FILM

TIJDBOM

De eerste film van guerrillafilmer Gregg Araki in 35 mm en met een voor zijn normen redelijk budget (toch nog altijd minder dan één miljoen dollar) is net een tijdbom die recht in het gezicht van “politically correct” Amerika explodeert. Van bij de generiek omschrijft Araki zijn speels nihilistische film als heteroseksueel. Maar komende van één van de tenoren van de “New Queer Cinema” (“The Living End”, “Totally F***ed Up”), neem je dit best met een korreltje zout.

“The Doom Generation” toont de odyssee van een jong, verveeld Generation X-paar, dat in zijn oude Torino doelloos door Californië scheurt. Ze krijgen ongevraagd het gezelschap van een mysterieuze zwerver, een seksueel polyvalente engel-demon die hen meesleurt in een roekeloze moord- en roofpartij, waarin seks, dood en fastfood provocerend met elkaar zijn verbonden. Onder invloed van de verleidelijke rustverstoorder gaan de twee verloren zielen definitief over de schreef, wordt hun seksleven geprikkeld en ondergaat hun relatie allerlei desoriënterende modulaties.

Deze helse road movie vol extreem en dement geweld (afgehouwen hoofden, fonteintjes van bloed, groepsverkrachting en kastratie) is tematisch en stilistisch verwant aan “Natural Born Killers” van Oliver Stone. Maar terwijl Stone ons de les spelt, is de toon van Araki lakoniek en beheerst, zoals ook zijn hallucinatorische pop-artstijl (met méér dan een knipoog naar Godard) oneindig veel koherenter en autentieker is dan Stones duivelse MTV-parodie. Kijk uit naar het gastoptreden van Hollywood-bordeelmadam Heidi Fleiss.

* * * “The Doom Generation” van Gregg Araki met James Duval, Rose McGowan, Jonathan Schaech.

GETUIGE

De vinnige exploitation-thriller “Mute Witness” berust op een sluw koncept dat door debuterend regisseur Anthony Waller met opmerkelijke savoir-faire tot de laatste druppel wordt uitgemolken. Een filmploeg draait in Moskou een low budget-horrorfilm. Het Amerikaanse make-upmeisje geraakt per abuis ’s nachts opgesloten in de studio waar ze onvrijwillig getuige is van de klandestiene opname van een “snuff”-film, waarin de porno-aktrice ook echt doodgestoken wordt. De politie spreekt geen Engels en het meisje is stom, een kommunikatieprobleem waaruit de jonge regisseur een maximum aan suspens puurt. De boosdoeners proberen op alle mogelijke manieren de hinderlijke getuige uit de weg te ruimen. De hele film is opgebouwd als één lang kat-en-muis-spelletje.

De meest opwindende scène zit vooraan in de film : een lange achtervolging door de leegstaande fabriek die dienst doet als filmstudio. Deze tour de force is beslist één van de sensationele scènes van het jaar en reveleert Waller als een superbegaafde leerling van Brian De Palma. De uitstekende cast bestaat uitsluitend uit onbekende akteurs, met uitzondering van een kort maar opmerkelijk (en niet op de generiek vermeld) gastoptreden van Alec Guinness. Vanaf volgende week in de bioskoop.

* * “Mute Witness” van Anthony Waller, met Marina Sudina, Fay Ripley, Evan Richards, Igor Volkow.

PLAS

Soms blijkt een simplistische formule toch de essentie van een film te vatten. De door rampspoed getroffen superproduktie “Waterworld” is inderdaad “Mad Max” op het water.

Na het smelten van de poolkappen is de planeet herschapen in één grote plas ; deze apocalyptische aqua-wereld vormt de vochtige arena voor woest barbaars spektakel met meer dan één bijbelse referentie. De antiheld van dienst is de “Mariner”, een mutant met kiewen achter zijn oren zodat hij onder water kan ademen, en met vliezen tussen zijn tenen zodat hij kan zwemmen als een vis. Vergeleken met Mel Gibson in zijn jonge jaren, komt het nihilisme van de door Kevin Costner gespeelde mysterieuze eenzaat wat fake over. Zelfs met lang haar, een hardnekkige baard van twee dagen, en bizar anatomisch toebehoren, oogt hij nog altijd als de kraaknette all American hero. De superieure aktiescènes worden echter door Kevin Reynolds voortreffelijk geregisseerd, goddank niet in die flitsende videoclipstijl die doorgaans onkunde moet camoufleren.

“Waterworld” biedt het wat kinderachtige vermaak van een ouderwetse B-film, wat gezien het prijskaartje van 200 miljoen dollar toch tamelijk pervers is. (Zie bespreking Knack vorige week.)

– “Waterworld” van Kevin Reynolds, met Kevin Costner, Jeanne Tripplehorn, Dennis Hopper, Tina Majorino.

CIRCUS

De film die in Cannes zeer ten onrechte de Gouden Palm won, is een hysterisch fresko, even brutaal, woest als ongevoelig, geborsteld door een man zonder maatgevoel, en vooral zonder schroom.

Emir Kusturica wekt in “Underground” 50 jaar chaotische geschiedenis van zijn land (ex-Joegoslavië) tot leven, in een stoet van karikaturale sekwenties, waarin vreselijk gechargeerd wordt geakteerd en de tomeloos barokke stijl meestal grotesk is. Zijn magnum opus begint in 1941 met het eerste Duitse bombardement op Belgrado. De “helden” zijn twee bloedbroeders, Marko, een opportunistische wapentrafikant, en Blacky, een woeste verzetsheld en geboren krijger die gretig op de vijand wie dat ook moge zijn los hakt. Marko redt zijn vriend uit de handen van de operettenazi’s en brengt hem onder in een reusachtige schuilkelder, samen met andere verzetslieden en verwanten. Om de teateraktrice, waar ze beiden jacht op maken, voor zich alleen te winnen, verzuimt Marko zijn onderburen op de hoogte te brengen van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Blacky en zijn kornuiten brengen 15 jaar onder de grond door, terwijl boven hun hoofd de kommunistische begoocheling van Tito wonderen verricht.

Kusturica kiest geen partij in het konflikt dat al jaren zijn land verscheurt, maar biedt ook geen enkel inzicht en geeft weinig blijk van enig mededogen. Hebben we echt behoefte aan een epos over Joegoslavië waarin niemand met de vinger wordt gewezen en waarin we met de cynische boodschap naar huis worden gestuurd, dat het toch allemaal één grote pot nat is, tot de korrupte blauwhelmen toe ?

Hoe dubieus deze film op morele gronden ook is, op puur estetisch vlak is hij helemaal weerzinwekkend. “Underground” is één lange, ophitsende parade van monsters en gedrochten, schurken, plunderaars en profiteurs, die op een gênant “poëtische” manier worden verheerlijkt. De Slavische geest wordt er misplaatst in bezongen als een eindeloze orgie van dronkenschap, vrouwenhaat, macho-branie, méér kopstoten dan ik ooit in mijn leven hoopte te zien. Dit alles konstant begeleid door een oorverdovend blaasorkestje dat je de strot uitkomt. Kusturica stapelt de surrealistische gruwelen op, maar zijn audiovisuele overkill leidt alleen tot een stuurloos gedrocht dat ons uithoudingsvermogen danig op de proef stelt.

Voor een zinnige en serene vizie op de waanzin van de Balkan-tragedie, kunt u terecht bij “Le Regard d’Ulysse” van Theo Angelopoulos en over enkele weken bij “Before the Rain” van Milcho Manchevski. Twee regisseurs die tenminste burgeroorlog, etnische zuiveringen en broedermoord niet herleiden tot een ersatz Fellini-circus.

– “Underground” van Emir Kusturica, met Miki Manojlovic, Lazar Ristovski, Mirjana Jokovic, Slavko Stimac.

VIDEO KROESBOL

De Britse regisseur (“A World Apart”) en gewezen cameraman Chris Menges maakten met “Second Best” een intimistisch drama over de toenadering tussen een volwassen man en een kind die beiden aan gevoelsarmoede lijden. Hoe dat gebeurt, wordt meer getoond met blikken en stiltes dan met dialogen. De Amerikaanse akteur William Hurt speelt een postmeester uit een klein dorpje in Wales. Hij is zijn eenzaamheid beu en adopteert een adolescent die hij de liefde wil geven die hij zelf nooit van zijn ouders ontving. De elfjarige surrogaatzoon is echter een probleemkind en Hurt moet heel wat obstakels overwinnen om de genegenheid van de knaap te winnen. Niet in het minst omdat de jongen nog altijd verknocht is aan zijn echte vader, die in de gevangenis zit.

Mochten goede bedoelingen volstaan om een goede film te maken, dan was “Second Best” een meesterwerk. Helaas wordt de film ondermijnd door de flagrant ongeloofwaardige aspekten van deze adoptie de kans dat een mensenschuwe veertiger zonder relatie, vrienden of ervaring met kinderen, zomaar een gestoord joch toevertrouwd krijgt, lijkt toch zeer miniem. De onwaarschijnlijkheid van dit pleegouderschap wordt op de spits gedreven door de apatische vertolking van Hurt die zich met slaapverwekkende eentonigheid een Welsh aksent toeëigende en die voor de gelegenheid een rossige kroesbol kreeg die echt vreesaanjagend is.

– “Second Best” (Warner Home Video).

PATRICK DUYNSLAEGHER

“The Doom Generation” : pop-artstijl.

Marina Sudina in “Mute Witness” : sluw koncept.

Kevin Costner in “Waterworld” : barbaars spektakel.

“Underground” : karikaturale parade van monsters en schurken.

TOP 10

1. Le Regard d’Ulysse : magistrale bespiegeling van Theo Angelopoulos over de tocht van een uitgeweken filmmaker (Harvey Keitel) door de geruïneerde, verscheurde landen van de Balkan.

2. Chungking Express : schitterend verhalend experiment van Wong Kar-wei uit Hongkong.

3. The Doom Generation : zie bespreking.

4. La Cérémonie : Claude Chabrol transformeert een zwartgallige misdaadgeschiedenis van Ruth Rendell tot een giftige kroniek over klassenstrijd in modern Frankrijk.

5. The Madness of King George : somptueus akteursfestijn waarin Nigel Hawthorne schittert als de Engelse monarch met een steekje los.

6. Dolores Claiborne : uitstekende psychologische thriller naar een huiverroman van Stephen King, fenomenaal geakteerd door Kathy Bates en Jennifer Jason Leigh.

7. Land and Freedom : didaktisch epos over de Spaanse burgeroorlog, door de sociaal bewogen Britse regisseur Ken Loach.

8. Waterworld : zie bespreking.

9. Desperado : stijlbewuste rock’n’roll spagetti-western van Robert Rodriguez, met een ironische Antonio Banderas als de gringo die in een Mexicaans stadje zijn stoutste revolverkunstjes demonstreert.

10. Species : leuke SF-horrorprent van Roger Donaldson over buitenaards wezen dat in de bedrieglijke gedaante van een blonde moordgriet het nachtleven in L.A. onveilig maakt.