Hij schijnt steeds zijn houdbaarheid te verliezen, want om de haverklap komt hij op de proppen : dé nieuwe man. Twintig jaar geleden kregen we de metroseksueel. En nu, godbetert, de spornoseksueel. Gekker moet het echt niet worden. We togen naar Jan Peter Jansen, want wie kan het beter weten dan hij ?

Dertig jaar geleden had hij nog geen naam. Toen was hij nog gewoon ‘de nieuwe man’, van wie niemand goed wist wie hij was en wat hij wilde, hijzelf misschien nog het minst. Maar precies twintig jaar geleden, in 1994, dook de metroseksueel op, met als schoolvoorbeeld David Beckham – een voetballer in sarong die veel werk maakte van zijn kapsel. En exact twintig jaar later, in juli 2014 om precies te zijn, zag de spornoseksueel het levenslicht. Beide types kregen vorm in de koker van Mark Simpson, een Britse journalist die schrijft in Times, The Guardian, GQ Style, Vogue Hommes International… Simpson wordt beschouwd als dé trendspotter wat mannelijkheid betreft.

Nu de metroman twintig is, bedacht Simpson een nieuw exemplaar, met de megabelachelijke benaming ‘spornoseksueel’ : de samentrekking van sport, porno en seks. En precies tussen die twee in, in 2004, kwam ook nog de überseksueel. Had de metroman nog vrouwelijke trekjes, de überseksueel had die niet. Hij was mannelijk, mooi om te zien en zelfverzekerd. Denk Bono, Brad Pitt, George Clooney.

“De überseksueel was een metroman met een tweedagsbaard”, lacht Jan Peter Jansen. En hij kan het weten. De 45-jarige Jansen was een poos hoofredacteur van Playboy, is sinds tien jaar hoofdredacteur van Men’s Health, schreef kookboeken voor mannen, is de auteur van Seksbijbel voor mannen en van Vaderbijbel voor echte mannen, én hij heeft vier zonen. Als geen ander kent hij het reilen en zeilen van de mannenwereld. Ik tref hem in het Amsterdamse grachtenpand waar hij kantoor houdt. Een goed uitziende, slanke, sportieve, charmante veertiger. Zou hij zich in een van die mannenmodellen herkennen ?

Jan Peter Jansen : “Metro-, über-, spornoseksueel : ik hou niet zo van die omschrijvingen want dan dreig je te verzeilen in archetypes. Dat is vooral de taal van marketingmensen, van Gillette en aanverwanten. Hun advertenties toonden niet langer de stoere man die zich stond te scheren maar een knappe, verzorgde man met een sixpack en fraaie biceps. Volgens mij is dat méér marketing dan dat de man werkelijk zo was, maar we kunnen er niet omheen dat de tijden veranderd zijn, en de man ook.

Hoe merkt u dat ?

Mark Simpson : Aan de mannenbladen, bijvoorbeeld. De meeste zijn zelfs gewoon verdwenen. Tien jaar geleden had de Nederlandse Playboy nog een oplage van 100.000, nu zitten ze onder de 30.000. Maar de verkoop van Men’s Health daalt niet. Integendeel. Wij groeiden met vijf procent. Onze maandelijkse oplage is nu ruim 50.000.

Hoe verklaart u die groei ?

In vakjargon : een blad als Playboy is Nice to Know, Men’s Health is Need to Know. Men’s Health brengt geen uitgebreide interviews of lange lappen tekst. Wij geven vooral advies en tips in verband met fitness, voeding, gezondheid, werk en stijl. Ons blad bestaat nu zestien jaar, maar bij de lancering reageerde men er raar op. Men’s Health wàs ook een vreemde eend in de bijt. Iedereen dacht dat het een homoblad was, maar dat is het niet. Het aantal gays in ons lezerspubliek blijft constant, rond 15 procent. Wij hebben één pijler die uitgesproken hetero is : seks. Dat is altijd mannetje vrouwtje, heel traditioneel.

De covers zijn nochtans veeleer homo-erotisch, met die blote torso’s van krachtpatsers en klerenkasten.

Het is vooral de Amerikaanse Men’s Health die uitpakt met forsgebouwde basketballers en dito zwarten. Daar is het blad veel meer gericht op de plaatselijke Jan Modaal, op Joe Sixpack – sixpack in de zin van een karton met zes flesjes bier. Wij zijn altijd Hollandser geweest. Tengerder. Op onze cover géén bodybuilder, wel een man met een gedefinieerd lichaam. Een man die naar de gym gaat. En die op voeding en gezondheid let want hij wil fit zijn. Fit is the new rich. Zelfs in deze crisisjaren draait niet meer alles om carrière en geld. De man van nu zorgt voor zichzelf en zit goed in zijn vel. Maar hij heeft ook onzekerheden en probeert zichzelf te verbeteren door een getraind lichaam te hebben en aantrekkelijk te zijn. Voor zichzelf, voor vrouwen.

Dus is hij niet alleen getraind maar ook gebronsd en getrimd.

De man is de laatste vijftien jaar behoorlijk met zichzelf aan de slag gegaan. Dat hij er zo uitziet, is het resultaat van hard werken in de gym, streng dieet en ijzeren discipline. Dat doet hij deels uit ijdelheid, maar toch vooral uit onzekerheid. De man heeft zich op relatief korte tijd heel erg moeten aanpassen. Het bekende verhaal : vroeger was hij de kostwinner en deed de vrouw het huishouden. Daar bemoeide een man zich niet mee. Hooguit sneed hij op zondag het vlees. Maar de vrouw maakte een inhaalbeweging en vocht zich vrij. Ze ging ook voor een fulltimebaan, de kinderen werden naar de crèche of de buitenschoolse opvang gebracht, het huishouden werd verdeeld. De man moest lief en gevoelig zijn, maar ook niet té. Dat was best moeilijk, want wat verwacht zij nu van mij ? En dat wist zij vaak ook niet zo goed. Dat er steeds meer van hem verwacht wordt, maakt hem nerveus en onzeker. Uit wetenschappelijk onderzoek bij Nederlandse mannen bleek dat hun zelfbewustzijn is toegenomen, hun zelfverzekerdheid afgenomen. Voor de duidelijkheid : zelfbewustzijn gaat over weten wat er van hen verwacht wordt, zelfverzekerd over wat ze vinden dat ze ervan terecht brengen. Gaf de Nederlandse man zichzelf in de jaren negentig nog 7,2 op 10, nu is dat cijfer gezakt tot 6,9. Hij twijfelt en stelt zich vragen over hoe het dan wel moet want de prestatiedruk is toegenomen, zowel op de werkvloer als thuis. Hij moet sympathiek en verzorgd zijn. Zelfs een grootverdiener komt niet meer weg met een dikke pens.

Jan Dijkstra schreef ‘Wake-up call voor mannen’, onder het motto kom-met-je-luie-krent-van-die-bank-af, je-kunt-nog-lang-genoeg-dood-zijn. Aan die trend hebben we ook de Mamils te danken : ‘Middle Aged Man In Lycra’ die als gekken gaan fietsen. Ook uw blad doet mee : ‘Verlies 5 kilo in geen tijd’, ‘100 afvalgeheimen’, ’40 cm biceps’. Maar opmerkelijk zijn de tips over seks en relaties. ‘Leer haar lichaamstaal’ en ‘Sekslessen van feministes’. Uw magazine en uw Seksbijbel zijn verrassend vrouwvriendelijk.

Maar dat zijn toch de vragen die een man vandaag bezighouden ? Hoe ga ik met een meisje om ? Hoe bevredig ik mijn vrouw het best ? Ook op dat vlak maakt de man zich zorgen. Wij proberen hem beter te leren omgaan met vrouwen. Alle seksartikelen in Men’s Health worden trouwens door vrouwen geschreven, de helft van de redactie is vrouw. Wij zijn echt geen haantjes. Een woord als ‘neuken’ zag je nog wel in Playboy, nooit bij ons. Wij schrijven over seks en over vrijen. Niet over neuken want dat is grof.

Mooi meegenomen, en het werd tijd. Door veeleisende vrouwen werd de nieuwe man een fijne man, charmanter en galanter. Het werd tijd.

De feministische golven en emancipatoire speldenprikken hebben daaraan bijgedragen maar zijn er zeker niet uitsluitend verantwoordelijk voor. De druk op mannen én vrouwen is hoog. Ook voor vrouwen worden gezondheid, voeding en bewust leven steeds belangrijker. In Nederland heeft Women’s Health, het zusje van Men’s Health, nu al een oplage van bijna 70.000, terwijl het pas sinds april vorig jaar op de markt is.

À propos. Hoe merkt u dat mannen zo onzeker zijn ?

Aan de zoektermen op onze website. In de top drie staan vragen over de penis. En onze lezer is heus geen jongetje van vijftien, zijn gemiddelde leeftijd is 36. En hij is echt geen alfamannetje, maar een rijpe dertiger die aan zichzelf wil werken.

Nog steeds dezelfde twijfels ? Is mijn penis groot genoeg, stijf genoeg, lang genoeg stijf ?

Inderdaad. En verder hebben ze veel belangstelling voor lustbevorderend eten, en daarna pas gaat het over sportblessures.

Tegelijk wordt die twijfelende, zoekende man steeds ijdeler. In Groot-Brittannië geven mannen meer geld uit aan schoenen dan vrouwen.

Denk je dat het hier anders is ? Ik zit hier recht tegenover Shoebaloo. (Neemt me mee naar het raam.) Moet je kijken. Het is een komen en gaan van jonge twintigers op de duurste scootertjes. Ze hebben er àlles voor over om een paar sneakers van Dolce & Gabbana te kopen voor minstens 400 euro. En die winkel heeft niet alleen klanten van veertig jaar. Maar juist veel jongeren. Zo ijdel zijn die gasten. Drie jaar geleden wees een onderzoek uit dat de Nederlandse man 40 procent meer uitgeeft aan verzorgings- producten dan een vrouw. Dan heb ik het niet over make-up, maar over geuren, en over producten voor scheren en hairstyling, moisturizers, nacht- en oogcrèmes. Een man is geneigd duurdere producten te kopen, zoals van Clinique of Kiehl’s. En als hij er tevreden over is, blijft hij zijn merk trouw, veel meer dan een vrouw.

En toch is die nieuwe man niet verwijfd. Om me heen zie ik volwassen kerels die man én jongensachtig zijn, die veel tijd doorbrengen met hun vrienden en daar zichtbaar van genieten.

Dat is zo. De man heeft vandaag ook me time : tijd voor zichzelf, voor mannelijke hobby’s met dito vrienden. Dan beoefenen ze typische mannensporten als skiën, surfen, skaten, fietsen, motorrijden. Onderzoek wijst uit dat het mannen gelukkig maakt, en blij. Ze gaan ook anders met elkaar om. Dat heeft zelfs een naam. Bromance heet die intense, niet-seksuele mannenvriendschap. Ze gaan nu ook anders met elkaar om dan hun vaders. Vroeger geven ze elkaar een hand, nu omhelzen ze elkaar, geven schouderklopjes, raken elkaar aan, zoenen elkaar even op de wang. Ze zijn blij dat ze niet meer die stoere man hoeven te zijn, ze durven meer hun gevoelens prijs te geven. Maar ze moeten ook niet te soft worden. Ze moeten wel een man blijven, anders vinden vrouwen het ook niet leuk.

En die man gaat ook aan de kook en slaat aan het opvoeden. U schreef kookboeken voor mannen, en een vaderschapsbijbel.

Boeken over zwangerschap en baby’s zijn bijna altijd geschreven voor aanstaande moeders. Maar wat met de aanstaande vaders ? Hoe ervaren zij dat ? Soft skills, wat vroeger de vrouwendingen waren, vinden wij vanuit ons blad voor mannen heel belangrijk, naast harde spieren. Hoe gaat een echte man met vrouwen om ? Met kinderen ? Met koken en huishouden ? Hij kookt, niet alleen omdat het moet, hij vindt het ook interessant wat op zijn bord komt.

Matt Miller, Amerikaans stervoetballer en bodybuilder, ontwikkelde ‘Broga : yoga for ‘bros”, d.w.z. ‘men only’, voor een gebeeldhouwd lijf. En Jelle Van Riet schreef ‘En God schiep de man, een vrolijke queeste naar de mooiste man ter wereld’, dat eind deze maand in de winkel ligt.

Dat zijn twee voorbeelden van de pin-upisering van de man. Vroeger lag er een vrouw op de motorkap van een auto om die beter te doen verkopen, nu is de man steeds meer een lustobject en sekssymbool. En echt niet alleen in de homowereld. Neem nu de Coca-Cola Light-man. Een knappe kerel met een blote bast. Hij is sexy, grappig, handig en sportief, en hij wordt hij aangegaapt en nagestaard door een bende vrouwen. Dat was twintig jaar geleden toch ondenkbaar ? Ik meen dat de man dat zich heel graag laat aanleunen. Daar is ook een term voor : man-up. De man mag weer mannelijk zijn. Hij is weer meer mans, zonder bot of macho te zijn. Hij drinkt weer bier en heeft weer borsthaar. Ook baarden zijn weer in.

’t Is me wat, met dat borsthaar. Vroeger was het er als vanzelfsprekend, dan moest het allemaal weg, nu mag het weer wel. Waar komen die trends vandaan ?

Die ontstaan doorgaans in de homowereld. De gemiddelde man wacht af. Zoals het fenomeen van borsthaar waxen of afscheren. Of hun kruis. Wie dat twintig jaar geleden deed, was gegarandeerd een homo. Die deed dat omdat een penis groter lijkt zonder een bos haar eromheen. En dat gebruik waaide over naar de gemiddelde man. Ook hij had waarschijnlijk esthetische en hygiënische overwegingen, maar fabrikanten als Philips, Braun en Remington maakten het acceptabel en gangbaar. Ze brachten apparaatjes op de markt die werden aangeprezen ‘voor boven en onder’. Dan denkt de gemiddelde man : “Ik scheer me daar nog niet, maar als die spullen gewoon in de winkel liggen, hoef ik me nergens voor te schamen.” Zulke bodytrimmertjes worden makkelijker aangekocht dan een pakje condooms, omdat ze dat nog altijd moeten afgeven aan de juffrouw aan de kassa.

Gaat uw blad mee met die trends ?

Wij schrijven nooit iets voor. We zeggen bijvoorbeeld niet dat een man moet stoppen met roken maar wel hoe hij dat kan aanpakken. We hebben anti-katerwork-outs en ontbijtrecepten om het vochttekort in de hersenen weer aan te vullen. Alles mag. Ons motto is : doe wat je zelf verkiest, laat je de wet niet voorschrijven. Ketens als G-Star Raw en Abercrombie & Fitch dicteren wat de gemiddelde man draagt. Nu zijn dat weer gele broeken, roze broeken, groene broeken. En brogues, die gaatjesschoenen, met knalgroene of knalblauwe zolen. Ook heup- en schoudertasjes van Vuitton zijn erg in trek. En een lange baard en een kale kop, of een volle baard en een heel klein knotje bovenop het hoofd, de haren strak achteruit getrokken met een elastiekje eromheen. Een of andere modeontwerper vindt dat hip, lanceert dat en het wordt overgenomen.

Iets anders. In Groot-Brittannië is tien procent van de patiënten van een plastisch chirurg man, en hun aantal neemt snel toe. Mannen zijn gretige afnemers van botox en collageeninjecties, van haarimplantaten, van liposucties, ooglid- en facelifts, neuscorrecties…

Ik zie het mezelf niet zo gauw doen, maar als de mogelijkheden er zijn en het geeft je zelfvertrouwen, dan moet je het vooral niet laten. Zakkende oogleden laten corrigeren ? Niks op tegen. Zo lang het niet gevaarlijk wordt.

In Amerika is gebruik van testosteron vertienvoudigd tijdens het eerste decennium van deze eeuw. Het is nu een miljardenbusiness, met meer nullen dan ik kan tellen : twee keer een miljoen maal een miljoen. Met of zonder doktersvoorschrift wordt testosteron gebruikt in de vorm van pleisters, gels, voedingssupplementen, injecties. Met als doel : vet en ‘male boobs’ doen smelten, snel spieren kweken, beter presteren in bed.

Dàt is ronduit gevaarlijk. Je krijgt er niet alleen acne van, maar ook een verhoogd risico op hartaanvallen, beroertes, bloedklonters, verschrompelde teelballen. Ook anabole steroïden en diverse voedingssupplementen richten veel schade aan. Al die bodybuilders lopen blijvende letsels op. Ze willen in no time resultaat behalen, met alle risico’s van dien. Ons devies ? Wil je brede armen, dan moet je ervoor zweten.

Jullie schrijven : ‘Bouw je lijf.’ Maar waar ligt de grens ?

Als een man siliconenborstspieren laat implanteren, of zijn lippen laat opspuiten. En zijn okselhaar moet blijven, vind ik. Tenzij hij een olympische zwemmer is.

Jan Dijkgraaf, Wake-up call voor mannen, Uitgeverij Scriptum, 16,95 euro.

Jelle Van Riet, En God schiep de man, Uitgeverij Lannoo, 24,99 euro.

DOOR GRIET SCHRAUWEN & ILLUSTRATIE ELLEN VAN ENGELEN

Hoe bevredig ik mijn vrouw het best ? Hoe ga ik met een meisje om ? Ook op dat vlak maakt de man zich zorgen

Vroeger lag een pin-up op een auto om die beter te doen verkopen, nu is de man steeds meer een lustobject en sekssymbool

De Nederlandse man geeft 40 procent meer uit aan verzorgingsproducten dan een vrouw, zegt onderzoek