Dagelijks een grote wijn

Robert Mondavi’s naam wordt met steeds meer respect uitgesproken, dat komt doordat hij zich in vrijwel de hele wijnwereld naar voren heeft gewerkt. Vakmanschap, natuurlijke kweek, marktdoorzicht en op tijd vers geld van de beurs, daarop steunt zijn succes.

Herwig Van Hove

De Robert Mondavi Winery in Napa Valley in Californië is misschien wel de grootste producent van fijne wijnen ter wereld. Het is een door de Mondavi-familie gecontroleerde publieke vennootschap sinds 1993. Robert bracht zijn in 1966 opgerichte bedrijf naar de beurs om kapitaal voor expansie op te halen en om de erfenis via aandelen makkelijker te maken voor zijn zonen Tim en Michael. Het bedrijf staat voor een productie van ongeveer honderd miljoen flessen per jaar, er werken duizend mensen en de oppervlakte van de wijngaarden is opgelopen tot 2843 hectare, waarvan 1721 in Central Coast, 608 in Napa, 300 in Chili en 12 in Italië… De winst in 2000 bedroeg 40 miljoen dollar.

De beursgang activeerde een ongeziene expansiedrift, vooral via joint ventures in het buitenland. Er was wat ervaring in het bedrijf, want in 1979 al verbaasde Robert Mondavi de wijnwereld door een fifty-fifty-overeenkomst te sluiten met baron Philippe de Rothschild van Château Mouton in Bordeaux om samen een nieuwe wijn te creëren, de peperdure Opus One. Onlangs werd een kist van het ‘eerste’ jaar 1981 geveild voor 24.000 dollar. Met de geboorte van die wijn zette Mondavi zijn mondialisering in. Houdt mondialisering geen gevaar in voor banalisering?

Michael Mondavi: ” Bach is verschillend van Beethoven en toch is hun muziek over de hele wereld verspreid. Onze wijnen moeten ook hun eigenheid bewaren en daarbij is onze ultieme norm de gezondheid: al 25 jaar werken we zonder chemie. Met gezonde wijn kan men buitenkomen.”

Met het verse beursgeld kwam in 1995 een werkovereenkomst met Marchesi de Frescobaldi voor de productie in Italië van verfijnde, zeg maar dure Italiaanse wijnen Luce, Lucente en Danzante en in 1996 met de familie Eduardo Chadwick van Vina Errazuriz in Chili voor de productie van Caliterra-wijnen, twee jaar later volgde de eerste super-de-luxe wijn van Chili, de Seña. In 1997 investeerde Mondavi in de Languedoc voor de lokale wijnproductie onder zijn Vichon-etiket. In 2000 nam hij een aandeel van 49 procent (11 miljoen dollar) in niets minder dan Tenuta dell’ Ornellaia van Marchese Ludovico Antinori in Bolgheri.

En daar stopt het niet. In juli 2000 koopt Mondavi de Arrowood Vineyards, in het koele Sonoma, en in maart samen met de Frescobaldi een groot stuk wijngaard in het zuiden van Toscane, voor een grotere productie van Lucente. En in oktober sluit hij een joint venture met Rosemount Estates in de Hunter Valley in Australië voor de productie van wat genoemd wordt luxury and superpremium segments.

In Frankrijk zijn de zaken mislukt, door de nijdigheid van Aimé Guibert, de eigenaar van het aanpalende Mas de Daumas Gassac. Die verpakte zijn afgunst handig in ecologische bezorgdheid. Mondavi had een toezegging om vijftig hectare bos en struiken om te zetten in een prachtige wijngaard, maar de buurman begon zich te roeren. Belangrijk detail: diens domein stond destijds te koop en was door de Mondavi’s afgewezen. Uiteindelijk stuitte de verkoop van het perceel bos om ecologische redenen op een negatief advies van de lokale politici en Mondavi kon zijn Frans avontuur opbergen.

Het To-Kalonproject

Mondavi heeft niet alleen grote overzeese plannen. Ook het eigen huis wordt verzorgd. In 1999 krijgt de kuiper Taransaud in Cognac een indrukwekkende bestelling: 56 eikenhouten gistingstanks van 230 hl uit hout van de wouden van Allier (midden Frankrijk) dat minstens vijf jaar in de open lucht heeft gedroogd. Maken, afbreken en weer opbouwen in Californië in het gloednieuwe wijnmakersbedrijf van de Mondavi’s in Oakville. Prijs: 27.500 dollar per stuk. Van de eerste Mondavi Winery blijft alleen de toegangspoort behouden, de fameuze missiekerkboog die alle etiketten siert. De rest wordt afgebroken en helemaal vernieuwd: het project To-Kalon kost 28 miljoen dollar. De naam komt van een pionier, W. Crab, die in de jaren 1860 de wijngaard zo mooi vond dat hij hem in het Grieks zo noemde.

Ook de gistingstanks van inox werden afgebroken en vervangen door Taransaud-gerief. Tim Mondavi, de zoon met een grote belangstelling voor druiventeelt en kwaliteit in het glas (zijn broer Michael is meer de marketingman), is de grote bezieler van de vernieuwing. De hele winery zal werken op gravitatie: de wijn vloeit zonder pompen van de cuves naar de vaten, pompen gaat altijd ten koste van het boeket. Kleine kistjes met de pas geoogste druiven gaan met de lift naar het derde niveau omhoog en daar begint het hele proces: triëren, ontristen, kneuzen en dan naar de nieuwe gistingskuipen. “Het vergisten op hout heeft het voordeel dat de aroma’s door de lichte oxygenatie door de houten wanden beter ontwikkeld worden en vooral met veel meer finesse”, aldus Tim Mondavi. “De cabernetwijn van onze To-Kalonwijngaard had wat neiging tot hardheid, en die is nu helemaal verdwenen. De lageringskelder met wel 1300 eiken vaten is ondergronds en vrij van de kleine temperatuurschommelingen die een klimatisering onvermijdelijk meebrengt.”

Deze nieuwe winery is operatief sinds einde vorig jaar en kan worden bezocht. In tegenstelling met de grote bordeauxkastelen, die liever de poorten gesloten houden, is bij Mondavi het publiek meer dan welkom. Er is een hele infrastructuur om mensen te ontvangen: men kan er eten, proeven en shoppen.

Tim Mondavi is ook gewonnen voor wat natural winegrowing wordt genoemd: een zo natuurlijk mogelijke manier om druiven te kweken. Geen chemische onkruidverdelgers, maar mechanisch wieden; perskoeken van schillen en pitten die na de productie overblijven, worden gecomposteerd en als meststof gebruikt; de wijngaarden worden ingezaaid met gras voor diepe beworteling. Om de rendementen te beperken, wordt er ‘groen’ geoogst, de bladeren worden opgebonden om de zon op de druiven toe te laten en er wordt nog alleen met grote densiteit herplant.

Mondavi in België

Met Michael als nieuwe baas was het voorspelbaar dat de wat sluimerende verkoop in het buitenland zou worden aangepakt. In België verloor Fourcroy de Mondavi-portefeuille ten voordele van de dynamische Vladimir Bratkowsky van Chacalli in Antwerpen. De verkoop vertienvoudigde in enkele jaren (naar twintigduizend kisten) en de wat discreet gehouden wijnen kwamen volop in de belangstelling, met een reeks van spectaculaire degustaties in België, maar ook in Wenen, waar het hoofdkwartier van de Europese promotie gevestigd is.

De top van het Mondavi-assortiment is gevormd door de Barrel aged Reserve en door de District-wijnen .

Voor de Barrel aged Reserve (we proeven de 1997) worden de beste druiven van de wijngaarden uitgekozen, voor de cabernet sauvignon (” A class by itself“) is dat vooral de To-Kalonwijngaard, met de hand geplukt, in het moederhuis verwerkt, 15 maanden op hout gelagerd en dan zonder filter gebotteld. De enige die volgens onze smaak interessant blijkt, is deze cabernet sauvignon met een ruime neus en zachte smakelijke tannines, lang en stevig in de mond (helaas 89,74 euro per fles). De Fumé blanc is zuur en met hout overladen (29,13 euro), de chardonnay is fris en gevuld, maar met wat naijlend zuur (34,33 euro) en de pinot noir, flauw van kleur, is ook met hout overladen (49,08 euro).

De District-wijnen vallen beter mee. ‘District’ is het eerste niveau van AVA ( American Viticulture Area), denk maar appellation: een verzameling van wijngaarden met soortgelijke trekken. Tim Mondavi heeft voor de AVA’s geijverd, wat niet evident is voor een grootschalige firma die het moet hebben van het merk. “Het appellationsysteem is een manier om te begrijpen wat men van de wijn mag verwachten. Het is zoals een adressysteem: Californië, the County, the District, the Vineyard.” Tim Mondavi legde via bodemonderzoek en studie van microklimaten de basis voor de veertien AVA’s van de Napavallei en voor de erkenning van het Stags Leap District (1983) en het Oakville District (1993). Het Carneros District is nog niet erkend. Volgens de Amerikaanse wetgeving mag de districtsnaam op het etiket staan als de wijn voor minstens 85 procent van dat district afkomstig is, voor druivensoortnamen en jaartallen op het etiket volstaat 75 procent. In het Oakville District heeft Mondavi 312 hectare wijngaard, in het Stags Leap District zijn het er 277 en in het toekomstig Carneros District 176. De District-wijnen van Mondavi worden dertig dagen ingeweekt (maceratie op de druivenschillen na de gisting), de malolactische gisting verloopt op vat voor meer rondeur, daarna gaan ze voor achttien maanden op Franse barriques en worden ze zonder filtering gebotteld.

De Merlot 1997, Carneros District, heeft een goede, stevige smaak met veel lengte. Zeer goede wijn (37,18 euro). De Cabernet Sauvignon 1997 van het Stags Leap District heeft nog een vrij discrete neus, maar wel wat diepte, de smaak is vol reliëf en structuur met stevige tannines die aan het einde iets ongedekt zijn (44,62 euro). De Cabernet Sauvignon 1997 van het Oakville District heeft een neus die smakelijkheid aankondigt, zacht en stevig samen met goede rijpe tannines, volkomen door fruit gedekt. Grote en goede wijn (36,19 euro).

Maar Mondavi maakt ook terrific everyday wines, vooral onder impuls van Robert: “Iedereen verdient dagelijks een grote wijn” is het motto van de patriarch van de familie. Dat type wordt gemaakt in de Woodbridge Winery in Lodi en vooral van de 80 ha Twin Oaks-wijngaarden ervan. Trage vergisting bij strikt gecontroleerde temperaturen en juist gedoseerde houtlagering moeten het waarmaken. Toch zijn de wijnen onder het etiket Woodbridge Twin Oaks (9,60 euro) geen domeinwijnen: de druiven komen van verschillende appellations en wijngaarden. Voor de Chardonnay 1998 bijvoorbeeld komt 36 procent van de druiven uit de Monterey County en 33 procent van de Lodi Appellation, de rest van andere gebieden, zoals de North Coast.

De Zinfandel daarentegen komt helemaal uit oude Lodi-wijngaarden. De Merlot voor 70 en de Cabernet Sauvignon voor 52 procent. Door de verscheiden origine verdunt natuurlijk het terroirkarakter, maar zou de complexiteit toenemen.

De Chardonnay Twin Oaks 1998 is fris van kleur (niet dat boterachtige volgeel) met een mooie, vooral brede en met hout doorweven neus vol fris fruit en diepte. De smaak is levendig fris, maar toch voldoende rond en lang, en niet met hout overdonderd. Een kwart werd op hout vergist en het geheel werd voor drie maanden op hout gelagerd. De Merlot 1998 van dezelfde everyday-familie is vrij licht van kleur, maar zeer expressief en breed van neus met mooi structurerend hout en een geknoopte grote lengte. Lekkere wijn gemaakt met dertien dagen schilcontact en drie maanden houtlagering.

De Cabernet Sauvignon 1998 (negentien dagen schilcontact en tien maanden houtlagering) heeft meer kleurvulling en ook meer nuance, de neus is krachtig, diep en gedrongen, de smaak zet aangenaam in en ontwikkelt in finesse en stevigheid samen.

Ten slotte is er de Zinfandel 1999 (drie weken schilcontact en dertien maanden houtlagering). De kleur is diep en donker somber, zoals van jonge Vintage Port en de neus is toegevouwen en gesloten met veel rijpheid in de diepte. De smaak is geconcentreerd met goed structuurbitter en grote lengte. Grote lekkere wijn.

Mondavi in Chili

Het paradepaard van de joint venture met het Errazuriz-wijndomein van Eduardo Chadwick in Chili is de merkwijn Seña. Volgens Franse stijl gemaakt van ongeveer 90 procent cabernet sauvignon en voor de rest merlot en carmenere. De exacte samenstelling is afhankelijk van het millesime. Carmenere is een Franse soort die voor de fylloxeraplaag heel vaak in Bordeaux voorkwam, maar er later niet werd heraangeplant.

Seña betekent in het Spaans eigenlijk ‘persoonlijke handtekening’, daarom signeren Robert Mondavi en Eduardo Chadwick samen het etiket. De druiven worden gekozen uit het beste wat de wijngaarden van Errazuriz in de Aconcagua Vallei te bieden hebben. De rijpe druiven worden manueel geplukt en een flink aandeel ongekneusde druiven gaat mee de gistkuipen in: daarvan komen fruit en zachte tannines. De malolactische gisting gebeurt op vat en er volgt een lagering van meer dan twaalf maanden. De Seña 1995 is wat ruw en valt een beetje weg aan het einde, maar de 1996, 1997 en 1998 zijn allemaal excellent. Gekenmerkt door het samengaan van zachtheid en kracht, een typekenmerk voor grote wijnen. Evenwicht, diepte, stevige structuur, zijdeachtige textuur, breedte en lengte, ze hebben het allemaal.

Ook in Chili maakt Mondavi goede wijnen voor alle dagen: de Caliterra-reeks, ongeveer 9 euro per fles. De naam verwijst naar La calidad de la tierra (de kwaliteit van de bodem). Het is een zusterproject met de Chadwicks, waarvoor druiven uit de hele Central Valley gebruikt worden. De rode Caliterra’s vertonen allemaal een heel goede, sombere, dieprode en verse kleur (de Carmenère is haast als Vintage Port) en de smaak is goed met hout doortimmerd, maar vooral met veel fris fruit en diepte.

De Merlot 1999 is uiterst smakelijk, de Cabernet Sauvignon 2000 is stevig en suave, de Carmenère 2000 heeft de groene pepers van cabernet franc en de Syrah 2000 heeft naast het donkere fruit ook nog zachtaardige structurerende tannines. De Sauvignon Blanc 2000 van dezelfde reeks is levendig fris en heeft toch ook wat rijp exotisch. De Chardonnay 2000 is rijp en houtgedragen.

Alle Mondaviwijnen worden in België ingevoerd door ‘Chacalli Fine Wine Society’, Antwerpen. De Caliterra-reeks door ‘Great Grapes Belgium’, Dilbeek.