Ilse DeLange

Het ene moment stond ze nog schoenen te verkopen in Twente. Het volgende zat ze met de kruim van Nashville aan de rand van een zwembad in gitaarvorm. Zangeres Ilse DeLange nam een supersonische start.

Jarenlang moest ze opboksen tegen twee oudere broers, en dat maakte Ilse DeLange tot een halve jongen. In die mate dat men haar ooit de mannenrol van Gavroche aanbood in de musical Les Misérables. De op dat moment ontluikende puberteit stimuleerde haar niettemin om haar vrouwelijke charme meer uit te spelen. Ze gooide zich op het playback- en soundmixcircuit met de vertolking van Amerikaanse tearjerkers. Joop Van Liefland, haar gitaarleraar, bracht haar goede smaak bij. De man zag dat in DeLange een reservoir school dat tot dan toe te weinig was aangeboord. Hij omschreef haar timbre als dat van “een Amerikaanse zangeres die vijf huwelijken en evenveel kratten whiskey heeft geconsumeerd”.

Bob Saporiti, baas van Warner Nashville, was eveneens onmiddellijk in de ban van haar stem toen hij DeLange eerder toevallig in Nederland in actie zag. Hij bood haar een platencontract aan en bracht haar in een hotel in countrymekka Nashville rond de tafel met doorgewinterde songschrijvers. Daar zat de simpele meid uit Twente plots over de oceaan aan de rand van een zwembad in gitaarvorm. Je zou van minder naast je schoenen gaan lopen.

Maar ze hield het hoofd steeds koel. Ook toen ze zich in eigen land algauw tot op dezelfde hoogte als kaskraker Marco Borsato tilde. Na de verovering van de heimat is nu de rest van Europa aan de beurt. En daarna wenkt Amerika.

Tijdens het interview komt DeLange vrij defensief over. Ze hamert er continu op dat ze niet om de verkeerde redenen in dit vak zit, dat de muziek belangrijker is dan het geld. Dat hoeft ze absoluut niet zo te benadrukken, want haar debuut-cd World Of Hurt bulkt van de intensiteit. Ze kruipt in de goed in elkaar gelaste songs als betreft het haar tweede huid. Hoewel niet echt vernieuwend, omzeilt haar interpretatie behendig de countryclichés. Wellicht dé reden waarom ze zo’n breed publiek aanboort.

“De volgende plaat zal nog een pak heftiger worden”, voorspelt ze. “Met meer soul. Ik heb het voorbije jaar veel meegemaakt. Doordat ik tegenwoordig minstens vier keer per week optreed, is er korrel op mijn stem gekomen. Om die ruigheid ben ik niet rouwig, integendeel.”

Je hebt lang geleden als kind je eerste stappen gezet in talentenjachten en soundmixshows. Naar mijn gevoel zijn de meeste meisjes die daaraan deelnemen nogal naïef. Ze dromen ervan een grote ster te worden. Een diepere ambitie valt er nauwelijks te bespeuren.

Ilse DeLange: Het is niet abnormaal dat je dat beeld hebt. In dat wereldje is het effectief vaak zo dat het enkel draait om: hoe kan ik beroemd worden? Slechts af en toe bots je op een talent dat het niet voor de status doet.

Persoonlijk vond ik het gewoon leuk dat ik de kans kreeg om te zingen. Ik beleefde enorm veel lol aan die wedstrijden. Na een paar jaar ga je er dan iets serieuzer over denken. Ik wou er graag mijn beroep van maken, maar of dat lukt, weet je nooit. Zelfs nu heb ik nog geen zekerheid. Of ik binnen vijf jaar nog platen zal mogen maken, is in mijn ogen een groot vraagteken. Het succes zie ik als een aangename bijkomstigheid. Het is nooit een doel op zich geweest. Als je de kans krijgt om met muziek geld te verdienen, is dat mooi meegenomen. Dat ik mensen blij maak met m’n liedjes vind ik uiteraard te gek. Nee, ik heb niet te klagen. Ik heb geluk gehad dat mijn plaat zo aansloeg.

Je bent nog schoenenverkoopster geweest. Stel dat je die baan terug nodig had om te overleven en enkel na je uren kon zingen, zou je dan ook gelukkig kunnen zijn?

Ik zou zeker geen schoenenverkoopster gebleven zijn. Ik had een middenstandsopleiding gevolgd omdat die nog redelijk creatief leek. Het was niet zo dat ik van een eigen zaak droomde. Ik wilde graag een diploma halen, maar was me er toen al van bewust dat ik eigenlijk voor de muziek zou kiezen. In die schoenenwinkel deed ik enkel stage, meer niet. Het klonk natuurlijk romantisch in de oren van de journalisten: het eenvoudige verkoopstertje dat zangeres werd. Alsof ik in de winkel stond te neuriën en iemand me daar ontdekte. Ik deed dat jobje, zoals zovele tieners, om zakgeld te verdienen.

In feite heb je nu een eigen zaak. Ilse DeLange is een firma waar jij de verantwoordelijkheid voor draagt.

Ja, het lijkt soms wel een bedrijf. Als je het technisch bekijkt tenminste. Ik vind het sociale aspect heel belangrijk. Ik heb me laten omringen met schitterende mensen. We vormen een clubje dat hopelijk nog lang bij elkaar blijft.

Helemaal in het begin heb je je bijna over alles zelf ontfermd, zelfs over de zakelijke beslommeringen. Naar verluidt verdiepte je je in rechtenboeken voor je je contract tekende.

Voor alle duidelijkheid: ik kon onmogelijk alleen zo’n contract napluizen. Zelfs als je een paar jaar rechten hebt gestudeerd, kan dat nog niet. In Amerika is de wetgeving zó anders. Mijn deal is maar liefst tachtig pagina’s dik. Wat daar allemaal instaat, grenst aan het onwaarschijnlijke. Ze wijden pagina’s aan pietluttige details. Ik heb een Amerikaanse topadvocaat die thuis is in de muziekwereld onder de arm genomen. Hij heeft alles voor me uitgezocht.

Volg je niettemin alles op de voet wat in jouw naam gebeurt of laat je zorgeloos alles voor je regelen?

Je kan niet alles op z’n beloop laten. Kijk, muziek is gevoel. Je moet eerst zelf geraakt zijn voor je de mensen in de zaal kan raken. De muziek moet dus voorzichtig behandeld worden. Daarom wil ik de managers en de boekingagenten met wie ik te maken heb door en door kennen. Ik wil dat alle mensen om me heen mijn visie delen. Als zij enkel op geldgewin uit zouden zijn, klikte het niet. We moeten aan hetzelfde zeel trekken. Er zijn al genoeg artiesten met een foute motivatie. Neem nu al die jongensgroepen. Echt verschrikkelijk. Gevoelloos. Het doet me helemaal niks. Als je de clips van The Backstreet Boys en Boyzone ziet, is het duidelijk dat ze toneel staan te spelen. Ik vind het nep.

Hoe verklaar je dat de bakvissen massaal in katzwijm vallen voor die boysbands? Zijn die allemaal blind dan?

Ze worden volgens mij niét door de muziek zelf gepakt. Ze denken: wat een knappe jongens. De teksten zijn natuurlijk ook niet al te moeilijk. I love you and I’ll be true. Zo’n meisje denkt natuurlijk dat die kerel dat speciaal voor haar zingt. Als die gasten op de koop toe coole kleren dragen, kan het niet meer stuk voor zo’n 14-jarige. Althans, zo denk ik dat het werkt.

Je bent toch ook piepjong geweest. Nooit posters op je kamer gehangen?

Ik ben nooit fan van iemand geweest. Ik zong als tiener al zelf country, zij het traditionelere dan nu. Ik werd ook door niemand in die idolatrie meegesleurd. Ik denk dat het aan mijn afkomst ligt. In Twente regeert de nuchterheid. Al die toestanden hoeven voor ons niet.

Het blijft hoe dan ook vreemd dat een jong meisje gebeten wordt door de countrymicrobe.

Amerikaanse kennissen stuurden ons tapes met countrymuziek. Ik ontdekte tegelijk op de radio een programma waarin een uur niets anders werd gedraaid. Zo kwam ik ermee in contact. En het sprak me meteen aan. Ik maakte op die leeftijd overigens nog niet het onderscheid tussen country en pop. Ik besef dat er vaak pejoratief over het genre wordt gesproken. Afgedaan als te soft. Komt omdat men die muziek hier nog te veel associeert met cowboys. Het imago weerhoudt de mensen ervan écht naar de liedjes te luisteren. Ik hoop iets aan dat waanidee te kunnen veranderen. Ik ga in ieder geval niet in westernoutfit het podium op.

Country is, volgens onderzoek, de muziek waar het vaakst zelfmoord op wordt gepleegd.

Is dat zo? Country zoals het twintig jaar geleden werd gemaakt, door figuren als George Jones en Tammy Wynette, vertoont veel gelijkenissen met de Nederlandse smartlap. Het levenslied, hé. De songs belichten de donkere kant van het bestaan. Maar wat onderzoekers daarover te vertellen hebben, interesseert me eerlijk gezegd geen bal. Ik voel me gewoon tot Amerikaanse-rootsmuziek in haar geheel aangetrokken. Vraag me niet waarom. Ik kan me er goed in uitleven. Da’s het enige wat telt. Ik doe niet mee aan het hokjesdenken en weiger in te spelen op de behoeften van de consument, zoals dat tegenwoordig heet. Marketing, doelgroep, imago… dat zijn voor mij begrippen zonder inhoud.

Je plaat is behoorlijk melancholisch.

Ik hou wel van melancholie. Dat trekt me ook zo aan in het oeuvre van mensen als James Taylor en Bonnie Raitt. Hun muziek heeft trouwens ook raakvlakken met blues, soul en folk. Zij zijn écht. James Taylor verkleedt zich niet voor een optreden. Aan al die bombarie heb ik een bloedhekel. Onlangs zag ik een gesprek met Mariah Carey op TMF. Ze deed, languit op een bank, haar verhaal. Haar hoofd stil, want anders raakte haar kapsel misschien uit model. Pure aanstellerij. Kan ik alleen maar hard om lachen.

Al zet je tien camera’s op mij, ik blijf gewoon Ilse. Dit ben ik. Take it or leave it. Ik heb niks te verliezen. Ik zal altijd blijven zingen, al sta ik op een dag op minder grote podia en moet ik weer een baan gaan zoeken. Eerlijk blijven tegenover jezelf, daar gaat het om.

Akkoord, maar je kan er niet blind voor zijn dat de Amerikaanse platenfirma zwaar in je geïnvesteerd heeft. Als je straks in de V.S. gaat toeren, zullen de verwachtingen hooggespannen zijn.

Als ik aan ieders verwachtingen moet voldoen, ben ik een popje aan een touw. Echt, het zal mij een zorg wezen. Ik laat me niet manipuleren. Het enige wat ik hen kan bieden, is: zo goed mogelijk doen waar ik in geloof. Ik ga ervan uit dat ze in me geïnvesteerd hebben omdat ze vertrouwen in me hebben. Daar ben ik hen uiteraard dankbaar voor. Maar ik heb niet het gevoel dat ik hen moet terugbetalen door een of andere houding aan te nemen.

Het is allemaal heel snel gegaan. Op korte tijd kwam er heel wat op je af. Was dat soms niet beangstigend?

Het is zeker beangstigend als je op een ochtend in de spiegel kijkt en serieuze wallen onder je ogen ziet. Omdat je agenda simpelweg te vol staat. Ik was absoluut niet gewend aan dit jachtige leven. Ik moest zoveel interviews geven dat m’n stembanden overbelast werden. Met problemen tot gevolg. Het is ook raar om je kop plots op de cover van een magazine te zien.

Toen je carrière in de lift kwam te zitten, zag je jezelf verplicht je eigen groep te ontslaan. Een moeilijk moment, neem ik aan.

Cash On Delivery heette die groep. Ik heb anderhalf jaar met hen gespeeld. Een van die jongens zat nog op school, de rest had een vaste baan. We hebben heel open over de toekomst gepraat. Hun ambitie reikte niet zo ver om professioneel te gaan. Als je een gezin hebt, is zo’n onderneming riskant. Je weet nooit op voorhand of het succes zich doorzet. Ik vroeg veel van die mensen. Ik vroeg hen mee in het diep te springen. Het is niet eenvoudig om als dertiger of veertiger, als zo’n avontuur mislukt, even een nieuwe job te zoeken. Het leek hen een onmogelijke opgave.

Mij hield niets tegen om de grote sprong te wagen. Ik woon nog altijd bij m’n ouders. De leden van mijn huidige band kende ik al. Met drie van hen had ik eerder al in een gelegenheidsorkest gespeeld en met de hammondorganist heb ik ooit nog een single opgenomen: Ik Heb De Oorlog Meegemaakt, ter gelegenheid van de bevrijdingsdag.

Je hebt geëist dat je hen mag meenemen op de Amerikaanse tournee.

Ik heb Bob Saporiti, mijn ontdekker, meteen duidelijk gemaakt dat dat essentieel voor me was. Ik ben immers al vaak in m’n eentje naar Amerika geweest. Dan spreek je een godganse dag Engels. Ik heb totaal geen moeite met die taal, maar het maakt je wel moe. Het doet goed om ’s avonds in het Nederlands aan iemand kwijt te kunnen waar je mee zit. De laatste keren is mijn manager meegegaan en echt waar, dat was een verademing. Dat bracht zoveel meer rust in me. Bovendien vind ik mijn band geweldig goed. En we blijven groeien. Ik twijfel er niet aan dat er in Nashville fantastische muzikanten rondlopen. Stel dat je er daar een aantal van bij elkaar brengt, dan heb je nog geen groep. Ik wil een bende. Ik wil one of the guys zijn. Het mag geen onpersoonlijke kwestie worden. Nogmaals, ik moet een band voelen met de mensen met wie ik optrek. Ik wil geen eikel in mijn entourage.

“World Of Hurt” is uit bij Warner Music. Ilse DeLange speelt op 2 augustus op de Lokerse Feesten, op 14 augustus op Markt-rock in Leuven en op 15 september in de Ancienne Belgique in Brussel.

Peter Van Dyck / Foto Guy Kokken