Schone Kleren Campagne: ‘H&M scoort goed op ecologisch vlak, maar qua ethiek blijft het bij beloftes’

Sara Ceustermans van de Schone Kleren Campagne werpt een blik op het duurzaamheidsbeleid van H&M. De Zweedse modeketen lanceert in april een nieuwe Conscious Exclusive collectie en belooft te blijven investeren in sociale en ecologische duurzaamheid. Is het label goed op weg?

H&M beweert dat fast fashion en duurzaamheid wel degelijk samen kunnen gaan. Zo kunnen ze bijvoorbeeld innovaties op gebied van duurzame materialen steunen en vooruithelpen en sociale verandering teweegbrengen door de werkomstandigheden te verbeteren. Wat is jullie visie hierop?

Onze visie hierop is dat dit nooit voor een substantiële verbetering van de situatie zal zorgen, zolang het model van de fast fashion zelf niet aangepakt wordt. Een kenmerk van fast fashion is het tempo waaraan de nieuwe collecties in de winkels verschijnen. Dat betekent dat leveranciers niet alleen aan zeer lage prijzen moeten produceren, maar ook aan een zeer hoog tempo. Dat zorgt ervoor dat kledingarbeiders zeer lange dagen moeten maken en daarvoor een hongerloon krijgen.

Een kenmerk van fast fashion is het tempo waaraan de nieuwe collecties in de winkels verschijnen. Dat betekent dat leveranciers niet alleen aan zeer lage prijzen moeten produceren, maar ook aan een zeer hoog tempo.

Dat heeft ook een impact op gezinnen: voor onderwijs voor de kinderen is er vaak geen geld. Het project van UNICEF dat H&M steunt is wel mooi, maar tegelijk ook een beetje zuur. H&M en andere ketens zouden de situatie voor nog veel meer kinderen kunnen verbeteren als ze hun businessmodel zouden aanpassen. Dat betekent om te beginnen dat de échte productiekosten worden ingecalculeerd bij het bepalen van de prijs. Hoeveel hebben kledingarbeidsters nodig om waardig te kunnen leven in hun land en om hun kinderen naar school te kunnen sturen? Wat is de marge voor de fabriek, zodat ook in veiligheid geïnvesteerd kan worden?

H&M gaat er prat op erg transparant te communiceren. Is dit zo?

H&M communiceert inderdaad heel uitgebreid over zijn duurzaamheidsbeleid. Wat wij niet correct vinden, is dat de situatie rooskleuriger wordt voorgesteld dan ze is. In het laatste duurzaamheidsrapport van een jaar geleden claimde H&M bijvoorbeeld dat de renovaties bij hun leveranciers in Bangladesh afgerond waren. Dat klopt helemaal niet, er zijn ernstige vertragingen in de renovaties bij de leveranciers van H&M en andere ketens. Begin februari brak brand uit bij een leverancier van H&M. Was de brand een uur later uitgebroken, dan zouden er 6000 werknemers aanwezig geweest zijn in het gebouw, dat niet beschikte over veilige nooduitgangen, branddeuren, rookalarmen en sproeiers.

Toch ook een pluim voor H&M: Ze zijn nog altijd één van de eerste en enige ketens die hun leverancierslijsten publiek maken.

Ook over de proefprojecten in hun plan om tegen 2018 een leefbaar loon mogelijk te maken bij hun strategische leveranciers wordt niet transparant gecommuniceerd. H&M wil bijvoorbeeld niet bekend maken om welk fabriek het gaat in Cambodja en wat het effect is van hun loonexperimenten.

Toch ook een pluim voor H&M: Ze zijn nog altijd één van de eerste en enige ketens die hun leverancierslijsten publiek maken. Daardoor is het gemakkelijker om na te gaan of ze wel doen wat ze zeggen.

Hoe duurzaam zijn ze in vergelijking met andere high street labels?

Op ecologisch vlak zijn ze de andere ketens zeker een stap voor. Op sociaal vlak is het een ander verhaal. H&M belooft veel, waardoor ze zich ook kunnen profileren als ethisch merk. Maar voor ons is het enige criteria: veranderen de omstandigheden voor de kledingarbeidsters écht? Die bewijzen hebben we voorlopig veel te weinig. Ook lokale vakbonden laten ons weten dat er even veel problemen zijn bij H&M leveranciers als bij de andere. Dat kan veranderen als H&M echt doet wat ze beloven.

Kunnen we verwachten van modemerken dat ze zich bezighouden met veranderingen op grote, politieke schaal?

Uiteraard. Dat zegt ook de VN, multinationals hebben de verantwoordelijkheid om mensenrechtenschendingen in hun toeleveringsketen te voorkomen en te remediëren, ook als de lokale regering haar plicht niet doet. H&M is de grootste klant van kleding “made in Bangladesh” én “made in Cambodja”. Zij hebben dus een zeer grote economische macht en kunnen regeringen echt onder druk zetten.

Dat geldt ook voor de andere grote ketens. Vergeet ook niet dat dit een miljardenindustrie is. De nettowinst van H&M alleen bedroeg in 2015 2,3 miljard euro. Daarom zijn we erg verontwaardigd als zo’n bedrijf er niet in slaagt om de enkele honderden branddeuren te laten plaatsen bij hun leveranciers in Bangladesh. Dat geldt ook voor de andere grote ketens, zoals Zara, C&A, Mango, Primark en de anderen.

Moeten de prijzen omhoog of is het mogelijk om kleding eerlijk te produceren voor een lage prijs?

Zelfs met een verdubbeling van het loon zou de impact op de prijs voor de consument beperkt zijn.

Een eerlijk loon hoeft niet te betekenen dat de prijs heel erg omhoog gaat. Het loon van de kledingarbeidster bepaalt maar voor 1 à 5% de winkelprijs. Dus zelfs met een verdubbeling van het loon zou de impact op de prijs beperkt zijn. Biokatoen is dan weer wel een stuk duurder dan gewoon katoen.Anderzijds zijn de kleren alleen maar goedkoper geworden de afgelopen jaren. Nog lager kan de prijs zeker niet gaan. Er moet meer rekening gehouden worden met de reële productiekosten. De werknemers in de hele keten en het milieu betalen vandaag de prijs van de Fast Fashion in plaats van de consumenten, en dat kan natuurlijk niet.

(LP)