De toename aan menselijke activiteit rondom een van de meest iconische ecosystemen in de wereld, de Serengeti-Mara, perst de wilde dieren samen op een steeds kleinere oppervlakte.
De toegenomen activiteit rondom Serengeti en Masai Mara heeft een grote impact, waarschuwt een internationaal team van onderzoekers.
Het natuurgebied Serengeti-Mara is met een oppervlakte van 40.000 vierkante kilometer een van de grootste en best beschermde ecosystemen op aarde. Het omvat onder meer het wereldberoemde Serengeti National Park in Tanzania en het Masai Mara Reservaat in Kenia. Elk jaar maken een miljoen gnoes, een half miljoen gazelles en tweehonderdduizend zebra’s de gevaarlijke tocht van het Serengeti/Ngorongoro-gebied naar het Masai Mara-reservaat, op zoek naar drinkwater en grasvlakten.
Bevolkingsgroei
Uit internationaal onderzoek in Science blijkt dat de verhoogde menselijke activiteit langs de grenzen van de natuurgebieden een sterk nadelig effect heeft op planten, dieren en bodems. De onderzoekers ontdekten dat langs de rand van de beschermde natuurgebieden de menselijke bevolking het afgelopen decennium tot 400 procent is toegenomen, terwijl veel populaties wilde dieren in diezelfde gebieden afnamen tot minder dan een kwart van hun oorspronkelijke aantal.
De studie laat zien hoe de menselijke bevolkingsgroei en de toename van vee in de bufferzones rond de parken een steeds kleiner gebied overlaat voor de migratie van gnoes, zebra’s en gazellen. Daardoor blijven voor het wild enkel de minder voedzame grassen over. De toenemende druk heeft ook geleid tot een afname van natuurlijke bosbranden en een verandering in vegetatie.
Cascade-effect
De onderzoekers, van elf verschillende instellingen over de hele wereld, beschrijven in de studie hoe dat heeft geleid tot een cascade-effect in de voedselketen, waardoor minder voedzame grassen en kruiden steeds algemener worden en gunstige interacties tussen planten en micro-organismen veranderen.
Daardoor legt het ecosysteem, ook in het hart van de beschermde natuurgebieden, koolstof minder goed in de bodem vast en worden voedingsstoffen minder goed gebruikt. Deze effecten kunnen het ecosysteem minder veerkrachtig maken voor toekomstige invloeden zoals extreme droogte of andere aspecten van klimaatverandering.
Nieuwe aanpak
De studie concludeert dat ook voor vrij goed beschermde natuurreservaten zoals de Serengeti en de Masai Mara een nieuwe aanpak nodig is. Harde grenzen volstaan niet langer om een waardevol natuurgebied in stand te houden: ook de activiteiten rond dat gebied hebben een aanzienlijke invloed.
‘Deze studie laat zien dat ook het biodiversiteitsbehoud van de grootste, meest iconische natuurreservaten ter wereld niet los kan worden gezien van het beheer van hun omliggende gebieden’, zegt medeauteur Han Olff, hoogleraar Ecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Voor kleinere natuurgebieden zal dat alleen maar belangrijker zijn.’
‘De grote consequenties van de intense samenpersing van een groot beschermd gebied, zoals de Serengeti-Mara, zou alarmbellen moeten laten rinkelen’, zegt zijn collega Joseph Ogutu, statisticus aan de Universiteit van Hohenheim. ‘Veel andere beschermde gebieden zijn veel kleiner en zullen daarom nog veel sterker lijden onder dergelijke druk. En in landen waar de meeste wilde dieren nog buiten beschermde gebieden leven, vormt dit een nog grotere zorg. Bijvoorbeeld in Kenia, waar meer dan 65 procent van de wilde dieren buiten natuurgebieden voorkomt, vormen bevolkingsgroei, vee en andere menselijke activiteiten serieuze en ongekende bedreigingen voor de populaties van in het wild levende dieren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier