Het meisje van Atlantis

Gefilterd licht en gedempte geluiden: de paradijselijke onderwaterwereld voor de Turkse kust zorgt zo al voor een heerlijk rustgevoel. Voeg daar nog meditatieve yoga-oefeningen aan toe, en je krijgt een ervaring die het nirwana benadert.

Tien jaar geleden knapte Deniz Susever volledig af op de stress in het reclamebureau in Istanbul waarvoor ze toen werkte. Ze nam ontslag, zegde haar flat op en nam de bus, op zoek naar inspiratie. Uiteindelijk strandde ze in een klein dorpje aan de Turkse kust. Daar legde ze haar leven weer in de juiste plooi dankzij yoga. En ze herontdekte er ook haar oude liefde, duiken. In het blauwe water van de Middellandse Zee ontwikkelde ze een heel eigen relaxatiekuur waarin die twee grote passies van haar samenvallen. Anno 2005 is ze niet langer het kantoormusje dat geleefd wordt door deadlines en streefcijfers. Ze is nu één van de vier yogameesters op de wereld die cursussen in zee geven.

Zelf ben ik nogal nuchter. Aan mij heeft Deniz een cursist die gezond nieuwsgierig is, veeleer dan iemand die uit is op een ervaring die zijn leven op zijn kop zou kunnen zetten. Maar ik kan er niet omheen dat de jonge vrouw die me begroet iemand is die rust, sereniteit en innerlijke vrede uitstraalt. Een heel verschil met mijn eerste duikcoach. Dat was een dikke Zeeuw met een voetbaltattoo in zijn nek. Er stond een strakke bries, het water was ijskoud, de zichtbaarheid haast nul. Het bleef bij een introductieles.

Deniz wuift me samen met drie andere cursisten naar een steiger in de baai. Een paradijselijk plekje onder de overhangende sparren. De zeebries en het zacht klotsende water zorgen voor een mooie soundtrack. Deniz : “Hier maken we het lichaam klaar voor het water.” Mij goed, zolang het maar niet te wollig wordt. En dat blijkt mee te vallen. Ik herken klassieke oefeningen uit de yoga, en de jonge vrouw introduceert enkele ademhalingstechnieken en stemoefeningen die we straks onder water zullen herhalen. De communicatie zal verlopen via handsignalen, zo leer ik. Na een uurtje is het tijd om naar het duikcentrum te trekken.

Daar blijkt dat ook een instructeur met het kleine groepje cursisten mee zal duiken. Hij is erbij voor de veiligheid. “Op die manier kan ik me honderd procent concentreren op de les”, zegt Deniz. “De instructeur moet eventuele problemen met de duikapparatuur opvangen.” Al stelt ze de groep meteen gerust. “We zullen nooit dieper gaan dan vijf meter. Dit is geen duiksport, maar yoga en meditatie. Diepte speelt helemaal geen rol. Integendeel. Als je dieper dan vijf meter gaat, verandert de samenstelling van de zuurstof die je inademt. Voor wat in essentie ademhalingsoefeningen zijn, zou dat contraproductief werken. En we zouden er alleen maar tijd bij verliezen.”

De les vindt plaats in een baai waar de zeebodem zachtjes afloopt. Eenmaal onder water nodigt Deniz iedereen uit om op de zeebodem te knielen ( asana) en elkaars handen vast te houden. “Energie doorgeven”, noemt ze het. Wat ook de bedoeling is : voor mensen die een beetje nerveus zijn omdat het hun eerste duik is, moet dit een geruststellend en zelfs ontroerend gevoel geven. Ik kijk naar Deniz, die in het midden van de kring rondzwemt en met handsignalen de volgorde van de ademhalingsoefeningen ( pranayama) aangeeft. Als ik de draad even kwijt ben, kan ik spieken op de fiche die aan een touwtje aan mijn uitrusting vastgemaakt werd. Dat ik ook enkele kilo’s apparatuur en lood aan mijn koppelriem heb hangen, ben ik al lang vergeten.

In haar inleiding sprak Deniz van het ‘baarmoedergevoel’. Aan dat verblijf heb ik weinig concrete herinneringen overgehouden, maar ze kan wel eens gelijk hebben. En is de open zee voor de mens van nature al geen meditatieve habibat ? Het is in elk geval zo dat ik het milde, zilte water van de Middellandse Zee als een welkome omgeving ervaar. Alles lijkt traag te verlopen. Ik geniet van het licht dat een blauwe filter krijgt. Er zijn de vreemde geluidjes overal, de vissen die een kijkje komen nemen, golvende bewegingen waarin je moet meegaan. Er komen dimensies van tijd en ruimte bij die ik niet herken van boven water, maar die heel rustgevend zijn.

Af en toe verhuist Deniz de groep naar een andere plek in de baai, van de ene kom naar het andere rif of rotspartij. Ik kijk hoe ze in lotushouding door het water zweeft, hoe ze de kopstand demonstreert. Werk voor gevorderden. Het slotstuk van de les is een meditatie ( dhyana) waarvoor ik languit op mijn buik op de bodem van de zee moet gaan liggen. Ik sluit mijn ogen en leg mijn armen voor me uit op het zand. Met duim en wijsvingers vorm ik een gesloten cirkel. Een houding, zo voel ik al gauw, die me volledig onderwerpt aan de kracht van het water. De zee wiegt me zachtjes heen en weer, trekt aan mijn benen, alsof ze me langzaam de diepte in wil doen schuiven.

Ik heb er geen idee van hoe lang de sessie duurt. Als Deniz me op de schouder tikt en gebaart dat mijn persluchttank bijna leeg is, heb ik het gevoel dat ik geslapen heb. En ik heb geen zin om op te staan. Een openbaring op de zeebodem. Tot mijn stomme verbazing blijkt dat de laatste oefening plaatsvond in water dat nog geen anderhalve meter diep was, terwijl ik net het gevoel had meegenomen te worden naar een plek waar ik nog nooit geweest was. De bovenwaterwereld lijkt me plots erg lawaaierig.

De andere cursisten zijn al even enthousiast. Alp en Rana zijn een Turks koppel met flink wat duikervaring. Rana : “Ik vond het beter dan duiken. Je bent helemaal niet bezig met de techniek. Het is alleen… ademen.” Alp : “Het is een vorm van diep duiken, maar dan in jezelf.” Deniz : “Ik merk dat veel van mijn cursisten later inschrijven voor duikcursussen. Ook ervaren duikers zeggen me trouwens dat ze baat hebben bij een aantal technieken die ik hier aanleer.”

Dive into your own reality, schrijft Deniz op haar site www.denizsusever.com. Haar droom is te duiken zonder apparatuur. De evolutietheorie terugdraaien zal wel niet lukken, maar ondertussen experimenteert ze op zichzelf. Ze doet oefeningen zonder masker, en ooit hoopt ze de cursisten van hun duikfles te verlossen door ze te koppelen aan een centrale tank. Tijdens de wintermaanden schoolt ze bij in India. De meditatietechnieken die ze daar aanleert, hoopt ze in haar cursus onder water toe te passen. Ze komt dan wel uit de reclamewereld, een bureau heeft ze niet nodig. Ze is haar eigen bovenste beste reclameboodschap. Deniz is Turks voor ‘zee’, en Susever voor ‘hij / zij die van water houdt’. Geen artiestennaam, maar een roeping. n

Tekst Dirk Vermeiren

Ik had het gevoel meegevoerd te worden naar een plek waar ik nog nooit geweest was. De bovenwaterwereld lijkt me plots erg lawaaierig.