Er waait een nieuwe subcultuur door de straten : steampunk. Voorlopig maakt ze vooral furore in het buitenland, al ontwerpt het Antwerpse duo A.F. Vandevorst al jaren kleren en accessoires die opvallend voldoen aan de steampunketiquette. Maar weten ze dat zelf wel ?
Ziet u deze winter iemand met een vliegeniersbril lopen of een zakhorloge bovenhalen : steampunk. Zag u de blockbusters Sherlock Holmes of Alice in Wonderland : steampunk. Hebt u de computerspelletjes Arcanum of Myst al gespeeld : steampunk. Neen, steampunk is dus geen hels muziekgenre dat de oren doet stomen. De nieuwe subcultuur heeft in de eerste plaats zelfs niets met muziek. Wel met mode, design, literatuur en films die verwijzen naar 1. Victoriaanse sciencefiction (denk Jules Verne) 2. een fascinatie voor het stoomtijdperk eind negentiende eeuw en 3. het zelfgemaakte, zeg maar de doe-het-zelfcultuur.
Zakkompas, ruimteschepen, tandwielen, lange jassen, tweed, schutbrillen : het zijn slechts enkele ingrediënten van de steampunkbeweging. De subcultuur verspreidde zich de voorbije jaren zachtjes – en geweldloos – over de wereld, van de UK, Duitsland en Polen wat Europa betreft, tot Canada, Japan en de VS. Toegegeven : in België komt steampunk nog niet veel verder dan de bioscoop en boekwinkel. Deels nostalgisch, deels futuristisch is het een undergroundcultuur die elementen uit het stoomtijdperk – zo tussen 1830 en het einde van de Eerste Wereldoorlog – gebruikt om op een nieuwe manier met de toekomst om te gaan. Daarmee pleiten steampunkers voor een mix tussen fantasie, technologie en een hoog do-it-yourselfgehalte.
Al is de beweging eigenlijk zo underground ook niet meer, aan het aantal Googlehits te zien (bijna vijf miljoen). Het internet staat vol steampunkblogs waar tips worden uitgewisseld om toetsenborden, iPhonehoezen en fietsen een Victoriaanse en antieke toets te geven. Er zijn (online) steampunkmagazines met essays en interviews van en met steampunkiconen. Er bestaan iPhone- apps, verkrijgbaar op iTunes en ook steampunkmuziek is aan zijn opmars bezig. De Amerikaanse band Abney Park is daarbij een van de koplopers. Op hun website staat te lezen : “Abney Park comes from an era that never was, but one that we wish had been. An era where airships waged war in the skies.” Ook Smashing Pumpkins en Tom Waits worden – retrospectief – als steampunkartiesten gecategoriseerd.
Op modevlak deelt steampunk stijlelementen met cyberpunk, gothic, Japanse lolita’s, nieuwe romantiek, do-it-yourself en het burleske. Geen simpel af te bakenen modebeweging, dus. Maar eens je weet wat het is, zie je het overal. In de Belgische stijlcodes van A.F. Vandevorst, bijvoorbeeld. De wintercollectie 2010 van echtpaar An Vandevorst en Filip Arickx heeft een industrieel gevoel : stoffen zijn met klinknageltjes aan elkaar vastgemaakt, hoge leren laarzen hebben afneembare kniebeschermers, jassen kun je met krijt beschrijven zodat ze er stoffig uitzien, en er zijn kartonnen harnassen (we zoeken nog altijd een kleuter die ons een exemplaar in elkaar knutselt). Kortom, Sherlock Holmes en Jules Verne zijn niet veraf, evenmin de donkere kant van Tim Burtons tekenfiguurtjes. En hemden met kogelhouders die gevuld zijn met krijtjes : très steampunk als je ’t ons vraagt. Nieuwsgierig of er nog meer steampunk zit in de wintercollectie van A.F. Vandervorst, trokken we naar hun atelier in Antwerpen om hen aan een kleine test te onderwerpen.
DOOR ELKE LAHOUSSE
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
