NACHTMERRIE

Het ijselijk verhaal van de meest produktieve serial killer uit de Sovjet-Unie smeekte om verfilmd te worden. Het resultaat, ?Citizen X”, is een somber dokudrama dat de toeschouwer als een nachtmerrie blijft achtervolgen. Tussen 1982 en 1990 vermoordde en mutileerde Andrei Chikatilo meer dan vijftig meisjes, jongens en jonge vrouwen in de streek van Rostov aan de Don, ongeveer achthonderd kilometer van Moskou. De beklemmende film, oorspronkelijk een tv-produktie van de Amerikaanse kabelmaatschappij HB0, rekonstrueert de onafgebroken strijd van gerechtsdetective Viktor Burakov om de dader te ontmaskeren. Het meest schokkende feit is dat hij daar acht jaar over deed. Vooral het kommunisme heeft daar schuld aan : de speurder beschikte niet over de moderne technieken om misdadigers op te sporen, maar moest bovendien ook opboksen tegen de verlammende bureaukratie. De partij-ideoloog, die hem het meest dwarsboomt, verklaart koeltjes dat er in de Sovjet-Unie geen seriemoordenaars zijn, dat dit een produkt is van het dekadente westen. In de meest frustrerende en wraakroepende ontwikkeling in het onderzoek blijkt Burakovs vermoeden dat de moordenaar zijn slachtoffers uitkiest in plattelandsstations juist te zijn, wordt de killer aangehouden maar snel weer vrijgelaten omwille van een ontoereikende bloedtest en het feit dat hij lid is van de partij. Pas zes jaar en een dertigtal slachtoffers later, schept de perestroika eindelijk de kondities om een eind te maken aan de beestachtige slachtingen.

Soberheid was kennelijk het wachtwoord bij deze produktie die van geen enkele sensatiezucht kan worden beschuldigd en waarin een zo klinisch mogelijke dramatizering van de feiten alle voorrang krijgt. De ondoeltreffendheid van de Sovjet-misdaadbestrijding gekombineerd met de mistroostige atmosfeer, de Slavische droefenis, de armoede en de tirannie, maken dit een van de meest akelige en troosteloze misdaaddrama’s die u ooit zal hebben gezien. Stephen Rea is uitstekend als de koppige detective, die er als een geslagen hond bijloopt, maar zo geobsedeerd geraakt door de zaak dat hij een zenuwinzinking nabij is. Jeffrey De Munk geeft angstaanjagend gestalte aan de banaliteit van het kwaad. Er zijn voorts prima vertolkingen van Donald Sutherland als de kolonel van het Rode Leger, die behendig de zwakheden van het systeem uitbuit, en van Max Von Sydow als de psychiater, die er finaal wordt bijgehaald om een psychologisch profiel te maken van Citizen X.

?Citizen X”van Chris Gerolmo, met Stephen Rea, Donald Sutherland, Jeffrey DeMunn, Joss Ackland, Max Von Sydow.