JAS MET STAMBOOM

‘Als je vandaag een parka ontwerpt, zorg dan tenminste dat de capuchon perfect is !’ De Nederlandse onderzoekster Joke Robaard analyseerde de metamorfose van de meest iconische jas : de parka.

Sok, sjaal, knoop, kraag… Elke ochtend, voor we deur uitgaan, bestaat ons aankleedritueel uit dezelfde stappen. Voor Joke Robaard zijn het niet zomaar laagjes die we over ons ego trekken. Ze vormen, jawel, een taal.

Al jaren bestudeert de Nederlandse onderzoekster, lesgeefster en beeldend kunstenaar de relatie tussen mode en realiteit. Wat zijn échte kleren ? Hoe bepalen we onze identiteit ? Robaard heeft een laboratorium vol modemagazines, foto’s, kleding en literatuur. Haar archief dient als referentie als ze lesgeeft, een boek schrijft of een tentoonstelling organiseert.

In het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem toont ze momenteel Get Real / Real Self in samenwerking met collega Giene Steenman. Kledingstukken uit het dagelijkse leven worden er gecombineerd met quotes, foto’s en film, op zoek naar het begrip ‘echt’ in de mode. Robaard haalt er zelfs Système de la Mode bij, een boek uit 1962 van de Franse taalfilosoof Roland Barthes, en zowat het enige modeboek dat een heel leven vraagt om begrepen te worden. “Barthes uitpluizen zie ik als een levensproject. In de expo zitten ook andere filosofen verwerkt, maar hij is de enige die de taal van de mode zo diep onderzocht heeft en je op ideeën brengt. Al in de jaren zestig wees hij op het belang van een nieuwe sociologie van mode.”

Volgens Robaard verandert mode niet werkelijk elk seizoen. “De vormen wijzigen niet, het zijn altijd varianten op dezelfde archetypische stukken : een rok, een trui… Door socio-economische veranderingen wordt de vorm opeens groter of kleiner. Ik zie veel punten van overeenkomst tussen kleding en genealogie.”

Daarom ontwikkelden de onderzoekster en haar team in de context van de expo een stamboom van de parka, die nog altijd (of opnieuw) een modehype is. “Het is een subjectief overzicht, ik wilde de verschillende soorten laten zien. De parka is een heel functioneel kledingstuk. Ik ben de geschiedenis beginnen nagaan vanaf de Eskimo’s, toen de punt onderaan de jas eigenlijk een dierenstaart was. De Mods (Britse subcultuur in de jaren zestig) droegen ook nog puntige parka’s, maar langzaam aan zijn die extra centimeters verdwenen. Als je de historische context loslaat, is dat aanhangsel niet meer nodig. Zo kost het ook minder. Toch ben ik teleurgesteld als ik een recht afgesneden parka zie.”

Volgens Robaard ontbreekt vandaag een modemerk dat zegt dat kleding een vorm is die bijna niet verandert. “Wat zou er gebeuren als we merkloos door het leven gingen, en ontwerpers gewoon kleren maakten met een goede snit ? We gaan tenslotte eindeloos gekleed in archetypes. Ik draag een parka van Comme des Garçons, maar de capuchon is slecht gemaakt. Dat kan eigenlijk niet. We leven toch in een tijd waarin de ultieme parka moet kunnen bestaan.”

–

Get Real / Real Self, nog tot 18 september in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem. Info : www.mmkarnhem.nl

De expo is opgezet in het kader van de afgelopen Modebiënnale.

DOOR ELKE LAHOUSSE