Wijn

Eenvoudige, lekkere wijnen, die geen pijn doen in de portemonnee. Daar willen we het om de veertien dagen over hebben in deze rubriek. Château Simple, wijn voor beginners, die ook de kenners wel bevalt. Deze week: Zuid-Afrikaanse wijn.

Sinds de afschaffing van de economische boycot zijn de Zuid-Afrikaanse wijnen in opmars. Op tien jaar tijd is de export vertienvoudigd. Met als voorspelbaar gevolg dat er geen voorraad meer is. Met 100.000 hectaren is het Zuid-Afrikaanse wijngebied kleiner dan Bordeaux (115.000 hectaren). Daarbij mag men niet vergeten dat de stijgende vraag in het buitenland uitsluitend de kwaliteitsdruiven betreft: cabernet sauvignon, merlot, shiraz en pinotage voor rood; sauvignon, chardonnay en in mindere mate chenin voor wit. Chenin wordt lokaal Steen genoemd, maar is niet echt een kwaliteitsdruif: alleen de Nobel Harvest, de zoete wijnen met botrytis zijn erg goed en zeldzaam. Voor de rest is Steen in Zuid-Afrika een tafelwijndruif die eigenlijk alleen dient voor de brandy-productie. Viervijfde van de totale Zuid-Afrikaanse wijngaardoppervlakte is met Steen beplant, de rest is ‘exporteerbaar’.

De massale aanwezigheid van de middelmatige chenin heeft te maken met de apartheid. De wijnbouw werd toen levend gehouden door illegale export van bulkhoeveelheden naar het oostblok en door brandy-distillatie, waarbij niet bepaald de grootste eisen worden gesteld omtrent kwaliteit. Chenin is dus vooral aangeplant op wijnvelden die grote rendementen toelieten. Over geheel Zuid-Afrika is het gemiddelde rendement 77 hl/ha, maar in sommige chenin-gebieden zoals Olifantsrivier of Oranjerivier zijn 350 hl/ha heel gewoon.

Toch zegt dat niet alles: het gewicht aan druiven per plant is ook belangrijk. In Meursault, in de Franse Bourgogne, haalt men makkelijk 60 tot 70 hl/ha, maar dan wel op wijngaarden waar op elke hectare 10.000 wijnstokken staan, die elk zo’n 1,5 kg druiven produceren. In het Italiaanse Trentino wordt courant 100 hl chardonnay per hectare gehaald, maar het lokale dubbele pergolasysteem van aanplant betekent slechts 1500 planten per hectare, en dus moet elke wijnstok haast 10 kg druiven opbrengen. Dezelfde plant moet dus werken voor tienmaal meer druiven: verdunning is onvermijdelijk. De chenin-wijngaarden in Zuid-Afrika zijn eerder van het Trentino-type.

Snel kan de toestand niet veranderen. De boycotperiode heeft het voor de onafhankelijke individuele wijnboeren niet makkelijk gemaakt. Overleven in een markt zonder noemenswaardige export is geen sinecure. Op een totaal van 5000 eigenaars zijn er maar een hondertal onafhankelijke wijnproducenten overgebleven. De rest is aangesloten bij coöperaties die overkoepeld worden door KWV, de Ko-operatieve Wijnbouwers Vereniging: een gigant die meer dan 80 procent van de Zuid-Afrikaanse wijn in handen heeft.

De beste gebieden liggen rond de Kaap: het uiterste zuiden met Constantia, waar het fris genoeg is om excellente sauvignon blanc te maken; en de regio’s Stellenbosch, Paarl en Franschhhoek, waar bergen zoals de Simonsberg hogergelegen flanken bieden. Daar is het rijpingsproces van rode druiven voldoende traag om in de wijn complexiteit en fijne tannines te veroorzaken. Op het etiket staat dan Wine of Origin met de naam van de regio of het district erbij. Als de wijn samengesteld is uit verschillende Kaapse districten staat op het etiket Coastal Region. De hoogste categorie is echter de Landgoedwijn ( Estate Wine): afkomstig van één landgoed, daar gebotteld en gemaakt van druiven van dat domein (het Franse châteauprincipe). Een garantiezegel op de flessenhals waarborgt de gegevens op het etiket. Toch heeft die origine niet zoveel belang. In tegenstelling met Europa, waar in een bepaalde appellation de toegelaten druivensoorten bij wet zijn vastgelegd, is in Zuid-Afrika alles vrij te kiezen. De wijnmaker mag dus planten en blenden wat hij wil: de origine is niet bepalend voor het type. Ook het oogstjaar is niet zo kritisch: er zijn betere en mindere jaren, maar de gelijkmatigheid van het klimaat zorgt jaar in jaar uit voor goede wijn.

Groot Genoegen 1998, Wine of Origin Paarl, Cinsaut/Cabernet Sauvignon

Groot Genoegen staat hier voor een merknaam. Normale kleurconcentratie met een jong fris paars accent; brede wat warme neus met sincaut in de boventonen en cabernet in de onderbouw na opschudden. Goede jonge smaak, smakelijk in de aanspraak en vol charme maar wat kort. Goede wijn voor zijn prijs. (Colruyt: 159 fr.)

Fernkloof 1996, Wine of Origin Paarl, Cabernet Sauvignon

Fernkloof is eveneens een merknaam. Normale kleurconcentratie met wat zachte evolutie; beschaafde, fijne neus van cabernet en goed hout en blijvende finesse ook na opschudden. In de mond komt een fijne smaak van ontwikkelde cabernet met mooie lengte en fijne houtdoortimmering. Goed geknoopt over het gehele smaakgebied. Ontwikkelde fijne wijn. (Colruyt: 329 fr.).

Rozendal 1996, Wine of Origin Stellenbosch

Er staat op het etiket dat hij gemaakt en gebotteld werd op de Rozendal Farm, maar Estate Wine is nergens vermeld: Rozendal moet dus begrepen worden als een merk, er is ook met druiven van de buren gewerkt. De kleur is gespannen, de neus compact en dens. Een bordeauxachtige blend gedomineerd door merlot, met mooi hout en vooral veel diepte van goede rijpheid. Soepele, geconcentreerde smaak met veel lengte en wat zuiderse zachtheid, vooral van de merlot; stevige structuurtannines en goed hout. Grote en smakelijke, aangename wijn die nog enkele jaren kan liggen. (Delhaize: 499 fr.)

Volgende aflevering in Weekend Knack van 17 maart:

Portugese wijn.

HERWIG VAN HOVE