vitaal

Zonder nu meteen zo ver te gaan als Ken Russell in zijn gekostumeerde hoogdagen in de jaren zeventig, is “Elizabeth” toch merkelijk interessanter dan de doorsnee Britse kostuumfilm in onberispelijke maar schoolse BBC-stijl.

De Indiase regisseur Shekhar Kapur (“Bandit Queen”) is uiteraard een outsider in de felbewogen geschiedenis van de Britse monarchie – wat klaarblijkelijk erg bevrijdend werkte. Hij wordt in ieder geval nooit gehinderd door de gebruikelijke respectvolle, maar saaie ingetogenheid van het genre. Dit historisch fresco offreert integendeel een hypervitale, sensuele en bruisende visie op de beginjaren van de Engelse vorstin Elizabeth I (1533-1603), die de onder haar vader, Hendrik VIII, begonnen protestantisering van Engeland voltooide. Kapur borstelt de Realpolitik van het zestiende-eeuwse Engeland in krachtige tableaus op het doek. De kersverse koningin, plotseling op de troon gehesen na de dood van haar katholieke halfzuster “Bloody Mary”, moet zich niet alleen een weg banen in een kluwen van katholieke intriganten, maar moet zich ook Spanje en Frankrijk van het lijf houden.

Wanneer Elizabeth de troon bestijgt, is het land bankroet, staan vijandelijke legers klaar voor de aanval, is het eigen leger veel te zwak om een oorlog aan te gaan, krioelt het hof van de verraders en staan koninklijke buitenlandse aanbidders te trappelen met huwelijksaanzoeken die politieke stabiliteit moeten brengen.

De aanstormende Australische actrice Cate Blanchett is schitterend als de “Virgin Queen”, die aanvankelijk nog haar hart laat spreken, maar geleidelijk aan leert hoe haar eigen gevoelens en genoegens op te offeren aan staatszaken. Ze groeit hoe langer hoe meer in haar rol van koningin, maar de daarvoor vereiste hardvochtigheid, gaat natuurlijk ten koste van haar menselijkheid – een tweespalt die Blanchett op exquise manier in allerlei subtiele schakeringen weet te vertolken.

Alle intriges, complotten en ceremonies worden gevat in een meeslepende beeldenstroom. Dat het ondanks het vaak nadrukkelijke effectbejag (zowel in montage als in de extreme camerastandpunten) nooit uit de hand loopt, bewijst in ieder geval dat Kapur zijn materiaal volledig beheerst. De prent wemelt ook van de picturale referenties, van Velasquez tot Francis Bacon (inzonderheid in de scènes met John Gielgud als roofzuchtige paus). Ook hier geen rondleiding in een stoffig museum, maar een aaneenschakeling van forse cinematografische statements.

“Elizabeth” van Shekhar Kapur, met Cate Blanchett, Geoffrey Rush, Christopher Eccleston, Joseph Fiennes, Richard Attenborough, Kathy Burke, Fanny Ardant.

Patrick Duynslaegher