, White Wine,

Roquevale, Soc. Agricola da Herdade da Madeira, 262 fr.

Deze wijn, en ook de volgende, komt uit de Alentejo-provincie in het zuiden van Portugal, tussen Lissabon en de grens met Spanje. Deze provincie omvat een derde van het Portugese grondgebied, maar is uiterst dun bevolkt (27 inw./ km²). Graanakkers, olijfbomen en wouden van kurkeiken domineren het landschap. Met 60 mm regen per jaar en zomers van 35 graden is het er warm en uitzonderlijk droog. Het gebied rond Redondo, in het oosten tegen de Spaanse grens, is gekend om zijn volmondige rode wijnen en zou van de beste witte maken.

In het glas komt een bleke kleur met groene nuance. De neus is getekend door een riesling-sauvignon-achtige rijpheid: honing en rozijnen. In de mond komt een frisse, simpele smaak met een naijlende balans van zuur en bitter. Wijn met een breuk tussen geur en smaak, excellent voor de keuken.

Tinto da Talha 1997, Red Wine, Vinho Regional Alentejo,

Roquevale, Soc. Agricola da Herdade da Madeira, 310 fr.

Goede, rijpe kleur met een mooie nuance van bordeauxrood en een schijn van purper. Stekelige, fijne, wat pikante neus die goed verbreedt en verdiept bij opschudden. Stevige, met tannines onderbouwde smaak met presente structuurbitterheid en goede lengte. Past niet bij delicate patrijzen maar wel bij geroosterd rood vlees of dungesneden droge pur porc-worstjes.

Tinto 1996, Quinta de Abrigada,

Alenquer VQPRD, 365 fr.

VQPRD is een letterwoord voor een iets breder opgevatte appellation: Vin de Qualité Provenant d’une Région Déterminée. Alenquer is een kustwijngebied in de Estremadura-provincie met als hoofdstad Lissabon. Met een productie van 2 miljoen hectoliter per jaar is dit gebied het belangrijkste van heel Portugal en is leverancier van de consumo-wijn voor de dorstige hoofdstad.

Ongeweten treedt José Carujo hier in het historische voetspoor van de Vlamingen: de wijnen van dit gebied vlakbij Lissabon waren de eerste om in grote hoeveelheden te worden uitgevoerd naar Vlaanderen, Duitsland en Engeland, al van in de 14de eeuw. Voor men in Frankrijk vele eeuwen later de appellation-regeling begon in te voeren, werd een derde van de productie uitgevoerd naar Frankrijk om daar de zwakke, kleurloze bordeauxwijntjes wat zuiders temperament bij te brengen.

De regio is gedomineerd door een coöperatiestructuur, ook voor de distributie. Maar de laatste jaren, en dan vooral in Alenquer, maakten veel wijnbouwers zich los uit de anonimiteit en begonnen zelf hun wijn te maken en te bottelen. De Soc. Agricola Quinta de Abrigada is er één van.

In het glas komt een goede kleurconcentratie met een nuance van rijp maar geen spoor van sleet, zelfs met wat vatspanning. De neus is puntig met een wat droge houtcomponent van hoogstwaarschijnlijk Amerikaanse eik, maar na walsen komt er diepe rijpheid. De smaak is droog en met een bitteraccent, de bitterheid ijlt wat na. Stevige wijn, geen spoor van zuiderse rondeur of zoetheid, van het kaliber van de vorige.

Vinha Nobre 1992, Alenquer VQPRD,

Quinta de Abrigada, Soc. Agricola, 450 fr.

Wat meer evolutie in de kleur dan de vorige, maar het is dan ook een 1992. Ontwikkelde neus met veel ruimte en goed ingewerkt hout: eucalyptus, laurier en boenwas (terpentijn) zijn goede parallellen. Afgeronde maar niet ronde smaak met goed ingedekt bitter en een zekere nuance: grote wijn waaraan men moet wennen. Laat het wild maar komen.

Quinta dos Roques, Dao DOC 1995, vinho tinto, 400 fr.

Dao is na port de bekendste rode wijn van Portugal. Het gebied ligt wat in het binnenland, afgeschermd van de invloed van de Atlantische Oceaan, behalve in een smalle corridor naar het westen toe, bij de universiteitsstad Coimbra. Dao-wijn is voor 80 procent rood en wordt voor meer dan de helft geproduceerd in een tiental grote coöperaties. Sinds 1986, het jaar waarin Portugal in de Europese Unie stapte, mogen de individuele wijnboeren hun wijn ook zelf bottelen, een regel waarvan meer en meer gebruik wordt gemaakt. De totale wijngaardoppervlakte beslaat 25.000 hectaren, met een gemiddelde jaarlijkse productie van 600.000 hectoliter. De herfst komt er vroeg en is koel, waardoor de gisting in de kuipen vertraagt, wat de vorming van glycerine bevordert (gewoonlijk meer dan 10 g/l). Hierdoor krijgt de wijn een zekere natuurlijke zachte textuur. Traditioneel zijn Dao-wijnen volmondig en wat rustiek in de bitterheid. Ze moeten bij wet 18 maanden verouderen voor de botteling en dan nog minstens twee maanden op fles wachten vooraleer ze op de markt mogen komen.

In het glas komt een ijle en te lichte kleur, een neus van droge eik die nog verergert na opschudden, de originele druivenbitterheid is door overmatige eiklagering nog versterkt. Opgedirkte wijn, waar het hout het fruit heeft vernietigd: un vin de menuisier.

Quinta do Correio Reserva, Dão DOC 1991, vinho tinto, 365 fr.

Goed gevulde kleur met diepte, geen spoor van sleet. Ontwikkelde neus met goed fruit en grote geknoopte eenheid ook na opschudden, donker fruit van zwarte kersen. Sapfrisse smaak met soepele structuurtannines. Goede wijn in alle opzichten.

Al deze wijnen hebben een originele Portugese identiteit, zonder modieuze bijmengingen van cabernet of chardonnay, die zovele wijnen, vooral in de Nieuwe Wereld, verfransen. Om toegang te krijgen tot deze wijnen moet men het cépage-racisme afleggen en de wat rustieke bitterheid accepteren door ze aan tafel te plaatsen bij passende gerechten. De Portugezen hebben eeuwenlang hun wijnen zelf gedronken bij hun eigen keuken die niet uitblinkt door grote finesse. Dit partnerschap van wat rustieke stevigheid kan best met deze wijnen gerespecteerd blijven. Een onovertroffen combinatie in dit geval is het speenvarkentje uit de oven. Het is ook belangrijk om deze wijnen een goed fijn glas te gunnen, het beïnvloedt het verwachtingspatroon in gunstige zin.

Invoer: Carujo Vins, Bosvoorde, Tel. (02) 675.64.18.

Herwig Van Hove / Foto Gerald Dauphin