GOOI HET IN DE KRING

Beschadigde en gescheurde kleren hoeven niet per se in de vuilnisbak. Zo’n 95 procent kan worden hergebruikt. Daar vaart onze planeet wel bij. Maak kennis met het project Close the Loop van H&M.

Elk seizoen is het hetzelfde. We hebben niets meer om aan te trekken. Tijd om onze garderobe te vernieuwen, en dus om plaats te maken in de kleerkast. Maar de vraag is : wat is nog in goede staat en geven we weg, en wat is beschadigd en gooien we weg ? Voor België zijn er geen statistieken, maar de cijfers uit Zweden geven een idee van de omvang van het probleem. “Per jaar ‘verbruikt’ een persoon zo’n 15 kg kleding”, zegt Cecilia Brannsten, projectmanager duurzame ontwikkeling bij H&M. “Daarvan wordt 8 kilo weggegooid, 4 kilo wordt bijgehouden, en 3 kilo wordt ingezameld. Er zijn dus best nog veel kledingstukken die in aanmerking komen voor recyclage.”

Toen milieuactivisten H&M verweten dat zijn businessmodel de ongebreidelde consumentiedrang aanzwengelt, besloot het bedrijf van duurzaamheid een speerpunt te maken. “De belangrijkste drijfveer is de zorg voor het milieu”, verduidelijkt Cecilia Brannsten. “We moeten de mode herdenken : minder hulpbronnen gebruiken, minder afval verbranden…” Een andere reden is de verwachte groei van de bevolking, in het bijzonder van de middenklasse, die nood zal hebben aan voedsel, water, brandstof en kleding. “Dit zal leiden tot een enorme druk op de beschikbare middelen.” Wat betreft de materialen die de textielindustrie gebruikt, speelt mee dat polyester een derivaat van aardolie is, en dat voor de katoenteelt veel water, pesticiden en herbiciden nodig zijn, maar ook enorme oppervlaktes aan land, die eventueel voor andere behoeften, zoals de voedselproductie, kunnen dienen. En dat is dus niet echt vriendelijk voor de planeet. “Het is daarom van het opperste belang dat we onze manier van functioneren herzien”, zegt Brannsten. “We moeten onze afhankelijkheid van deze materialen verminderen en we moeten de recyclage maximaliseren. Alleen zo kunnen we een succesvol bedrijf blijven.”

GESLOTEN CIRCUIT

Naast andere initiatieven – bijvoorbeeld nastreven dat alle toeleveranciers hun werknemers tegen 2018 een leefbaar minimumloon betalen of alleen katoen gebruiken afkomstig van duurzame bronnen tegen 2020 – lanceerde H&M in 2013 het project Close the Loop. Het doel ? De cirkel rond maken, dat wil zeggen, ervoor zorgen dat een oud kledingstuk niet zomaar wordt weggegooid, maar een nieuw leven krijgt. Concreet : er komen inzamelpunten in H&M-winkels, waar je kledingstukken kunt achterlaten. Er is geen enkele voorwaarde : alle merken worden geaccepteerd, en ook gescheurde, beschadigde of verkleurde kleren. In ruil voor elke binnengebrachte zak geeft H&M een kortingsbon van 15 procent. “In het begin namen de klanten deel aan de actie voor de kortingsbon, maar dat veranderde wanneer ze terugkwamen”, zegt Sylvie Van Acker, duurzaamheidsmanager bij H&M België. “Nu willen ze ook weten wat er met die kledingstukken gebeurt. Mensen hebben een emotionele band met hun kleren. En ze willen kennelijk niet dat die band verbroken wordt.”

Na de inzameling wordt het textiel verstuurd naar een van de centra van I : CO (afkorting van ‘I collect‘), gespecialiseerd in sorteren en recycleren, een internationale evenknie van het Belgische Spullenhulp. Voor Europa gebeurt alles in Duitsland, nabij Wolfen, ten zuidwesten van Berlijn. Op een oppervlakte van 89.000 m², het equivalent van dertien voetbalvelden, werken zevenhonderd mensen, verdeeld over drie ploegen. Het is een gigantische bijenkorf. Elke dag komen er tussen 35 en 40 vrachtwagens aan met zakken vol kleding, schoenen, donsdekens, lakens en zelfs enorme pluche speelgoedbeesten. Kortom, een dagelijkse aanvoer van 400 ton textiel wordt verdeeld over grote gele zakken, die verder reizen via een railsysteem aan het plafond.

“Elk stuk wordt tijdens de voorsortering geïdentificeerd”, zegt Paul Dietzsch-Doertenbach, sales- en marketingmanager bij I : CO, tijdens ons bezoek aan het bedrijf. De werknemers gooien de stukken in grote kuipen, hemden bij hemden, broeken bij broeken, jassen bij jassen… Het gaat allemaal razendsnel, omwille van het rendement. Daarna volgt de tweede fase, waarbij elk stuk textiel van nabij wordt geanalyseerd en betast, alweer razendsnel, om de kwaliteit in te schatten. “Het gaat erom het best mogelijke gebruik te bepalen. Stukken die nog draagbaar zijn, worden verkocht via het tweedehands- circuit. Bij de andere stukken bepalen specifieke kenmerken welke toekomst ervoor is weggelegd.”

Sterk absorberende weefsels worden verwerkt tot doeken voor de schoonmaaksector. Stukken van 100 procent katoen of wol worden mechanisch gerecycleerd, in zes fasen, waarbij het textiel geleidelijk wordt uitgerekt en uitgerafeld, tot de oorspronkelijke vezels weer zichtbaar worden. Die worden samengeperst en dienen voor bijvoorbeeld de isolatie van gebouwen, allerlei materialen in de automobielindustrie of dekzeilen bij schilderwerken. Ofwel worden ze vermengd met andere, natuurlijke, sterkere vezels, om nieuwe kledingstukken te fabriceren. In september vorig jaar werd zo de eerste collectie van gerecycleerd denim door H&M gelanceerd. Zelfs de ritssluitingen, knopen en andere metalen onderdelen worden gesorteerd voor hergebruik door de staalindustrie, terwijl het stof en de laatste spullen met een ongeidentificeerde samenstelling worden gerecupereerd als brandstof. Alles bij elkaar zijn er niet minder dan 250 selectiecriteria waarmee rekening wordt gehouden tijdens het parcours dat de kleding doorloopt op weg naar een nieuw leven.

OOG OP DE TOEKOMST

I : Co haalt de goederen op van zestig partners, waaronder H&M, verspreid over zes continenten. In de Belgische winkels van H&M is sinds 2013 al 928 ton textiel ingezameld, met elk jaar een beloftevolle groei. Ter vergelijking : we staan nog ver van de 3850 ton van Duitsland of de 2200 ton van Spanje, maar ruim boven de 10 ton van Australië en de 268 ton van Canada. “Hieruit blijkt dat de mentaliteitsverandering vooral een culturele kwestie is”, zegt Cecilia Brannsten. Ze is dan ook blij dat ze ons kan voorrekenen : “Sinds de lancering van Close the Loop hebben we meer dan 24.000 ton kleding ingezameld die niet meer werd gedragen, wat het equivalent is van 120 miljoen T-shirts.”

Van het geld dat H&M overhoudt, schenkt het twee cent per kilo aan een goed doel. “Voor België is dit Unicef, waaraan we al iets meer dan 18.500 euro hebben gedoneerd”, aldus Sylvie Van Acker. Het resterende bedrag wordt overgedragen aan de stichting H&M Conscious, voor onderzoeks- en innovatieprojecten.

“De uitdagingen om de huidige technologische barrières te doorbreken zijn nog steeds bijzonder groot”, zo voegen Cecilia Brannsten en Paul Dietzsch-Doertenbach eraan toe. “We trachten bijvoorbeeld het sorteerproces te verbeteren, om gemakkelijker en op geautomatiseerde wijze de bestanddelen van elk kledingstuk te bepalen. Op termijn moeten we ook producten kunnen recycleren die bestaan uit een mengsel van materialen, bijvoorbeeld uit katoen en polyester. ” Dat zijn dus flinke opgaven, vooral omdat elke ontdekking op laboratoriumniveau moet worden vertaald naar een industriële schaal.” We staan nog maar aan het begin van deze ontwikkelingen”, besluit Cecilia Brannsten. Maar ze klinkt zeker van haar zaak.

Tekst Catherine Pleeck