Thuis in de wereld

Wil je weten of het er op Amerikaanse scholen echt aan toegaat zoals in “Beverly Hills” ? Voel je je aangetrokken door vreemde kulturen in Zuid-Amerika, Japan of Borneo ? Edukatieve uitwisselingsorganizaties maken die dromen voor ondernemende jongeren konkreet.

SABINE LAMIROY

Het einde van je schooltijd is in zicht. Je weet nog niet welke richting het met je toekomst uitmoet. Enkele weken, maanden of een jaar meedraaien in een gastgezin, in een vreemde kultuur, op een andere plek op de aardbol, geeft een nieuwe kijk. Steeds meer jongeren willen, voor ze een vaste weg inslaan, eerst de wijde wereld in. Om andere kulturen, mensen, talen en daardoor ook zichzelf beter te leren kennen. Niet als toerist maar van binnenuit. Door deel te nemen aan het familiale en sociale leven. Door er school of stage te lopen, of als au pair.

Dat betekent een tijd lang afscheid nemen van je vertrouwde omgeving, van familie en vrienden en je open stellen voor totaal nieuwe ervaringen. Een sprong in het onbekende. Om er een positieve ervaring van te maken, is “inpakken en wegwezen” niet voldoende. Een langer verblijf in het buitenland vraagt een degelijke voorbereiding en adekwate begeleiding. In eigen land zijn er een resem organizaties die uitwisselingsprogramma’s voor jongeren aanbieden, van Sporta tot Rotary. De twee grootste non-profit-organizaties, die door de Vlaamse overheid erkend en gesubsidieerd zijn, zijn Youth for Understanding (YFU) en Associated Field Service (AFS).

“Het is belangrijk te weten waar je voor staat”, zegt Liesbeth Provoost, YFU-koördinator voor Vlaanderen. “Als iemand van 16, 17, 18 jaar voor langere tijd vertrekt naar een gastgezin in het buitenland, moeten zowel de kandidaten als de ouders zeer goed beseffen dat het een biezonder verrijkende ervaring kan zijn, maar ook dat er erg moeilijke momenten zullen zijn. “

Daarom worden er informatienamiddagen georganizeerd en wordt elke kandidaat tijdens een uitgebreid gesprek gepolst naar zijn rijpheid en motivatie. “Feit is dat je zeker een gezonde dosis zin voor avontuur moet hebben. Gedreven zijn om een ander land, de kultuur en de mensen daar te leren kennen. Een taal leren, is belangrijk, maar zeker niet de eerste drijfveer. Bovendien kan de kennis van een minder voor de hand liggend land met zijn taal en tradities, bijvoorbeeld Finland, Hongarije of Ecuador, voor de toekomst een aanzienlijke troef zijn. Terwijl tot een tiental jaren geleden vooral de States in trek waren, zie je nu duidelijk een verschuiving van de interesses. Zuidamerikaanse landen, maar ook Oosteuropese landen zijn nu veelgevraagde bestemmingen. “

Jaarlijks stuurt YFU de grootste uitwisselingsorganizatie op wereldniveau en al 40 jaar aktief zo’n 7000 jongeren uit, verspreid over 35 landen. Voor het Vlaamse land zijn dat er jaarlijks een 60-tal en hun aantal neemt toe. Ze zwermen uit naar 30 verschillende landen in West- en Oost-Europa, van Noord- en Zuid-Amerika tot Japan en Nieuw-Zeeland. Het YFU biedt verschillende pakketten aan. Meest populair zijn de scholierenuitwisselingen, waarbij 15- tot 18-jarigen gedurende een jaar school lopen in het buitenland. Daarnaast zijn er kollege jaar- en semesterprogramma’s voor 18- tot 21-jarigen, zomerprogramma’s van een zestal weken voor 15- tot 18-jarigen en sinds kort ook au- pairverblijven. De jongeren worden als kind in huis opgevangen in een streng geselekteerd gastgezin. Permanent staan YFU-verantwoordelijken klaar voor begeleiding en eventuele opvang van problemen ter plaatse.

“Voor de meeste jongeren is het een onvergetelijke ervaring. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die tijdens of na hun schooltijd een jaar in het buitenland hebben doorgebracht, het later in de maatschappij gemiddeld verder schoppen, zowel op professioneel als op sociaal vlak. Openheid en aanpassingsvermogen zijn wel vereist. Het gebeurt dat er zich in de praktijk kleinere of ernstiger problemen voordoen. Bijna altijd gaat het om kommunikatiestoornissen tussen gast en gastgezin in de beginfaze, omdat je de taal nog niet goed kent en vooral omdat elk huishouden er andere, ongeschreven regels op nahoudt die voor een buitenstaander niet altijd duidelijk of zinvol zijn. Dat kan gaan van handen wassen voor het eten, tot fundamenteel verschillende levensopvattingen. In de meeste gevallen worden die moeilijkheden, na overleg met een YFU-verantwoordelijke, binnen het gezin uitgepraat. Lukt dat niet, dan wordt een ander gastgezin gezocht. Heel zelden haakt iemand af. Elk verblijf in het buitenland kent ongeveer een gelijkaardige curve : na drie maanden komt er een soort dieptepunt, speelt heimwee vaak parten, doen er zich kleine wrijvingen voor. Maar dan is het net belangrijk om door te gaan. Eens die kaap voorbij, komt het integratieproces op volle gang, en tegen het einde aan vinden de meesten het jammer dat ze al naar huis moeten. Daarom geeft een buitenlands verblijf van een jaar eigenlijk een dieper en positiever effekt dan een korter verblijf, waarbij men niet echt de tijd heeft om te integreren. De impact is ook groter als men het op jongere leeftijd doet, omdat openheid en aanpassingvermogen nog groter zijn. De meeste jongelui houden er een sterke, bijna familiale binding met het gastgezin aan over. En vooral een openheid naar andere mensen toe. “

De prijzen van een jaarprogramma voor scholieren variëren per land van zo’n 128.000 (Duitsland en Denemarken bijvoorbeeld) tot 225.000 fr. (Japan). Voor de kategorie 18- tot 21-jarigen moet men rekenen op 185.000 (Venezuela) tot 291.000 fr. (Amerika). Prijzen voor de zomerprogramma’s zitten tussen 41.000 (Rusland) en 97.000 fr. (Mexico). Buiten schoolmateriaal, boeken en zakgeld, zijn praktisch alle kosten (info, reis, verblijf, begeleiding, enz.) in die prijzen inbegrepen.

Basisopzet, zowel bij YFU als bij AFS, is een groter begrip tussen mensen van verschillende kulturen, een aanmoediging om menselijke relaties aan te knopen over kulturele en politieke grenzen heen. Ook Sven Usé van AFS bevestigt dat het niet zozeer gaat om het verwerven van schoolse kennis, maar eerder om een rijpingsproces. “Vaak hebben jongeren beter door dan de ouders waar het om gaat : het is geen “verloren” jaar maar een ideale gelegenheid om door kontakten met een andere kultuur zelfstandiger te worden. Om een sociale en affektieve intelligentie te ontwikkelen die in het schoolse systeem te weinig aan bod komt. “

Beide organizaties werken, op een vaste kern na, met een wereldwijd netwerk van duizenden getrainde vrijwilligers. Zij staan in voor de selektie en briefing vooraf, begeleiding, en eventueel het oplossen van problemen ter plaatse. Het gaat grotendeels om returnees, jongeren die zelf ooit zijn weggeweest, vroegere gastgezinnen en zogenaamde zendgezinnen.

Zo is het AFS gegroeid uit de American Field Service die na de Eerste Wereldoorlog als vrijwilligersorganizatie voor ambulanciers werd opgericht op het Rode Kruis na, de grootste vrijwilligersorganizatie ter wereld, verspreid over bijna 60 landen in alle kontinenten. AFS is de grootste uitwisselingsorganizatie in Vlaanderen. Op tien jaar tijd is het aantal kandidaten meer dan verdubbeld. Terwijl in ’84 nog 81 procent naar de VS trok, kozen slechts 44 procent van de 147 kandidaten vorig jaar voor de States. Zuid-Amerika met 28 procent en Azië met 10 procent scoren erg goed. Voor het jaarprogramma bij AFS kunnen jongeren tussen 16 en 18 jaar kiezen uit een 25-tal landen. Ze verblijven in een gastgezin en gaan er naar de plaatselijke school. De prijzen variëren van 139.000 tot 192.000 fr.

Maar omgekeerd kan ook. Jaarlijks verblijft een 90-tal buitenlandse studenten hier bij ons in gastgezinnen.

Voor werkende of werkzoekende jongeren tussen 18 en 28 jaar, die ervaring willen opdoen in het buitenland, is er een stageprogramma. Ze volgen een maand taalkursus en draaien twee maanden mee in een bedrijf of organizatie. Het stageprogramma in Europa kost 75.000 fr., voor Latijns-Amerika moet men rekenen op 109.000 fr. Met het zomerprogramma gaan jongeren tussen 14 en 25 jaar voor een viertal weken naar een West- of Oosteuropees land. Telkens met verblijf in een gastgezin.

Steeds meer jongeren zoeken kontakten over kulturele en politieke grenzen heen.