Een neus voor het verleden

Als tegenwicht voor de grote massa ‘banale’ parfums ontwikkelen sommige huizen geuren-met-een-verhaal of herinterpreteren historische parfums. Zoals dat van Marie-Antoinette.

Typisch in tijden van onzekerheid is het teruggrijpen naar het verleden als houvast. Die trend uit zich ook in de wereld van de geuren. Kijk maar eens naar de hernieuwde belangstelling voor eenvoudige producten als wierook, mirre, benzoë, peper, kaneel, hars… Al eeuwenlang worden ze over de hele wereld gebruikt om te behagen, te prikkelen, te zuiveren en tot rust te brengen. De reukzin is hét zintuig van de herinnering bij uitstek. Het is dan ook geen toeval dat wij in onze zoektocht naar zin en spiritualiteit terugkeren naar de wortels van de parfumerie, naar geuren van vroeger, geuren met een verhaal. Want het is net die eigenschap die hun rivalen van vandaag vaak missen.

Maar er is nog een tweede reden voor die hang naar traditionele kwaliteitsparfums. Die heeft te maken met het begrip ‘luxe’. “Luxe is iets gewoons geworden”, zegt Elisabeth de Feydeau, parfumhistorica en auteur van het boek Jean-Louis Fargeon, parfumeur de Marie-Antoinette (uitgeverij Perrin). “Een accessoire van een groot merk wordt niet meer met exclusieve luxe geassocieerd. Mensen die echt uit zijn op luxe, zoeken zaken die verdwenen zijn. Zo komen ze bij het artisanaat terecht, want luxe is ‘handgemaakt’. De heruitgaven, de nieuwe creaties à l’ancienne en de gelimiteerde collecties beogen net die terugkeer naar de basis en de essentie. Het succes van oude parfums betekent echter niet dat actuele geuren niet creatief zouden zijn. Maar de oude geuren spelen wel in op onze behoefte aan ‘herbronning’, ze dragen een boodschap in zich, want vroeger hadden ze een betekenis.”

In het spoor van de koningin

Voor deze uitzonderlijke geuren worden grondstoffen van hoge kwaliteit gebruikt en ze worden uitgebracht in sobere, uitgepuurde flacons. De inhoud primeert duidelijk op de verpakking. Serge Lutens, Maître Parfumeur et Gantier, Marc-Antoine Corticchiato voor Parfum d’Empire… ze doen allemaal een beroep op de herinnering.

Grootmeester Serge Lutens verleidt met een ‘vuurwerk’ van poëtische geuren. Op geraffineerde wijze roepen Ambre Sultan, Cuir Mauresque, Rose de Nuit en andere verrukkelijke reukwaters de mysteries op van de Oriënt en de sprookjes van Duizend-en-een-nacht.

In 2004 bracht Maître Parfumeur et Gantier een nieuwe lijn uit, Les Parfums Historiques, met onder andere het Eau de parfum George Sand, ter gelegenheid van de tweehonderdste geboortedag van deze schrijfster (1804). Geïnspireerd door haar werk en de vele verwijzingen naar parfums die erin voorkomen heeft ‘neus’ Nicolas du Barry geprobeerd een geur naar haar smaak samen te stellen. Het is een oosterse creatie geworden, een beetje uitdagend en romantisch, met een vleugje patchoeli (waar George Sand gek op was), roos en bergamot.

In 2004 werd ook de tweehonderdste verjaardag van de kroning van Napoleon (2 december 1804) herdacht. Deze mijlpaal was voor de jonge Corsicaanse parfumeur Marc-Antoine Corticchiato aanleiding om een eau de toilette te creëren als eerbetoon aan de keizer. Hiervoor dook Elisabeth de Feydeau twee jaar in de archieven om een beeld te krijgen van Napoleons persoonlijkheid, zijn lievelingsgeuren en de manier waarop hij zich verzorgde. Zo had hij volgens zijn bediende Constant tijdens de Egyptische veldtocht de weldaden ontdekt van dagelijkse massages met eau de cologne… De Eau de Gloire, Parfum d’Empire reflecteert dus de voorkeuren van de illustere veroveraar.

Francis Kurkdjian, een van de meest begaafde parfumeurs van vandaag, stelde met de hulp van Elisabeth de Feydeau zijn Sillage de la Reine samen, een herinterpretatie van het parfum van Marie-Antoinette, destijds ontworpen door Jean-Luis Fargeon, een jonge parfumeur uit Montpellier. Het is een honderd procent natuurlijke creatie vol rijkelijke bloemenessences (iris, roos, jasmijn, tuberoos en sinaasappelbloem) en gemaakt met respect voor de oorspronkelijke methodes en grondstoffen, maar dan wel bedoeld om nu, aan het begin van het derde millennium, in de smaak te vallen !

Vintage parfums die in zijn

Op verzoek van prins Rainier III van Monaco creëerde James Henry Creed, de vijfde generatie met die naam, Fleurissimo. Grace Kelly droeg dit parfum voor het eerst op 19 april 1956, de dag van haar huwelijk. Deze bloemrijke geur bevat essences van Indische tuberoos, Bulgaarse roos en Florentijnse viooltjes- en irisblaadjes. Fleurissimo maakt nu deel uit van Millésimes-femmes, een collectie parfums met zogenaamd ‘rijke’ geuren.

De prestigieuze geuren van Penhaligon’s refereren aan de Victoriaanse parfumerie, die rond 1860 in Londen werd gecreëerd voor de hoogste kringen van de Engelse aristocratie, aangevoerd door de koninklijke familie. Hoewel sterk gericht op een mannelijk publiek, wil het merk ook vrouwelijke klanten aanspreken. Het jongste vrouwenparfum, Lily and Spice, is een mooie ‘romance’ tussen een koningslelie (ook wel Casablancalelie genoemd) en een saffraankrokus.

Stephanotis van Floris stamt al uit 1790, maar is nog altijd actueel met zijn traditionele geur van Engelse bruidsboeketten, met sinaasappelbloem, anjelier, jasmijn, petitgrain en koriander.

Joséphine Baker had twee liefdes, mon pays et Paris, maar ook het parfum Sous le Vent van Jacques Guerlain. In de collectie Il Etait Une Fois brengt Guerlain dit magische parfum met een kern van jasmijn en accenten van anjelier en fijne houtsoorten opnieuw uit.

Lancôme herintroduceert vier boeiende geuren die getuigen van zeventig jaar vakmanschap : Magie, een bloemenparfum met toetsen van amber ; Sikkim, een verleidelijke oosterse creatie ; Climat, een heerlijk milde, florale geur ; en Sagamore, een rijkelijk mannenparfum met houttoetsen.

Creed, www.creedfragrances.co.uk

Penhaligon’s, www.penhaligons.com

Floris, www.florislondon.com

Maison Guerlain, 68, Champs-Elysées, 75008 Parijs.

Lancôme, 29, rue du Faubourg Saint-Honoré,

75001 Parijs.

Door Barbara Witkowska – Illustratie Silke Daneels