Dichten zonder regels

Slam, een vernieuwende en erg persoonlijke poëziestijl, stimuleert steeds meer jonge mensen om de pen in de hand te nemen. Een verklaring van het fenomeen met portretten van drie beloftevolle slamdichters.

Een zondagmiddag eind augustus. De Sint-Andriesplaats in Antwerpen is even omgedoopt in Camping Costa. Artiesten van divers pluimage mogen een staaltje van hun kunnen geven. Eerste aan de beurt is Yassin, een finalist van de Kif Kif Awards 2011, in de categorie slam. Hij brengt een tekst over ouderen die klagen over de jeugd van tegenwoordig. Zijn punt : jullie oogsten wat jullie gezaaid hebben. Enkele grijzende buurtbewoners nemen het allerminst persoonlijk , ze lachen en applaudisseren hard.

Na Yassin beklimt nog een andere finalist het podium : Dorien. Het contrast met het vitriool van haar voorganger kan niet groter zijn. Verstild draagt ze enkele intimistische gedichten voor. Wat later, op een ander podium, zien we Seckou Ouologuem – op zijn 26ste al een ancien in de slam – aan het werk, samen met een Nederlandse en een Franse collega. Begeleid door beats scanderen ze ‘work, work, work’. De Nederlander sluit af met een gedicht over hoe wij allemaal de goden van de eenentwintigste eeuw zijn. Het venijn van een migrantenjongere én de broosheid van kleine gedichtjes én geëngageerde raps die heel nauw bij hiphop aanleunen : slam heeft vele gezichten.

De term slam komt van slam poetry, in 1987 door Marc Smith in Chicago uitgevonden. De Amerikaan wou een ander soort dichtersavonden beginnen, toegankelijker voor het brede publiek. Hij liet dichters tegen elkaar kampen. Iedere dichter mocht een performance van vijf minuten brengen waarna een jury, samengesteld uit lukraak uit het publiek gekozen toeschouwers, uitmaakte wie de beste was. Hoewel dergelijke wedstrijden nog altijd georganiseerd worden, staat slam tegenwoordig vooral voor een jonge, vernieuwende stijl van dichten. “In slam stap je van de vaste rijmschema’s af”, vertelt Patrick N’Siala Kiese, de man achter de Kif Kif Awards. “Het is de boodschap die telt. Slamteksten zijn ook heel persoonlijk. De beste slamdichters vertrekken vanuit hun eigen beleving.”

Ondersteuning nodig

In Brussel is er sinds 2001 een bloeiende slamscene. Blijkt zelfs dat de alom bejubelde Franse ster Abd al Malik uitgerekend in onze hoofdstad deze manier van dichten ontdekt heeft. “Hij was oorspronkelijk rapper”, verklapt Patrick N’Siala Kiese. “Op een dag werd hij door de Brusselse organisatie Lezarts-Urbains uitgenodigd. Na zijn optreden bleef hij nog wat hangen om naar de aanwezige slamdichters te kijken. Hij was er zwaar van onder de indruk. Hij nam meteen lessen en met Gérard Jourannest, voorheen muzikant bij Jacques Brel, maakte hij een baanbrekende plaat.”

Vlaanderen had in de jaren ’90 even een eigen slamheldin met Eva Cox maar nadat zij naar het reguliere poëziecircuit doorgroeide, werd het hier op het slamfront angstwekkend stil. In Antwerpen begint er nu stilaan weer iets te broeien. “Jonge mensen hebben zoveel te zeggen. Ze begrijpen de maatschappij niet goed en vice versa”, legt Patrick N’Siala Kiese uit. “Je kan een rockgroep oprichten om je onvrede te ventileren, maar bij slam is de drempel veel lager. Je hebt enkel pen en papier nodig. Als je merkt dat jongeren zich tot slam aangetrokken voelen, moeten we dat ondersteunen. In Frankrijk hebben ze slam zelfs ingevoerd in het onderwijs. Dat motiveert kinderen die de Franse les maar saai vinden maar wél geïnteresseerd zijn in rap, om toch iets neer te pennen.” Met de Kif Kif Awards en met Misunderstood, de eerste Vlaamse slamproductie die binnenkort in het Zuiderpershuis in Antwerpen in première gaat, hoopt Patrick dat ook hier de vlam eindelijk in de pan slaat.

–

Misunderstood met o.m. Seckou Ouologuem en Blaxtar : op 13 en 14 oktober in het Zuiderpershuis in Antwerpen. ww.zuiderpershuis.be.

DOOR Peter Van Dyck – FOTO’S Wouter Van Vaerenbergh

“In slam stap je van de vaste rijmschema’s af. Het is de boodschap die telt. Slamteksten zijn ook heel persoonlijk. De beste slamdichters vertrekken vanuit hun eigen beleving.”