POPCORN

Woede is onmiskenbaar een belangrijke leidraad geweest in de ontwikkeling van het oeuvre van Charles Long (1958).

Deze Newyorkse kunstenaar moe(s)t, zoals duizenden van zijn kollega’s, tijdens de dag om den brode werken (Long deed dat als schrijnwerker), om ’s avonds uitgeput en gefrustreerd op zijn loft te dromen van betere artistieke tijden. In een kwade dronkemansbui hakte hij zijn keukentafel aan spaanders en plakte ze vervolgens kriskras weer aaneen. Of hij verfrommelde een grote hoop papier tot een “vorm” ontstond. Ook het ordinaire popcorn begon zijn aandacht te trekken : de maïs zet uit, vervormt, krijgt een eigen leven. Charles Long koesterde deze popcorn-vormpjes letterlijk door ze als juweeltjes op lange, wiebelende ijzerdraad te solderen. En gaandeweg bouwde Long zich een eigen discours op rond “beeldhouwen” en “vorm geven” : hij wroette lukraak en gedreven in klei, trok, kneedde en sleurde aan de materie tot een vorm ontstond die een eigen leven kon leiden. Of hij drukte zichzelf in een grote homp klei, zodat het negatief van zijn eigen lichaam gevormd werd. Een essentieel werk is de ergonomische tv-stoel : Charles Long zette zich voor zijn tv en begon in klei zijn eigen zithouding tot zetel te modelleren. Die zetel kreeg daarna vorm in polyester. Naast dat “zelf vorm maken” is er zijn fascinatie voor de “schaduwvorm” : hij plaatste kleine gevonden objekten (onder meer penny’s, cocaïne-capsules, een stuk McDonald’s-verpakking, een wijsheidstand) op gigantische sokkels die de onmeetbare slagschaduw van die kleine vormpjes lijken te zijn. Of hij laat een haar (onder meer uit een pruik van Andy Warhol) uitlopen tot een oeverloze plaasterplas, gooit een kleur omhoog die als een oktopus uitdeint en dies meer.

Dat en nog meer fraais is te zien in Kunsthalle Lophem : goeroe Roland Patteeuw ontmoette Charles Long tijdens een studiereis in New York en bracht hem meteen naar het verre West-Vlaanderen. Terecht ? De vorm-fascinatie van Long slaat in elk geval als een vonk over op de kijker.

– Charles Long in Kunsthalle Lophem, Torhoutsesteenweg 52a in Loppem-Zedelgem, tot 9 juni. Info : (050) 84.02.63.

ZOALS HET IS

Max Neumann (1949) wordt tot de grotere Duitse schilders en tekenaars gerekend, met belangrijke tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Voor het eerst (en voorlopig voor het laatst, want Neumann wil zich een tijdje terugtrekken) is in België een solo-expositie van hem te zien, met name in Brussel : galerie Pascal Polar toont schilderijen, gravures en tekeningen van Neumann. In de Kortrijkse Athena Art Gallery zijn ook tekeningen van hem te zien, naast andere werken op papier van Hans Sieverding en José Manuel Ciria.

Max Neumann valt niet in te delen bij een of andere stijl, al is de tendens van het Duitse expressionisme tot en met de schilderkunst van Francis Bacon en zelfs de Neue Wilden in zijn werk merkbaar. Neumann heeft een heel eigen beeldtaal ontwikkeld met bizarre dierlijke en menselijke wezens (hij zelf weigert ze monsters of demonen te noemen), die geen enkele symbolische betekenis hebben : ze zijn zoals ze zijn. Neumann werkt gevoelsmatig aan zijn doeken en tekeningen en wil een “state of mind” uitdrukken, voortbouwend op wat de kunstgeschiedenis al aan ikonografie heeft geleverd. Belangrijk is zijn fascinatie voor middeleeuwse verluchte manuskripten, waarin op een “naïeve” manier hallucinante voorstellingen van de Apocalyps afgebeeld staan. Bovendien werkt hij het liefst op een al gebruikte drager : oud papier, kranten en dergelijke, omdat die drager al een geschiedenis heeft waarop hij kan voortborduren. Wellicht komen zijn werken, hoe persoonlijk ook, juist daarom zo vertrouwd over : zij dalen af in de kelders van onze fantazie.

– Max Neumann in galerie Pascal Polar, Charleroisesteenweg 185 in Brussel, tot 10 juni, (02) 537.81.36. Werken op papier in Athena Art Gallery, H. Consciencestraat 38 in Kortrijk, tot 19 juni, (056) 25.88.57.

VERGETELHEID

Baalbek, Knossos, Efese, Tamanrasset : het zijn klassieke en kultuurbeladen oorden, gebouwd maar nadien ook verlaten door de mens. De Antwerpse kunstenaar Eddy De Vos (1950) schildert die oorden, als eeuwige symbolen voor de relativiteit van de menselijke aanwezigheid. De Vos : “De wereld als een archaïsche tuin van tot stof verworden dromen, waarin alles tot mogelijkheid wordt maar uiteindelijke onmacht en verval dit alles tot niets herleiden. ” De doeken van De Vos die momenteel te zien zijn in de Antwerpse galerie Annette De Keyser ademen die atmosfeer van tastbare afwezigheid uit. Door de kadrering, de schildertechniek en de sterke perspektiefwerking wordt de haast magische vervreemding nog groter : de kulturele sporen die de mens nalaat zijn tot een universele taal geschilderd die we nochtans minder en minder begrijpen. Want hoe ouder de sporen, hoe moeilijker de betekenis nog te achterhalen is. Juist daarom zijn de doeken van De Vos zo sterk : ze drukken perfekt de onvermijdelijke zinloosheid uit. “De architektuur van de mythe” heet de tentoonstelling, want een mens kan niet nalaten om zichzelf de mytische vergetelheid in te bouwen.

– Eddy De Vos in Galerie Annette De Keyser, Gen. Belliardstraat 19 in Antwerpen, tot 13 mei. Info : (03) 231.90.56.

EILANDJE

Terwijl op het Antwerpse Zuid de eerste galeries alweer gesloten worden (Star Arts Gallery is failliet, James Van Damme Gallery verhuist deze zomer naar Brussel) neemt de kunstaktiviteit op het Eilandje in het Noord toe. Het Bourla-huis is al een tijdje open en brengt momenteel een trio-tentoonstelling : schilderijen en wandobjekten van André Saelemaekers die in hun abstrakte vormen en kleuren verrassend op elkaar aansluiten ; grafiek van de in Antwerpen verblijvende Joegoslaaf Milenko Divjak die de naïeve stijl uit de zestiger jaren in zijn land via eenvoudige tema’s een mytische poëzie meegeeft ; en vooral de schilderijen van Johan Clarysse, intimistische werken op doek of hout vol aardse sporen en verwijzingen naar vervlogen kulturen.

Het Bourla-huis werd tot voor kort gerund door Bie Wellens en Annemie De Baene, maar die kombinatie hield niet stand : enkele huizen verder opende De Baene zopas galerie Art Forum. Het “art dealing & consulting”-bureau verhuurt vooral schilderijen en skulpturen aan bedrijven die hun gebouwen en/of imago een artistiek cachet willen geven. Maar Art Forum stelt ook tentoon : momenteel zijn er vitale, organische beelden en tekeningen van de in België wonende Haïtiaans-Amerikaanse kunstenaar Tristan Cassamayor te zien. Cassamayor is geen onbekende meer in de kunstwereld : vorig jaar won hij de vierjaarlijkse prijs Van Buuren in Brussel. De tekeningen en de skulpturen in Carrara-marmer of ijzer zijn sterke syntese-beelden van westerse en Afro-Amerikaanse kunst-idiomen.

– Saelemaekers, Clarysse en Divjak in het Bourla-huis, Nassaustraat 37 in Antwerpen, tot 21 mei, (03) 226.25.15. Cassamayor in Art Forum, Nassaustraat 15 in Antwerpen, tot 28 mei, (03) 234.21.60.

ROPS A VOLONTÉ

In het Brusselse stadhuis worden geregeld tentoonstellingen georganizeerd, telkens van sterk wisselende kwaliteit. Dit keer kan het moeilijk stuk : in de Ogivale en Militie-zaal zijn tweehonderd werken op papier van Félicien Rops te zien. Bij de keuze werd vooral uitgegaan van de beredeneerde catalogus van Eugène Rouir : tekeningen, etsen en heliogravures die door Rops zelf werden ingekleurd. Het overheersende tema is, geheel getrouw aan Rops’ fin-de-siècle-sarkasme, dat van de vrouw als vriend, vijand, verleidster, duivel, lustobjekt. Om deze tentoonstelling op te waarderen, werden ook enkele oliedoeken van Rops opgehangen, die vooral illustreren dat hij in de eerste plaats een schitterend tekenaar was. Tot 24 mei, alle dagen open van 11 tot 18 uur.

MARC RUYTERS

“Andy Warhol” (1993) : het gigantische volume van een mensenhaar.

“Zonder titel” (1994) van Max Neumann : afdalen in de fantazie.

“Tamanrasset” (1994) van Eddy De Vos : tastbare afwezigheid.