Hof van olijven

Pierre en Henriette Chiesa zijn estheten in hart en ziel. Ze restaureerden het ‘Château du Vignal’ als een park waarin de olijfgaard en de siertuinen één geheel vormen. Een titanenwerk, een landschap in het landschap, in het hinterland van Nice.

: : De tuin ‘Château du Vignal’ is toegankelijk voor bezoekers, het liefst in groep en uitsluitend na schriftelijke afspraak : Château du Vignal, 2566 route de Berre, 06390 Contes, Frankrijk.

: : De extra vierge olijfolie die in Le Vignal wordt geproduceerd, wordt hoofdzakelijk verdeeld via de winkels ‘Oliviers & Co’, Boterstraat 28, 1000 Brussel, 02 502 75 11; Linthoutstraat 242, 1040 Brussel, 02 734 96 00; Schrijnwerkersstraat 8, 2000 Antwerpen, 03 231 46 20.

Buiten het snelwegenkluwen rond Nice is er een weg die naar de vallei van Le Paillon de Contes leidt, een rivier die bij mooi weer niet veel meer is dan een keienbedding. Nog dieper moet je het dichtbegroeide land in, eerst richting Contes, dan richting Berre-les-Alpes. Een kleine departementsweg slingert bergop en na een aantal bochten kom je op een plekje dat op de Michelin 245 aangeduid staat als Le Vignal.

Tussen twee cipressen bevindt zich de toegangspoort van het domein dat Pierre Chiesa van zijn voorouders heeft geërfd. Je ziet de woning nog niet meteen staan als je de lange, lichtjes hellende toegangsweg opwandelt. Tussen de cipressen die deze oprit afzomen, zie je wel stukjes van een van de grote troeven van dit domein : de olijfgaard. De woning is alles behalve monolitisch. Ze bestaat uit verschillende gebouwen die elk op hun manier origineel zijn en een eigen persoonlijkheid hebben. Het eerste dat we tegenkomen is langwerpig en bepleisterd met baksteenrode kalkspecie. Het heeft een uitspringend gedeelte, een achthoekige toren met een verdieping. Vlakbij bevindt zich ook een vierkante verdedigingstoren met kantelen. Daarnaast staat nog een toren, iets smaller, die doet denken aan de klokkentorens van Ligurië in het nabijgelegen Italië.

Iets verder ontwaren we op het hoogste punt van het domein een groot hoevegebouw, elegant in het geel geverfd. En op het niveau van de slaapkamers staat aan de andere kant van een rechthoekig waterbassin een grote kapel. De weg ernaartoe bestaat uit talloze terrassen. Rond die terrassen liggen tuinen. Groene kamers zijn het met hagen, bloemperken, sierelementen, rozen en allerlei andere planten die je mag verwachten in de buurt van de Rivièra.

Maar al die elementen vallen in Le Vignal niet te scheiden. Dit domein is opgevat als een geheel, één en hetzelfde landschap bevat olijfbomen en sierplanten. Het beschikt over unieke troeven. Het ligt in een natuurlijk keteldal met aan de horizon een reliëf van kleine heuvels, bedekt met een ondoordringbare plantengroei. Pierre Chiesa herinnert zich nog dat er in zijn kindertijd druivenstokken groeiden op de terrassen. Daar komt waarschijnlijk de naam Le Vignal vandaan. Zoals op andere domeinen in de vallei stonden ook hier kastanjes en fruitbomen.

Toen het eigendom in zijn handen kwam, besloot Pierre Chiesa het landschap te wijzigen en voorrang te geven aan de boom die symbool staat voor het Middellandse-Zeegebied : de olijfboom. “Wij hadden nog 450 bomen, maar op alle niveaus ontbraken er een aantal. We maakten de rijen weer compleet en begonnen aan een nieuwe aanplanting in het centrale gedeelte van het natuurlijke amfitheater. In die tijd vonden we geen jonge scheuten van de lokale variëteit, de cailletier. Dus moesten we driehonderd stekjes zien te nemen van de bestaande bomen.”

Pierre en Henriette Chiesa zien hun eerste pogingen nog zo voor de ogen : honderden plantgaten graven, mooi op rijen en in waaiervorm. “De stekjes waren nog maar net geplant of er viel een ware stortvloed uit de hemel die alles wegspoelde.”

Nu, enkele tientallen jaren later, staat er een homogene olijfgaard die vanaf verscheidene terrassen in de siertuin te bewonderen is. Het eerste en het grootste terras leidt naar de kapel, die weerspiegeld wordt in het rechthoekige waterbassin. Vlak bij de balustrade staan Plumbago’s in aarden potten uit Anduze. Naast de trap naar de hoger gelegen tuinen staan potten met Clerodendrum.

“Toen we met de tuin zelf begonnen, lieten we ons leiden door geuren en smaken. Er staan dus massieve groepen aromatische planten, zoals salie en rozemarijn”, vertelt Henriette Chiesa. De andere aanplantingen zijn een vernuftige combinatie van regelmatig gesnoeide vormen, vaak bollen, en ongebreidelde spontaniteit, zoals de Datura’s, die intussen reusachtige afmetingen hebben gekregen. Hier en daar staan ook nog mirtebomen en laurierstruiken.

Een stenen portiek op de weg naar de hoeve draagt het opschrift : Porte de Narbonne. Een verwijzing naar de naam waarmee het perceel ingeschreven staat in het kadaster en niet naar een weg die naar de gelijknamige stad zou hebben geleid. Het domein heeft niettemin een rijke geschiedenis. De vierkante toren bijvoorbeeld staat er al sinds 1027. Hij werd opgetrokken door de toenmalige heer van Berre. De kapel staat op de plaats van een Romeinse tempel. Men denkt zelfs dat de plek al bewoond was vóór de Romeinse legioenen er arriveerden. De bijzonder rustige ligging ten opzichte van de vijandige omgeving maakte van Le Vignal een toevluchtsoord, een halte op de bergroute. Bovendien bevat de site heel wat bronnen, wat het bewerken van de grond makkelijk rendabel maakte.

Ook andere menselijke activiteiten kwamen er aan bod, zoals het winnen van steen. De oude steengroeve, waarvan nog enkel een steil stuk rots overblijft, werd ook heraangelegd. “Een van onze voorgangers had er een openluchttheater gebouwd met enkele fraaie zuilenrijen. Wij wilden de plek wat minder zwaar maken en hebben er Hamamelis, Helleborus en Camelliasasanqua geplant. De aardbeibomen die op natuurlijke wijze in het gesteente groeiden, hebben we gesnoeid, zodat dit geheel een beetje Japans aandoet.”

Zo blijft de wandeling door het domein een aaneenschakeling van verwonderingen, een grillige stam van een olijfboom hier, de statige kruin van een grote den daar. Of de vele trappen, afgezoomd met blauwe Agapanthus. Lang niet alles wordt gedomineerd door geuren en smaken, het oog krijgt ook wat. n

Tekst en foto’s Jean-Pierre Gabriel

Chiesa vertrok met 450 bomen en maakte alle terrasniveaus weer compleet.