Ik herinner me de geur van mijn eerste vriendje. Een coole jongen, trouwens. Hij was een zeiler, heel sportief, altijd op het water. Zo rook hij ook : naar het zout van de zee.
Er is een hele wereld om te ruiken en om te leren ruiken. Of ik dat nu doe in mijn rol als wetenschapper of als kunstenaar, dat maakt niet uit. Voor de expo van Dries Van Noten heb ik drie geurcomposities gemaakt : één die hoort bij een film en twee die ik op de muren van een smalle gang heb geschilderd. Als je erover wrijft, komen de geuren vrij. Ik geef bezoekers weer de toelating om iets aan te raken, zeker omdat de rest van de expo redelijk museaal is ingericht. Mijn installatie voegt een extra dimensie toe die aansluit bij het multisensoriële werk van Dries Van Noten.
We worden stilaan geurblind. Terwijl onze neus net ons belangrijkste zintuig is. We ruiken namelijk iets lang voor we het zien. Elke keer we inademen, gaan er geurmoleculen naar onze hersenen. We ademen meer dan 24.000 keer per dag. We doen alleen niets met al die informatie. We slaan het op in ons onderbewustzijn en gebruiken er uiteindelijk maar vijftien procent van. Ik wil mensen opnieuw leren ruiken. Niet door nieuwe geuren te creëren, maar door de geuren die al bestaan te versterken, naar de voorgrond te brengen.
De dag dat ik mijn neus ontdekte, dacht ik : ‘Wat heb ik al die tijd gedaan ?’ Het had een wow-effect op me, zoals de appel die op Isaac Newtons hoofd viel, waardoor hij de zwaartekracht begreep. Door je neus te activeren leer je de wereld op een andere manier kennen : veel fundamenteler en eerlijker. Je bent in staat om te ageren en reageren op wat je ontdekt.
Ik ben bij geur terechtgekomen door het weer. In Scandinavië, waar ik ben opgegroeid, was dat gesprekonderwerp nummer één. Maar wij raken niet verder dan ‘het is goed of slecht weer’. Dat is vreemd, toch ? Als je weet hoeveel verschillende soorten wind en regen er zijn. Dus ben ik dat vanuit mijn achtergrond als chemicus gaan onderzoeken, en wat er uiteindelijk overbleef was geur.
Ik draag geen parfum of deodorant. Ik kan me niet voorstellen dat ik iets onder mijn oksels zou spuiten. Dat wil niet zeggen dat ik slecht ruik. Ik geloof alleen niet dat de lichaamsgeur waarmee je geboren wordt, en die even uniek is als je vingerafdruk, gecamoufleerd moet worden door een andere, artificieel gemaakte geur.
De geur van geld kalmeert bankiers. Dat blijkt uit een onderzoek dat ik deed in opdracht van een bank. Ik heb een muur geschilderd met verf waarin de moleculen van munten waren verwerkt. Als de bankiers wreven over de muur, dan kwam de geur van geld vrij : een droge, koperachtige geur die bijna niemand in een blinde test herkent. Daar werden ze rustig van.
Adidas wilde zichzelf kennen, uitgedrukt in geuren. Dat logo heb ik samengevat in 21 moleculen. Als ze een nieuwe schoen uitbrengen, dan ruikt die schoen naar het materiaal waarvan hij gemaakt is. Daardoor associeer je die geur met ‘nieuw’. In de winkel zullen ze die geur versterken met de molecule die ik voor hen geselecteerd heb, zodat je brein geactiveerd wordt om te denken aan die schoenen.
Ik heb lekkere kaas gemaakt met het zweet van David Beckham. Samen met een onderzoeker van Harvard Medical School heb ik kaas gemaakt van menselijke bacteriën, om ervoor te zorgen dat we anders over bacteriën gaan denken. Dat kan alleen als we het niet langer blijven associëren met gevaar en ziekte. Bacteriën hebben ook een belangrijke functie in het gezond houden van ons lichaam. Die menselijke kazen waren letterlijk food for thought.
Sissel Tolaas (54) ontwierp een geurinstallatie voor de tentoonstelling van Dries Van Noten in het ModeMuseum van Antwerpen. ‘Dries Van Noten. Inspirations’ loopt nog tot 19 juli 2015. www.momu.be
DOOR ELLEN DE WOLF & PORTRET CHARLIE DE KEERSMAECKER
“Ik heb kaas gemaakt van menselijke bacteriën. Met het zweet van David Beckham. Lekker”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
