Er zijn 1,6 miljard moslims in de wereld. Ik ga ervan uit dat de meesten van hen de wrede terroristische aanslag op de journalisten van Charlie Hebdo even verschrikkelijk en verwerpelijk vinden als wij. De reactie van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) – zoals hij zelf zegt : een woedende moslim – is mooi in zijn spontaniteit : “Als het je hier niet bevalt, dan rot je toch op.”

Het is ondertussen meer dan twintig jaar geleden dat Salman Rushdie de fatwa over zijn hoofd kreeg uitgesproken en op de vlucht moest gaan. Tien jaar geleden werd Theo van Gogh neergestoken voor zijn omstreden film over de islamitische cultuur. En in 2005 kreeg de Deense cartoonist Kurt Westergaard doodsbedreigingen. Het waren schokkende en brutale aanslagen op de democratie, maar het leek of we er beter tegen bestand waren toen. De aanslag in Parijs voelt als oorlog.

Het klimaat is dan ook anders. Freedom House, een Amerikaanse ngo die sinds 1941 een rapport uitbrengt over vrijheid in de wereld – democratie, mensenrechten en politieke vrijheid – berichtte in het verslag van 2014 dat voor het achtste opeenvolgende jaar de achteruitgang groter is dan de verbetering. Egypte, Turkije, Rusland, Oekraïne… Freedom House signaleert de opkomst van de moderne dictators. Hun definitie daarvan is : diegenen die alle instellingen die politiek pluralisme ondersteunen, aan banden leggen. Niet alleen de uitvoerende en wetgevende macht, maar ook de media, de rechterlijke macht, de burgerlijke samenleving, de economie enz.

Meer dan tienduizend betogers die zichzelf patriottische Europeanen noemen, marcheerden in Dresden tegen de islamisering van Duitsland in het bijzonder en Europa in het algemeen. Heiko Maas, minister van Justitie, noemde hen een schande voor het land. Merkel aanvaardde hun recht om te demonstreren maar niet “de propaganda en laster die ze spuien over mensen die van een ander land komen.” Door de pers werden ze nazi’s in krijtstreep genoemd.

In vier steden waren er hartverwarmende tegenbetogingen, maar de grote boodschap van de mars was duidelijk : anti-islamstandpunten zijn niet langer eigendom van extreemrechtse partijen maar behoren nu tot de mainstream, maken deel uit van het grote ongenoegen van wat misschien wel de meerderheid is.

Openheid naar andersdenkenden, solidariteit met mensen die minder vrij zijn dan wij, de rijkdom van een multiculturele samenleving… Het is belangrijker dan ooit om deze standpunten te blijven verdedigen en ze geen slachtoffer te laten worden van de aanslag. En het is mooi om te zien hoeveel mensen in hoeveel verschillende steden spontaan samenkwamen om die standpunten stilzwijgend te verdedigen. Strength by numbers zo leek het. Iedereen Charlie, inderdaad, dat moet. Anders is iedereen gechareld.

lene.kemps@knack.be

Lene Kemps

“Openheid naar andersdenkenden, solidariteit met mensen die minder vrij zijn, de rijkdom van een multiculturele samenleving… Het is belangrijker dan ooit om dat te blijven verdedigen”