FILM

NEUROTISCH

De terreur uit de psychologische thriller “Dolores Claiborne” is uit het dagelijkse leven gegrepen. Stephen King’s gelijknamige best-seller uit 1992 was geschreven in de vorm van een lange monoloog van een botte oude vrouw uit New England. Terwijl de politie haar aan de tand voelt over de verdachte dood van haar werkgeefster, vertelt ze haar leven en hoe ze ertoe kwam om lang geleden haar alkoholische etter van een man de dood in te lokken. In de filmversie draait alles om de gespannen verhouding tussen de moeder en haar dochter, een journaliste uit New York. Sinds de dood van haar echtgenoot is Dolores Claiborne een outcast in de geïsoleerde gemeenschap op een klein eilandje voor de kust van Maine. Kathy Bates, die ook schitterde in een vorige Stephen King-verfilming “Misery”, is ook nu weer formidabel als Dolores, een vrouw zonder hoop en illuzies, wier motto luidt : “Sometimes being a bitch is all a woman has to hold on to. ” Ook haar dochter van wie ze vervreemd is, kampt met demonen : ze is een neurotische career woman, die met pillen, sigaretten en sterke drank haar nare herinneringen probeert weg te spoelen. Een schitterende rol voor Jennifer Jason Leigh, die zo stilaan een experte is in het portretteren van diep gekwetste jonge vrouwen (zie ook haar tweede film, “Georgia”, die deze week in de bioskoop komt).

Terwijl moeder en dochter langzaam naar een verzoening toegroeien, krijgen we in flash-back de oorzaken te zien van hun gekwelde relatie. In die terugblikken maakt ook David Strathairn een sterke beurt als de walgelijke echtgenoot die zijn vrouw mishandelt en zijn dochter misbruikt en is Ellen Muth onthutsend als de dertienjarige Selena : dit is een van de meest angstaanjagende portretten van een ongelukkige kindertijd die we ooit in een Amerikaanse film gezien hebben. Stevige bijrol is er voor Christopher Plummer als de geobsedeerde politieman die er rotsvast van overtuigd is dat Dolores een moordenares is en haar geen tweede keer haar straf wil laten ontlopen. De hele film door maakt regisseur Taylor Hackford op knappe manier gebruik van kontrasten tussen licht en duisternis en subtiele kleurengamma’s. De moord waar alles naartoe is gebouwd, heeft plaats tijdens een komplete zonsverduistering. De hele film speelt onder grijze, grauwe hemels die perfekt de geestesgesteldheid van de titelheldin suggereren, terwijl de flash-backs die biezonder soepel in het verhaal geïntegreerd zitten onbarmhartig fel belicht zijn. De wijze waarop Hackford zijn personages door het heden en verleden laat stappen, berust trouwens op biezonder ingenieuze mise-en-scène. “Dolores Claiborne” baadt in een koele schoonheid die je koude rillingen bezorgt.

* * * “Dolores Claiborne” van Taylor Hackford, met Kathy Bates, Jennifer Jason Leigh, Christopher Plummer, David Strathairn, Eric Bogosian, Ellen Muth, Judy Parfitt.

FAMILIAAL

“Georgia”, de tweede film deze week met Jennifer Jason Leigh, is duidelijk een familie-affaire : de steraktrice is tevens de producente ; het scenario werd geschreven door haar moeder Barbara Turner en vertelt het verhaal van de gekwelde relatie tussen twee zussen (Leigh heeft zelf twee zussen, de jongste speelt een kleine rol in de film). De titelheldin Georgia is de getalenteerde zus, een rock-zangeres met een evenwichtig gezinsleven ; haar rol wordt gespeeld door de aktrice, zangeres en liedjesschrijfster Mare Winningham, die Leigh al kent van toen ze samen als tieners op zomerkamp zaten. Leigh speelt zelf de rol van Sadie die volledig in de schaduw leeft van de oudere zus die ze bewondert : ze drinkt, ze rookt, ze spuit drugs en heeft haar vage artistieke ambities nooit kunnen realizeren. Georgia zingt gewoon om haar brood te verdienen. Sadie hangt aan de mikrofoon alsof haar leven ervan afhangt, terwijl de pikzwarte make-up van haar droevige ogen stroomt. Sadie probeert wanhopig enige richting te geven aan haar ontwricht leven en klampt zich vast aan haar suksesrijke zuster voor wie ze al jaren een blok aan het been is. Het emotioneel hoogtepunt van de film komt als Sadie eindelijk de kans krijgt om naast Georgia op het podium te staan en een verwarde interpretatie brengt van Van Morrisons “Take Me Back”, terwijl je zo de wanhoop voelt in haar aarzelende stem die de song niet echt aankan. Regisseur Ulu Grosbard laat dit gênant exhibitionistisch nummertje acht en een halve minuut lopen, zonder er één keertje van weg te snijden. Het is het meest extreme voorbeeld van de onopgesmukte rauwe stijl van dit psychodrama waarin fenomenaal wordt geakteerd, al vraag je je wel af of zowel het familiedrama als het geschetste milieu grunge paradijs Seattle wel boeiend genoeg zijn voor zoveel diep doorleefde emotie en gekwelde introspektie.

– “Georgia” van Ulu Grosbard, met Jennifer Jason Leigh, Mare Winningham, Ted Levine, Max Perlich.

SADISTISCH

De belachelijkste aktie-held uit de Amerikaanse film is terug met een vervolg op zijn grootste hit. In “Under Siege 2” moet gewezen CIA-man Casey Ryback (Steven Seagal) de wereld behoeden voor het psychotische meesterbrein Travis Dane, die een trein gebruikt als computercentrum om met een zelfontworpen, geheim satellietwapen het Pentagon op te blazen. In “Under Siege 2” worden drie recepten zonder veel sukses door elkaar geklutst : het James Bond-achtig megalomaan komplot ; de “Die Hard”-formule op een trein ; en de wereldwijde destruktie als een simpel videospelletje. Terwijl de Grand Continental-trein door de Rocky Mountains raast, is elke vorm van kommunikatie verbroken en kunnen de techno-terroristen rustig hun gang gaan. Dat is natuurlijk buiten Ryback gerekend, die toevallig met zijn nichtje naar Los Angeles spoort en op zijn dooie eentje de strijd aanbindt tegen een legertje sadistische en tot de tanden bewapende schurken. De strijd is even absurd als potsierlijk, wat voornamelijk te danken is aan hoofdrolspeler Seagal, wiens status een teken aan de wand is voor het belabberd geestelijk niveau van de huidige Amerikaanse aktietrend.

Met zijn letterlijk uitgestreken gezicht, dubbele kin, zijn met schoensmeer achterover gekamde haar en een gelukzalige domheid uitstralende blik is hij werkelijk de meest stompzinnige verschijning in de Amerikaanse aktiefilm. Ik zit met ongeduld te wachten op een film waarin Seagal en Belg-in-Hollywood Jean-Claude Van Damme samen van katoen geven, om eindelijk te kunnen verifiëren wie van de twee nu de meest erbarmelijke akteur is.

– “Under Siege 2” van Geoff Murphy, met Steven Seagal, Eric Bogosian, Katherine Heigl, Morris Chestnut.

VIDEO MYTISCH

De historische achtergrond van de epische western “RedRiver” (1948) van Howard Hawks is het eerste veetransport van Texas naar Kansas, waarvoor de Chisholm Trail-route werd uitgestippeld. Het verhaal bestrijkt verschillende jaren en een massa incidenten, maar de rode draad door de intrige is het konflikt tussen de meedogenloze oudere rancher Thomas Dunson (John Wayne) en zijn geadopteerde zoon Matthew Garth (Montgomery Clift), die in opstand komt tegen de autoritaire vaderfiguur en zo zijn eigen ideeën heeft over hoe de kudde best naar zijn bestemming kan worden geloodst.

De rijkdom van deze archetypische western vol oedipale resonanties, is in de eerste plaats te danken aan de geïnspireerde casting : Waynes rijpere rol van gelooide cowboy bezit een mytische dimensie terwijl Clift in zijn debuutrol een zwaar neurotische indruk maakt. Daardoor wordt “Red River” een bewonderenswaardige fusie van de klassieke aktiewestern en de freudiaanse psychologische western. De onderlinge spanningen tussen de tiran en de opstandeling worden fors toegebouwd naar de verplichte finale konfrontatie, die klassiek werd.

In zijn pikturaal meest verbluffende film schildert Hawks zowel de grandeur van de met hindernissen bezaaide tocht door de overweldigende natuur als de obsessieve bezetenheid die vereist is om het heroïsche karwei ondanks alle tegenspoed en uitdagingen tot een goed eind te brengen. Waynes vertolking is magistraal en ontlokte zijn lievelingsregisseur John Ford de opmerking : “I didn’t know the sonofabitch could act ! “

* * * * “Red River” (Warner Home Video).

PATRICK DUYNSLAEGHER

Leigh en Bates in “Dolores Claiborne” : uit het leven gegrepen terreur.

Leigh in “Georgia” : ontwricht leven.

Seagal in “Under Siege 2” : belabberd geestelijk niveau.

TOP 10

1.

The Wild Bunch : gerestaureerde versie van de laatste grote western, het meesterwerk van Sam Peckinpah en één van de grootste Amerikaanse films tout court.

2.

La Cérémonie : Claude Chabrol transformeert een zwartgallige misdaadgeschiedenis van Ruth Rendell tot een giftige sociale kroniek over klassenstrijd in modern Frankrijk.

3.

The Usual Suspects : meesterlijk manipulerende thriller van verbazend nieuw talent Bryan Singer. Diabolisch sluw scenario, superieure mise-en-scène en geweldig groepsakteren.

4.

The Neon Bible : de Brit Terence Davies in het land van Edward Hopper. Gena Rowlands is de tante die het leven van een adolescent in een klein stadje in de Bible Belt in de jaren veertig opvrolijkt.

5.

Dolores Claiborne : zie bespreking.

6.

Chungking Express : schitterend verhalend experiment van Wong Kar-wei uit Hongkong. Een speelse bespiegeling over liefde en verdriet.

7.

The Quick and theDead : virtuoze pastiche van de maniëristische westerns van Sergio Leone door de superbegaafde Sam Raimi.

8.

Crimson Tide : fors akteursduel tussen Gene Hackman en Denzel Washington aan boord van Amerikaanse atoomduikboot. Modieuze regie van Tony Scott.

9.

Sleeping Beauty : reprise van meesterlijke animatiefilm van Walt Disney uit 1959, naar het vermaarde sprookje van Charles Perrault.

10.

Georgia : zie bespreking.