Toen ik tien was, leerde ik het woord vrijetijdsmaatschappij. In de toekomst zouden we steeds minder werken, zei de juf. Robots zouden ons werk overnemen en wij zouden de tijd krijgen om ons aan ‘hogere’ bezigheden te wijden : een remedie voor kanker vinden bijvoorbeeld, of agressie uitroeien. Eten zouden we ook niet meer hoeven te doen. Alle voedingsstoffen zouden in zo’n kleine astronautenpil zitten, zodat we de uren die we anders in de keuken doorbrachten ook zouden kunnen wijden aan… ‘hogere’ doelen. Van verkeersopstoppingen was in die verre toekomst geen sprake meer, want auto’s gleden moeiteloos door de lucht. En alle fileloze momenten zouden we creatief, hoogstaand en verfijnd invullen. Daar had je het : de vrijetijdsmaatschappij.

Ik heb rondom mij nog nooit zoveel mensen zo bezig gezien met hun werk als nu. Ik heb nog nooit zoveel mensen geobsedeerd geweten door koken. En de files worden almaar langer. Die vrijetijdsmaatschappij lijkt even ver weg als toen ik tien was. Ik zie wel mensen die ‘hogere’ doelen nastreven, maar ook veel angst, armoede en agressie. De toekomst is niet geworden wat we dachten, en we zweven niet gewichtloos rond in een futuristische woonunit, via schermen converserend met de rest van de wereld (nu ja, die schermen zijn er dus wel). Maar is de toekomst ooit zoals we haar droomden ?

Als trekkie – opgegroeid met de multiculturele cast en supertechnologie van Star Trek – geloof ik alles wat ik in de serie zie. Ik sta daarin niet alleen. Er zijn wetenschappers die aan de medische tricorder van Star Treks dokter McCoy werken. En zou het nu echt niet handiger zijn als we net als de Enterprise dilithium gebruikten als brandstof en niet die vervuilende boel van nu ? De optimistische visie van regisseur Gene Roddenberry heeft een hele generatie wetenschappers en toekomstkijkers beïnvloed. Uitvinder en denker Ray Kurzweil is er vast van overtuigd dat robots onze onaangename taken zullen overnemen, dat we zelf onsterfelijk zullen worden, en ons leven zullen wijden aan – u raadt het al – hogere doelen.

De toekomst voorspellen is ondertussen een beroep geworden, een discipline op zich. Trendwatchers, empirische futurologen, koffiedikkijkers… Vanuit het nu trekken ze de grote lijnen naar de volgende jaren. Onze ambitie reikt in dit nummer slechts één jaar ver. Onze lijst telt 45 items. Meer vrije tijd staat er nog steeds niet op.

lene.kemps@knack.be

Lene Kemps

De toekomst is niet geworden wat we dachten, en we zweven niet gewichtloos rond in een futuristische woonunit