De jacht op het juiste cadeautje : sommigen leven er zich echt in uit, voor anderen is het een jaarlijkse corvee. En hoewel schenken een ritueel is van alle tijden, is het toch ook aan trends onderhevig. Een socioloog, een specialist in nieuwe etiquette en vier gulle gevers over de vraag : wie geeft wat en waarom ?

ANJA VANROBAEYS (43) – Juriste en gemeenteraadslid

“Als je grote maatschappelijke idealen koestert, moet je er zelf ook naar leven, vind ik. Vanuit mijn engagement sympathiseer ik met de Occupy-beweging : het gaat niet op dat de samenleving moet opdraaien voor de financiële crisis die grotendeels door speculanten werd veroorzaakt. Wat ik positief vind aan de oproep van Occupy Christmas is dat ze niet aansturen op een boycot van de feesten. Mensen vieren nu eenmaal graag Kerstmis en geven elkaar graag cadeautjes. Maar als consument kun je wel druk uitoefenen door te zeggen : ik laat de grote commercie links liggen, ik kies voor eerlijke producten en lokale handelaars. Eigenlijk doe ik dat al jaren. Zo koop ik juweeltjes van een vriendin die alles zelf maakt. Ik weet welke materialen ze gebruikt, ze hecht veel belang aan fair trade. Ze doet dat als hobby, de winst gaat bijvoorbeeld naar Kom op tegen kanker.”

“Ik ga naar twee kerstbeurzen : één van de Wereldwinkel in mijn gemeente Erpe-Mere en Jojojo Merry Christmas van Jojo Produktiehuis in Erembodegem, een vereniging die culturele projecten voor mensen met een beperking organiseert. Er is muziek, kerstsfeer en veel zelfgemaakte cadeautjes zoals leuke T-shirts voor kinderen en artisanale jam en wijnazijn.”

“Het spreekt vanzelf dat ik mijn ideeën ook probeer door te geven aan mijn kinderen, maar ze zijn twaalf en dertien, een leeftijd waarop de druk van vrienden en klasgenoten heel groot is. Het heeft ook geen zin om elke dag te staan preken. Maar door zelf het goede voorbeeld te geven, hoop ik ze het besef te geven dat niet enkel het materiële telt. Samen zijn en met zijn allen pannenkoeken bakken, ook dat draagt bij tot de charme van Kerstmis.”

HARALD LIGTVOET (36) – Ontwerper

“Het brainstormen over cadeaus, de voorpret die ik daaraan beleef, is bijna even leuk als het geschenk zelf. Het liefst van al doe ik dat samen met mijn man Wim, qua ideeën vullen we elkaar goed aan. Zo’n geforceerde shoppingexpeditie op de Meir, zo van : we moeten nog snel iets vinden, dat is niks voor mij. Liever pik ik onderweg een te gek ding op, tijdens een citytrip bijvoorbeeld. Bij voorkeur een geschenk met een verhaal en iets dat helemaal past bij de persoonlijke smaak van de ontvanger. De originaliteit primeert, maar daarnaast moet een cadeau toch ook een beetje nuttig zijn. Voor de zesde verjaardag van mijn petekind, het liefste manneke ter wereld, hebben wij, fonkelnonkels, een pottenbakkerset met draaischijf gekocht. Het is een heel creatief baasje, hij gaat zich daar geweldig mee kunnen uitleven. Onze hartsvriendin deden we ooit een ticket voor de show van Madonna in Werchter cadeau, maar daar hoorde dan een kijkdoos bij waarin we de wei van Werchter en het podium met Madonna hadden nagemaakt.”

“Humor speelt een grote rol in ons leven en werk en dat blijkt dan ook uit de cadeaus die we geven. Taarten die eruitzien als schilderijen, helemaal in de stijl en naar de interesses van de feestelingen. Ook maken we elk jaar zelf wenskaarten waarop we figureren in de meest waanzinnige vermommingen : als kabouters, als gewichtheffers, als ballerina’s. Na twaalf jaar zijn het echte collector’s items geworden, iedereen vraagt zich af : wat gaat het dit jaar worden ? Nu, het wordt steeds moeilijker om onszelf te overtreffen, maar wat we er dit jaar van gemaakt hebben, niet te doen ! Een tof cadeau is er één met een knipoog, het leven moet niet altijd zo serieus zijn !”

BARBARA DE SCHEPPER (47) – Coördinator buurtwerk

“Het liefst geef ik cadeaus die iets blijvends hebben, dat de bestemmeling achteraf nog een herinnering aan mij heeft. Geen bon voor een saunabeurt dus. Groot of klein, wat telt, is dat een cadeau met liefde gegeven wordt. Maar voor speciale gelegenheden doe ik extra mijn best. Voor een goede vriend die 45 werd, maakte ik een collage, daar was ik toch wel een paar uur zoet mee. Maar ik was er zelf tevreden over en dan doet het plezier als het cadeau enthousiast onthaald wordt ook en een ereplaats krijgt, al is het in het toilet. Wat ik ook graag doe, is rondsnuffelen op rommelmarktjes. Soms zie je iets waarvan je meteen weet : dat past helemaal bij die of die. Zo vond ik in Zweden een leuke designlamp uit de jaren vijftig voor een koppel trouwers en een mooie houten schaal voor een vriendin die een vakantiehuis aan het inrichten was.”

“Mijn zoontjes hebben een Zweedse papa en Kerstmis is daar heel belangrijk. Op 24 december zitten de kinderen daar echt met hun neus tegen het venster, want vanuit het sneeuwlandschap komt dan van ver de kerstman met een zak cadeautjes op zijn rug. Meestal is dat dan een buurman. Met Sinterklaas, Kerstmis en Nieuwjaar zo kort na elkaar worden ze natuurlijk verschrikkelijk verwend, ik probeer dan toch een compromis te vinden tussen dingen die ze echt willen en meer nuttige cadeaus zoals brainteasers of boeken.”

“Voor farfar en farmor in Zweden heb ik foto’s van de kinderen laten inlijsten. Die wonen aan de rand van een woud en samen met farfar gaan de jongens ‘op berenjacht’. Daarom poseren ze op de foto’s heel fier als jager. En uiteraard krijgen ze ook het obligate Belgische bier en de pralines.”

MARK ELCHARDUS (65) – Socioloog

“Amerikaanse onderzoekers hielden enquêtes in shoppingmalls en wat bleek ? De meerderheid van de kopers vond die geschenkenjacht helemaal niet prettig : te druk, enerverend en een ontaarding van wat Kerstmis zou moeten zijn. Waarom we het dan blijven doen ? In de eerste plaats is het geven van cadeaus een manier om sociale netwerken op te bouwen en te bevestigen. Je kunt dat ook op andere manieren doen, door een etentje te geven of een lieve, persoonlijke brief te schrijven bijvoorbeeld. Allemaal uitwisselingen waardoor je elkaar erkent. Maar goed, als je iemand een cadeau geeft, bewijs je dat je aan hem gedacht heeft, dat hij iets voor je betekent. Via een cadeau geef je je zelf bloot : het zegt iets over je persoonlijkheid en smaak en in het beste geval ook over je inschatting van de persoonlijkheid van de ontvanger.”

“Belangrijk is de proportionaliteit van het geschenk. Door de moeite die je ervoor gedaan hebt, financieel of anders, geef je aan hoe belangrijk je relatie met de ontvanger is. Daarnaast is het ook een kwestie van reciprociteit : je kunt niet veel minder teruggeven dan je zelf gekregen hebt, anders kom je ervoor uit dat je de ander niet belangrijk vindt, want neerkomt op onbeschoftheid of een belediging. Veel mensen vinden de uitwisseling van vaak nutteloze cadeaus decadent en proberen eraan te ontsnappen, bijvoorbeeld door in de plaats daarvan aan een goed doel te geven. Persoonlijk ben ik daar zeker voor te vinden, maar als socioloog twijfel ik eraan of dat het grote alternatief gaat worden. Geschenken zijn nu eenmaal een handig expressiemiddel voor onze appreciatie voor anderen en in die zin een belangrijk bindmiddel voor onze sociale netwerken.”

AMAURY VAN KENHOVE (23) – Micromarketeer

“Ik heb een vrij grote familie, logisch dat ik veel cadeaus koop. Ook onder huisgenoten wisselen we cadeautjes uit. Ik hou van shoppen én van geven, in de aanloop naar de eindejaarsfeesten ben ik echt in mijn element. Mensen blij maken, daar word ik zelf ook blij van. Nu ben ik van nature nogal een planner, ik begin er dan ook behoorlijk vroeg mee. Ik vlooi sites als Kaboodle en Pinterest uit, dat is een soort onlineprikbord. Ik ben ook extra alert voor wat er passeert op Facebook en Twitter. Als er bijvoorbeeld veel te doen is over een bepaald boek, dan zet ik dat in Evernote, een notitieboekprogramma waar ik lijstjes met ideeën voor iedereen bijhoud, compleet met afbeeldingen. Zo vind ik natuurlijk ook mijn gading qua cadeautjes voor mezelf, maar veel schiet ik daar niet mee op, toch niet bij mijn vriend, want hij vertikt het om online te kopen.”

“Bij mij gebeurt er veel online, hoewel ik cadeaus toch het liefst in real life koop, zo ben in tenminste zeker dat ik ze op tijd heb. En de magie van het inpakken wil ik voor geen geld missen, met speciaal papier, linten en versieringen, geen enkel pakje ziet er hetzelfde uit. Ik ben ook een kei in het bedenken van een spitsvondige volgorde voor het uitpakken. Eigenlijk doe ik best veel moeite om van het cadeauritueel iets bijzonders te maken. Of ik dan ook veel van anderen verwacht ? Ja, het hoort er wel bij, natuurlijk. Nu is het in onze familie echt wel een traditie om veel werk van cadeaus te maken, dat heb ik van mijn moeder die altijd al haar best deed om originele dingen voor ons kinderen te verzinnen. Meestal heb ik echt niet te klagen over de pakjesoogst.”

KEVIN STRUBBE (36) – Etiquetteconsultant

“Steeds meer mensen die iets te vieren hebben – een verjaardag, huwelijk, geboortefeest, jubileum – laten weten wat ze graag zouden krijgen en de etiquette past zich aan. Vroeger gold de regel : je gaf geen geld en ook geen bon. Maar tegenwoordig wordt bij alle mogelijke gelegenheden geld gegeven : bij een huwelijk, babyborrel, communie, zelfs bij eindejaarsfeestjes. Familie en vrienden om een financiële bijdrage vragen is acceptabel, zolang je het doel vermeldt : een vouwfiets, een nieuwe keuken, een droomreis. De mensen mogen niet het gevoel hebben dat ze je pensioensparen mee betalen.”

“De traditie wil dat je een cadeau meteen openmaakt. Maar als een gast je een envelop geeft, is het niet de bedoeling dat je ter plekke het geld gaat tellen. Wél dat je het begeleidend kaartje leest waarop de gever een boodschap neergepend heeft. Een regel die niét veranderd is : binnen twee à vier weken stuur je een bedankje, ook als er bijvoorbeeld geld op je rekening of die van een goed doel is gestort.”

“Is het geoorloofd om tegenvallende cadeaus op eBay te verkopen, tot tombolaprijs te recycleren of door te geven aan iemand ? Zolang je het tactvol doet, is het allicht minder hypocriet dan de vaas van tante Maria één keer per jaar op de kast te zetten.”

“Moeite doen om echt iets persoonlijks uit te zoeken, is onmiskenbaar een trend. Geen abonnement op de krant voor opa zoals elk jaar, maar een diner met alle kinderen en kleinkinderen. De meter van mijn dochtertje was oprecht blij met de mand vol appels die de kleine eigenhandig geplukt had. Huisvlijt is weer in : zelfgeschreven kerstkaarten in plaats van een sms’je naar je hele telefoonboek. Ook ouderwetse gezelschapsspellen zijn opnieuw in trek.”

–

Etiquette is hip, Etiquette in het buitenland en Moderne tafeletiquette, van Kevin Strubbe, 19,95 euro, Van Halewyck.

Door Linda Asselbergs – Foto’s Diego Franssens

Ik kies voor lokale handelaars en eerlijke producten

Onze zelfgemaakte kerstkaarten zijn echte collector’s items

Groot of klein, wat telt is dat een cadeau met liefde gegeven wordt

Wie geeft, geeft zich bloot

Mensen blij maken, daar word ik zelf ook blij van

Het is een trend : persoonlijke cadeaus zoeken