DAGBOEK VAN EEN BUTLER (IN SPE)

Tot voor kort was hij IT’er. Vandaag is Cédric Depaepe officieel butler, na een intense opleiding van vier weken aan de eerste butlerschool van België. Voor Knack Weekend hield hij een dagboek bij. Inmiddels werkt hij in China, als butler.

Waarom hij in godsnaam zijn ontslag gaf als goed betaalde IT’er, om butler te worden ? Cédric Depaepe was bij Accenture verantwoordelijk voor de customer service (de helpdesk) en verdiende als twintiger goed de kost. In die job stond hij ook ’ten dienste van’, maar verder gaat de vergelijking met zijn nieuwe werk niet, want een butler cijfert zich volledig weg voor zijn baas. Hij heeft zelfs geen mening, of mag die in ieder geval niet geven. Cédric : “Ach, in een gewone job moet je ook luisteren naar je baas. Je kunt butler een nederig beroep vinden, maar die mening deel ik niet. Integendeel. Ik vind het een bijzonder eerbaar, elegant en discreet beroep.” Discretie is deze butler op het lijf geschreven : hij hoort, ziet, zwijgt of wikt elk woord.

Cédric was sowieso uitgekeken op zijn job. “Op elke IT-helpdesker staat een leeftijd, bij mij was het op.” Vanaf zijn zestiende was hij gefascineerd door etiquette, en stoorde hij zich vooral aan het gebrek eraan, onder meer op restaurant. Om te weten wat hem tot het ‘butlerschap’ dreef en wat het inhoudt, vroegen we Cédric een dagboek bij te houden tijdens zijn opleiding.

WEEK 1 Pak op maat, kin omhoog, rechte rug

“Met negen zijn we, kandidaat-butlers die deelnemen aan de allereerste officiële opleiding tot butler in België. In vier weken moeten we alle kneepjes van het vak onder de knie krijgen. We krijgen een lijst onder de neus met honderdvijftig items : van schoenen opblinken en bloemschikken tot koken. Ik krijg klamme handjes. Onze lesgevers zijn niemand minder dan mister Williams en mister Bonell van de British Butler Institute in Londen, twee butlers met een indrukwekkend palmares, die jarenlang voor de rijksten op aarde werkten. Hun Engels is vlekkeloos, het mijne gelukkig ook, want de opleiding vindt hoofdzakelijk in het Engels plaats, dé butlertaal bij uitstek. Op onze eerste ‘schooldag’ staan we oog in oog met negen paspoppen : ze dragen ons naamkaartje en een pak van D’Longueville. Ik trek voor de allereerste keer een maatpak aan, compleet met gilet met zakdoekje, das en manchetknopen. Er is geen weg terug. De andere deelnemers hebben allemaal horeca-ervaring, als IT’er ben ik de vreemde eend in de bijt, maar zo voel ik me niet. De sfeer zit goed, we zien elkaar niet als concurrenten.

Les één : butler word je niet zonder perfecte, trotse houding. Rechte rug, kin omhoog. Vergelijk het met een pop, aan wiens hoofd een koordje hangt dat altijd strak gespannen staat. Ik oefen tegen een muur ; er mag geen stylo meer tussen mijn schouders en de muur kunnen. ’s Avonds oefen ik vlijtig voort, met en zonder dienblad. Tijdens een service moet je dat soms een uur onafgebroken vasthouden, waardoor het steeds zwaarder doorweegt.

Enkele dagen later volgt de echte vuurdoop : silver service. Een voor een moeten we een diner aan tafel serveren, met dienblad, lepel en vork én witte handschoenen. Ik bak er niets van. Mijn stukje vlees wankelt, net als mijn zelfvertrouwen. Ik slaag er evenmin in om de soep geruisloos uit te schenken en de wijnfles in één vloeiende beweging open te maken. Gelukkig laat ik niets vallen, maar als enige van de groep doe ik mijn handschoenen uit om meer grip te krijgen. Ik voel me een groentje en stel me luidop de vraag of ik wel geknipt ben voor deze job. De directeur van de butlerschool, mijnheer Vermeulen, is streng maar rechtvaardig. “Het verschil tussen een ober en butler ? Een butler dient op mét handschoenen.” Gelukkig monteren mijn collega-studenten me op. Opnieuw maak ik ’s avonds overuren om mijn fijne motoriek te verbeteren door Nespressocapsules uit een bokaal te nemen met lepel en vork. Waar een wil is, is een weg.

De eerste week, net als de volgende weken, bezoeken we een aantal interessante bedrijven. Zoals ISPC in Gent, het walhalla voor een butler, want je vindt er meer dan een miljoen producten. Geeft je baas een feestje ’s avonds, dan kun je er nog snel inkopen doen : van kaviaar tot gesneden groenten, drank en servies. Ook de bezoeken aan Kaasrijperij Van Tricht, Bollinger Champagne in Reims, De Karmeliet, Koffie Kan, JM Weston, D’Longueville, Bentley Belgium en The Flying Group spreken tot de verbeelding. De ondernemers achter deze luxemerken delen allemaal de passie voor hun product en hun vak. Ze maken geen compromissen, en daar hou ik van. Ik weet nu al dat butler zijn geen knop is die je kunt aan- of uitzetten. Het is een levensstijl.”

WEEK 2 Schoenen poetsen, geheugen trainen, grav(inn)en bedienen

“Een butler moet van vele markten thuis zijn, het onderhouden en schoonmaken van schoenen is er één van. En dat omhelst veel meer dan schoensmeer wrijven. Eerst reinigen we de schoenen met een speciaal doekje, om ze nadien met sponsjes en borstel op te blinken. De zolen worden mee gereinigd, evenals de binnen- en de zijkanten van de schoen. Zelfs de veters worden gewassen. Een butler streeft de perfectie na. Sloddervossen schoppen het nooit tot butler.

We leren ook een inventaris maken van een huis, een conditio sine qua non voor een butler in een privéhuishouden. Als je alles perfect weet staan, werk je veel efficiënter. Een butler moet een olifantengeheugen hebben. Via allerlei technieken en rollenspelen trainen we elke dag ons geheugen. Bij een receptie moet je de ingrediënten van alle hapjes kennen. Lust er iemand geen ganzenlever ? Is er iemand allergisch aan tomaat of nootmuskaat ? Zijn er vegetariërs ? Je probeert ook de namen van de gasten te memoriseren via gezichtsherkenning en onthoudt zelfs wat ze die avond gedronken hebben, zodat je hen bij een volgende gelegenheid hetzelfde drankje kan aanbieden.

Halfweg week twee maken we voor het eerst profielen van onszelf aan, die nadien worden doorgestuurd naar potentiële werkgevers. Voor het eerst word ik gedwongen om heel goed na te denken over welk soort werk ik als butler wil doen na mijn opleiding. Voordat ik startte, was ik vastbesloten om te dienen als butler in een privéhuishouden, maar nu wil ik alle opties openlaten : butler in een hotel, op een jacht met drie verdiepingen of een privéjet… Ik wil vooral ‘proeven’. De job verschilt ook naargelang de opdrachtgever en locatie. In een hotel is je geheugen van cruciaal belang door de grote afwisseling van gasten ; in een gezin moet je uitblinken in time- management. Er geldt één ijzeren wet : It’s a small world, alles werkt via referentie. Eenmaal je in diskrediet geraakt, mag je je carrière als butler begraven.

Tot nu toe oefenden we veel in via rollenspel, maar op het einde van week twee vertrekken we naar Kasteel Hex in Limburg. Opdracht : samen met de collega’s een lunch verzorgen voor zestig personen, waaronder graven en gravinnen. Tafels opzetten, mensen ontvangen, water en wijn aanvullen, afruimen… Vooraf gieren de zenuwen door de keel, maar het wordt een fantastische dag. Ik ben zo blij dat ik niets laat vallen. Yes, I can ! Mijn zelfvertrouwen krijgt een flinke boost. Als butler mag je nooit opvallen tijdens zo’n service. Je bent tegelijk aanwezig en niet aanwezig. Of : wanneer een butler in de kamer is, is de kamer nog altijd leeg. Zelfs een dronken gast moet je altijd zo discreet mogelijk verwijderen. Je probeert hem via een smoesje van tafel te krijgen, brengt hem naar een andere kamer, waar je hem rustig laat verder drinken. We zijn er immers om de mensen te bedienen, niet om hen weg te jagen. Enkel bij agressief gedrag haal je de security erbij.”

WEEK 3 Koffers pakken, flirtende baas counteren, sterke en zwakke kanten inschatten

“Het vertrouwen groeit, nu komt het eropaan om nog zo veel mogelijk kennis te verwerven. We leren tal van nieuwe vaardigheden zoals conciërgeservice, hoe knoop ik een vlinderdas en hoe pak ik een koffer volgens de regels van de kunst ? Er zomaar alles ingooien en de gaten snel opvullen is uit den boze. Kousen draai je niet in een bolletje maar leg je mooi naast elkaar, net als onderbroeken, hemden… Tussen de verschillende lagen kleren wordt papier gestoken en zelfs een riem pakken we apart in. Ik doe ruim een half uur over één koffer, het streefdoel is tien minuten. Onze lesgevers drillen ons ook in de language of service. Als butler zeg je bijvoorbeeld nooit ‘yes, sir’. Maar ‘certainly, sir’. Over elke zin moet je goed nadenken. Vraagt je baas om een taxi, dan antwoord je : ‘Allow me to arrange that immediately’. Heel intrigerend is de flirting boss topic. Als een van de gasten of je baas begint te flirten, is er maar één regel : je gaat niet in op de avances, zonder de persoon in kwestie gezichtsverlies te laten lijden. Discretie haalt altijd de bovenhand, anders begeef je je op heel dun ijs…

In deze week heb ik net als de collega-deelnemers een gesprek met directeur Vermeulen over mijn toekomstmogelijkheden. Ik krijg een goed beeld van mijn sterke en zwakke kanten. Mijn sterke kanten : mijn talenkennis en zin voor detail. Mijn ‘werkpunten’ : ik ben te streng voor mezelf en vooral : ik kan mijn gevoelens moeilijk verbergen achter een pokerface. Ook al borrel ik vanbinnen, ik mag dat als butler nooit tonen. Mijn gelaat is echter een spiegel van mijn gevoelens.”

WEEK 4 Koken, een huwelijk organiseren en examens afleggen

“In de laatste week ontdek ik nog een tekortkoming bij mezelf. In een privéhuishouden heb je een streepje voor als je goed kunt koken. Als vrijgezel heb ik bijzonder weinig ervaring, omdat ik niet graag voor mezelf kook. De jongste zes jaar heb ik nauwelijks nog in potten geroerd. Een chef-kok zet ons meteen aan het werk. We leren ook een bord mooi presenteren, maar ik besef nadien maar al te goed dat ik beter in de leer ga bij enkele familieleden die er wel beslagen in zijn. Ik heb in ieder geval zin gekregen om meer te gaan koken en nog meer zin om echt als butler aan de slag te gaan.

De onderwerpen volgen elkaar nu in ijltempo op. Traditionele vaardigheden krijgen een modern sausje : we leren nieuwe technologie zoals domotica, en de krant wordt niet enkel meer gestreken, maar ook geïnstalleerd op de iPad. We leren zelfs hoe we een volledig huwelijk tot in detail moeten organiseren.

Tijdens een rustig moment denk ik na over de nabije toekomst. Een buitenlands avontuur zie ik wel zitten, de wereld wordt mijn werkterrein. Ik vind het bijzonder belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen met mijn chef, en zou het liefst inwonen. Al mag ik nooit vergeten dat ik in service sta. Mijn chef is niet mijn vriend. Ik zie mezelf als een Israëlische klaagmuur : mijn baas mag mij geheimen toevertrouwen, maar ik mag zijn vertrouwen nooit beschamen, laat staan zelf mijn ziel blootleggen. Je vermijdt conflictsituaties en drinkt nooit mee, zelfs als hij erop aandringt. Hoe beter je je baas kent, hoe beter je kunt anticiperen op zijn wensen.

Vrijdag 27 september, D-day. Onder het strenge oog van onder meer een headhunter van butlers en mensen uit het wereldje leggen we een finaal examen af. Ik moet gasten ontvangen, wijn- en sigarenservice leveren en op de juiste manier met de gasten communiceren. We krijgen theoretische proeven, waarin onze verworven kennis uit de opleiding wordt getest. Iedereen slaagt voor de proef. Ik zal ze missen, mijn collega’s in de opleiding. In die vier weken zijn we een hechte vriendenkring geworden, maar binnenkort is het ieder voor zich, als butlers in de wijde wereld !”

EEN MAAND LATER Ticket enkel naar China…

Nog geen maand nadat hij zijn butlerdiploma behaalde, deed Cédric een skype-sollicitatie-interview met de vicepresident van een Chinese headhunter van butlers. Samen met vier collega’s uit de opleiding vertrok hij op 30 oktober naar China. Bij wie hij zijn intrek neemt, wou hij liever niet kwijt. Een butler blijft nu eenmaal… discreet.

TEKST CÉDRIC DEPAEPE & SAM DE KEGEL & FOTO’S MICHEL VAEREWIJCK

“Wanneer een butler in de kamer is, is de kamer nog altijd ‘leeg’ : discretie is dé boodschap”