De ster van Lucien De Roeck

Tijdens Expo 58 was de asymmetrische ster van Lucien De Roeck hét symbool van de vernieuwing. Kleinzoon Jean-Michel Meyers, zelf ook grafisch ontwerper en bedenker van het nieuwe logo bij de Expoherdenking, doet graag een boekje over hem open.

Voor en tijdens Expo 58 was de asymmetrische, uitgetrokken ster hét symbool van vernieuwing en modernisme. En dat is ze nu nog. Dit sterke staaltje van grafische vormgeving van Lucien De Roeck was toen alomtegenwoordig en mag tijdens de herdenking van de wereldtentoonstelling opnieuw fonkelen. Jean-Michel Meyers, kleinzoon van De Roeck en zelf ook grafisch ontwerper, gaf de ster een tweede leven. Op vraag van de VRT maakte hij een nieuw logo, gebaseerd op de ster van zijn grootvader. Dat zal gebruikt worden bij alle radio- en tv-programma’s die de VRT rond Expo 58 maakt.

Waarom hebben de affiche en vooral de befaamde ster van uw grootvader zoveel impact gehad ?

Jean-Michel Meyers : Om te beginnen omdat het zo’n sterk beeld was, waarin veel symboliek zat. De ster is een eenvoudige, maar ook heel herkenbare figuur. De vijf punten symboliseerden de vijf continenten. Het gemeentehuis van Brussel stond voor de plaats waar de expo plaatsvond en de wereldbol voor de internationale uitstraling ervan. Het getal 58 spreekt voor zich, maar mijn grootvader was wel trots dat de mensen dankzij zijn affiche spraken van ‘Expo 58’ en niet van ‘1958’. Dat de ster het symbool van de expo geworden is, komt waarschijnlijk omdat ze toen werkelijk overal opdook. Al drie jaar voor de eigenlijke wereldtentoonstelling werd ze gebruikt op de briefwisseling. Ze stond op alles wat met de expo te maken had : boekjes, plannen, folders, postzegels, broodzakken, wegwijzers… De ster stond op de duur symbool voor vooruitgang en vernieuwing. Die positieve kentering naar het modernisme is toen heel belangrijk geweest.

Hoe is hij bij die ster gekomen ?

Toen hij in 1954 meedeed aan de wedstrijd voor het logo-ontwerp, had hij geen ster in gedachten. Hij was beginnen schetsen en was daarbij – zonder reden eigenlijk – vertrokken van een boom. De jury zag er iets in en dus heeft hij daarop verder gebouwd. Hij heeft een heel boek vol getekend met schetsen en je ziet de ster evolueren tot het uiteindelijke logo.

Hoe zou u de stijl van uw grootvader omschrijven ?

Ik denk dat hij vooral duidelijke ontwerpen wou maken, niet te decoratief. Zijn affiches moesten leesbaar zijn, zonder veel tierelantijntjes. Zo was hij : een eenvoudig man. Hij noemde zichzelf geen kunstenaar maar een vakman. Geld en bekendheid interesseerden hem niet. Van de bekendheid die hij met de ster had verworven, had hij gebruik kunnen maken om meer grote opdrachten te doen en zijn werk te verkopen. Dat heeft hij niet gedaan.

Lucien De Roeck was een groot ontwerper en een voorbeeld voor veel illustratoren. Wat hebt u van hem geleerd ?

Tekenen ! Elke woensdag kwam hij mij en mijn broers van school halen en gingen we samen tekenen langs de Schelde. Hij gaf ons ook regelmatig een schetsboek dat we moesten vol tekenen tegen zijn volgende bezoek. Bij ons thuis hingen zijn affiches en ontwerpen aan de muur. Dat heeft me artistiek gevormd. Mensen zeggen soms dat ik een gelijkaardige manier van schetsen heb. Het kan bijna niet anders, het werd me met de paplepel ingegeven.

Hebt u nog andere dingen dan zijn tekentalent geërfd ?

Als hij aan iets begon, ging hij er helemaal voor. Ik kan me ook wel stevig in iets vastbijten. Maar aan zijn tekenniveau kan ik niet tippen. Mijn grootvader was een heel harde werker. Hij gaf les in drie scholen en werkte daarnaast als grafisch ontwerper en illustrator, dag en nacht. In zijn vrije tijd, als die er al was, tekende hij. We hebben thuis zo’n 500 boeken van hem vol schetsen. Hij had zijn schetsboek altijd en overal bij. Als hij naar Antwerpen kwam om les te geven aan Sint-Lucas, kwam hij altijd een uurtje vroeger of bleef wat langer om boten te tekenen. Daar hield hij van. Ik ook, ik ben zeiler. Mijn ene broer is zeeman geworden, de andere is ook grafisch ontwerper en geeft net als grootvader les in La Cambre.

Dankzij u krijgt de ster ook een tweede leven. Vond u het moeilijk om er een nieuw logo mee te maken ?

Ja, toch wel. De VRT had me gevraagd om een logo te maken, gebaseerd op de ster van Lucien De Roeck. Dat zou gebruikt worden bij alle radio- en tv-programma’s die de VRT rond Expo 58 maakt. Ik was blij, maar ik heb toch even moeten nadenken over hoe ik zijn ster kon respecteren zonder ze gewoon te kopiëren. Het nieuwe logo moest iets hedendaags worden, maar ik wou de ster in geen geval vervormen.

Oud-studenten van De Roeck richtten een fonds op ter bescherming en promotie van zijn werk. Na zijn dood in 2002 werd het door de familie overgenomen. www.lucienderoeck.be

Door Grete Flies