De nieuwe kleren van de koning

TENTOONSTELLING in New York

Marc Jacobs heeft er in zijn zomercollectie, net als Annemie Verbeke : harembroeken. Vandaag zijn ze aan hun zoveelste revival toe, maar de harembroek was waarschijnlijk nooit in onze westerse kleerkast geraakt als modeontwerper Paul Poiret het stuk in het begin van de twintigste eeuw niet had geïntroduceerd in de vrouwelijke garderobe. De nalatenschap van de artistieke couturier is vanaf deze week te bewonderen in het Costume Institute van het Metropolitan Museum in New York.

Poiret was één van de eerste modeontwerpers die beantwoordde aan het profiel van de ontwerper zoals we die vandaag kennen : flamboyant en met sterallures. De koning van de mode, zo liet hij zich graag noemen, ondanks het feit dat hij niet eens kon naaien, en dat hij veel ideeën pikte van zijn getalenteerde maar bescheiden generatiegenote Madeleine Vionnet. Hoewel zij met haar technisch geniale biaissnit de vrouwen verloste van het korset, was het Poiret die met de pluimen ging lopen.

Letterlijk, want Poirets visie op mode en kleren was dan ook een stuk spannender om naar te kijken. Hij was het die het strak ingesnoerde en sobere belle époquesilhouet liet voor wat het was en door middel van ongestructureerde draperingen, ruime volumes, felle kleuren en exotische referenties naar de Ballets Russes en de sprookjes van Duizend-en-een-nacht, het uitzicht van het damessilhouet voor altijd veranderde. Hij werd daarbij sterk beïnvloed door de kunstenaars van zijn tijd, zijn kleurenkeuzes vinden we bijvoorbeeld terug in het fauvisme.

Niet alleen mode en kunst passioneerden Poiret. Voor zijn modehuis dat hij in 1903 opende in Parijs, droomde hij van een totaalconcept met zichzelf als stylinggoeroe. Zijn avant-gardistische klanten kregen niet alleen met zwierige gebaren kledingadvies, maar ook woon- en theatertips. In 1911 beleefde Poiret zijn hoogtepunt : als eerste ontwerper lanceerde hij een eigen parfum, en organiseerde hij workshops waarin hij toonde hoe de dames bijvoorbeeld de oriëntaalse invloeden van hun kleren konden vertalen in hun interieur. Ook zijn feestjes schenen legendarisch te zijn: over zijn 1002de Nachtfeest, ook in 1911, wordt naar verluidt nog gepraat.

Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zag Paul Poiret zijn kleine modieuze koninkrijkje in diggelen vallen. Eenmaal de oorlog voorbij, stonden nieuwe namen klaar met nieuwe ideeën. Coco Chanel introduceerde jersey en zwart als chique kleur. De legende wil dat Poiret haar ontmoette toen zij haar zwarte jurk droeg. Hij vroeg haar uitdagend : “Maar voor wie rouwt u toch, mevrouw ?” Waarop Chanel gevat antwoordde : “Voor u, mijnheer.” Een tikje gemeen van haar, want ondanks het onfortuinlijke einde van zijn loopbaan (de laatste tien jaar van zijn leven had hij vooral schulden) is de erfenis van de excentrieke ontwerper nog steeds actueel, en putten tal van ontwerpers inspiratie uit de stijlkenmerken van zijn universum.

Poiret : King of Fashion, Metropolitan Museum of Art, New York, van 9 mei tot 5 augustus. Info : www.metmuseum.org.

Cathérine Ongenae