In het kleine maar gerenommeerde Duitse Rheingaugebied heeft wijnboer Stefan Ress zich, dankzij een strenge selectie, sterk weten te profileren: door de mindere kwaliteit naar een ‘second vin’ te verwijzen, halen zijn cru-wijnen nu minstens het niveau van Spätlese. Herwig Van Hove
Van het Zwitserse Basel tot bij Mainz in Duitsland, vloeit de Rijn praktisch van zuid naar noord. Maar bij Mainz botst de stroom op de hindernis van het Taunusgebergte, die hem over een flinke 40 km in westelijke richting dwingt. Het is de noorderoever van dit stuk, waarvan de hellingen perfect zuidelijk georiënteerd zijn, die het kleine maar beroemde wijnbouwgebied Rheingau vormt: 3000 hectaren beplant met voor meer dan 80 procent riesling, goed afgeschermd van de noorderkou door het Taunusmassief, en volop profiterend van de zonreflectie op het Rijnwater, en van de ‘vliegwielfunctie’ van de watermassa in de meer dan 1 km brede stroom.
Gaande van west naar oost, van Rüdesheim naar Mainz, komt er steeds meer klei en leem in de bodem. De betere wijnen volgen in hun smaak min of meer de bodemsamenstelling: in Rüdesheim zijn ze meer mineraal en met fijnere zuren, verder naar het oosten komt er meer karakter, maar soms ook iets “zwaarte” in het glas.
Ondanks de ingewikkelde dubbele Duitse klassering van origine en kwaliteit (zie kader), blijft er toch voor de individuele wijnboer nog een eigen kwaliteitsoptie mogelijk. Een typisch voorbeeld hiervan is Stefan Ress uit Hattenheim in de Rheingau. Zijn familiezaak, genoemd naar overgrootvader Balthasar Ress, bezit 33 hectaren eersteklas wijngaarden, voor meer dan 90 procent beplant met riesling.
Rond deze wijnen vergaderde het Weekend Knack-panel, met Jim Bruyndonx (J.Br.), Antoon Segaert (A.S.), Martial Beun (M.B.) als vervanger van Harry De Schepper, Dieter Bohrmann (D.B.) als vervanger van Jef Bessemans, en Herwig Van Hove (H.V.H.).
in het glas
In 1986 schreef de bekende Nederlandse wijnpublicist Robert Leenaers nog in zijn “Atlas van Rijn- en Moezelwijnen” (uitg. Het Spectrum): “De familie Ress houdt zich al minstens 115 jaar bezig met het maken van Rheingauer wijn. Dit huis, Balthasar Ress, bedrijft wijnbouw en wijnhandel tegelijk… De wijnen zijn van een gemiddeld niveau, het zijn commerciële wijnen die een adequaat antwoord bieden op een grote vraag.”
Ongeveer op dat moment kwam Stefan Ress in de zaak. Hij begon opnieuw de wijnen te maken die zijn overgrootvader Von Unserm had genoemd. Wijnen van Kabinett-kwaliteit die tot 12° bijgechaptaliseerd werden, en die dus in de lagere klasse QbA terechtkwamen. Deze wijnen haalt hij van overal op zijn Einzellagen, en hij maakt er ongeveer 50.000 flessen van per jaar of zo’n 20 procent van zijn productie. Dit brengt mee dat de bodemgebondenheid van zijn wijngaardwijnen veel beter uitkomt: het laagste kwaliteitsgedeelte is immers naar de Von Unserm verwezen. De cru-wijnen van de familie Ress zijn dus sindsdien minstens van het Spätlese-niveau of hoger.
Stefan Ress: “De Von Unserm-wijnen zijn bedoeld als droge wijnen voor bij een moderne maaltijd, en daarvoor is de alcoholconcentratie van een Kabinett niet voldoende: men moet in de buurt van 11 tot 12° komen. Spätlese Trocken kan dus wel, want dan haalt men makkelijk 11,5°, zonder chaptaliseren. Daarom vindt men in onze Von Unserm-reeks zowel QbA- als Spätlese-kwaliteit.”
De Spätlese-kwaliteit onder het Von Unserm-etiket is echter zeldzaam, en wordt enkel aan intimi van de familie bedeeld. We proeven de “gewone” ongechaptaliseerde Kabinett van het jaar 1996: het droge paradepaard van de familie.
Von Unserm, Rheingau Riesling Trocken 1996, Qualitätswein.
Bleke geelgroene kleur, fraaie levendige neus met elementen van rijp en jong. Elegante smaak met een kleine bittertoon en een goed middengebied. Geslaagde wijn. (J.Br.)
Met zijn selectiesysteem volgt Ress een kwaliteitspolitiek die ook door de grote Bordelese châteaus wordt bedreven. Een ruime tranche van mindere kwaliteit wordt uit de hoofdwijn (Grand Vin) weggeselecteerd, en vormt een soort tweede wijn (Second Vin). De hoofdwijn blijft evenwel het belangrijkste deel van de productie, en wordt er dus beter van: een consumentvriendelijke selectie die naar meer bodemexpressie voert. (In de Champagne gaat men net andersom tewerk: een kleine hoeveelheid excellente wijn ( Cuvées Spéciales) wordt uit de productie weggeselecteerd. Het resultaat is dan een grote hoeveelheid waaruit het beste verdwenen is.)
van mineraal naar karaktervol
De beste wijngaarden van Rüdesheim liggen ten westen van het dorp, op de Rüdesheimer berg met zijn goed afwaterende bodem van lichte leisteen en kwartsiet. Iedere wijngaard van deze Rüdesheimer berg mag voor zijn naam het woord Berg plaatsen. Zo ontstaan onder meer Berg Schlossberg en Berg Rottland, waarvan de familie Ress gedeelten bezit. Midden in de Berg Scholssberg-wijngaard staat de burcht Ehrenfels waarnaar de kruising tussen riesling en silvaner genoemd werd: de Ehrenfelser. Deze kruising werd tot stand gebracht door prof. Birk van het wereldberoemde Instituut in het nabijgelgen Geisenheim.
Rüdesheimer Berg Schlossberg 1995, Riesling Spätlese.
Beoordeling: viermaal positief en eenmaal neutraal. Statige neus met grote eenheid en diepte na opschudden, stevige smaak met gave, levendige zuurheid en een bittertoets in de finale (H.V.H.).
Rüdesheimer Berg Rottland 1996, Riesling Spätlese.
Beoordeling: unaniem positief. Gevulde kleur en een strakke neus met honingtoets. Brede krachtige en gebalde lange smaak. Duidelijk mineraal (A.S.).
Vanuit Rüdesheim langs de Rijn naar het oosten, komt men na enkele kilometers al in Geisenheim, en na nog een tiental kilometer in Oestrich, dat praktisch grenst aan Hattenheim, waar de familie Ress woont. Tussenin, nog net in de gemeente Oestrich, ligt de grote Doosberg-wijngaard: 150 hectaren steenrijke löss-bodem met leem en mergel, uitsluitend beplant met riesling.
Oestricher Doosberg 1996, Riesling Spätlese.
Beoordeling: unaniem positief. Mooie neus met exotisch fruit en fijne botrytis, goede smaakstructuur met versmolten zuren en charme (M.B.).
Vlakbij de Doosberg-wijngaard, nog deels in de gemeente Oestrich, ligt het Schloss Reichartshausen, waarvan de 4 hectaren wijngaard exclusief aan de familie Ress toebehoren. In Hattenheim zelf bezit Ress gedeelten van de wijngaarden Engelmannsberg en Nussbrunnen, beide met veel leem in de bodem. De Engelmannsberg is herplant in 1990 en nog niet op zijn top. De millésimes van voor de herplant (1990, 1989 en zelfs 1976) zijn allemaal topwijnen, die stuk voor stuk als unaniem positief werden ervaren.
Schloss Reichartshausen 1990, Riesling Spätlese.
Beoordeling: unaniem positief. In deze naam is geen gemeenteorigine vermeld, omdat hij op zichzelf een appellation is (zoals Schloss Vollrads). Breed uitgebouwde neus met fijne honingtoets en fris fruit, friszure smaak met bittertoets en vlezige structuur. Grote wijn (D.B.).
Hattemheimer Engelmannsberg 1996, Riesling Spätlese.
Beoordeling: driemaal positief en tweemaal neutraal. Bleke, correcte kleur, presente jonge neus met duidelijke rijpheid. Gave smaak met goed zuur en discreet zoet. Wijn met stijl (J.Br.).
Hattenheimer Nussbrunnen 1989, Riesling Auslese
Beoordeling: overtuigd en unaniem positief. Intens gouden kleur van botrytis. Stevige botrytisneus, jong en nog gesloten. Grote diepe smaak, kruidig en met amandelbitter. Klassewerk, moet nog verouderen (H.V.H.).
De wijnen van de familie Ress worden ingevoerd door Despert en Madas in Antwerpen, Prädikat Wijnimport in Alken, en Niko Knott in Nidrun.
Herwig van Hove
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
