Laat de ski’s maar thuis: ook in de zomer valt er heel wat te beleven in de bergen

Onder druk van de klimaatverandering en aangemoedigd door reizigers die niet al te ver van huis de natuur willen opzoeken, bieden steeds meer ski- en bergbestemmingen ook in de zomer allerlei activiteiten aan.

In de eerste coronazomers, met alle beperkingen van dien, trokken heel wat reizigers naar de Europese bergtoppen. Daardoor groeide in heel wat bergbestemmingen de ambitie om het hele jaar door winstgevend te zijn. Zeker nu de klimaatverandering in de winter voor een gebrek aan sneeuw zorgt. Lees: weg skiplezier.

Sommige skigebieden doen dan ook forse investeringen. Zoals Piau-Engaly, het hoogstgelegen skioord in de Pyreneeën. Steeds meer resorts bieden een multiactiviteitenpas aan die in de zomer ook toegang geeft tot zwembaden, skiliften, minigolf of een fietspark. Gevestigde toerismespelers zetten enkele jaren geleden al de stap. Club Med Val d’Isère, bijvoorbeeld, dat komende zomer opnieuw de deuren opent. Het eerste Exclusive Collection Resort van de touroperator in de bergen, in het hart van de Alpen, zal zomeractiviteiten aanbieden als yoga, wandelen en elektrisch mountainbiken. Een ander Club Med-resort, Grand Massif Samoëns Morillon, op iets meer dan een uur rijden van Genève, staat met zijn hoogste punt van 2500 meter al langer op de radar van natuurfanaten. Het afgelegen dorpje Samoens Morillon organiseert deze zomer een combinatie van wandeltours, muziekconcerten en culinaire ontdekkingen.

Tochten met een natuur- geneeskundige, yoga- wandelingen, huttenbouw en andere activiteiten bevestigen een nieuwe trend: reizigers willen opnieuw in contact komen met de natuur

Het zomerse bergtoerisme zit in de lift en mikt op de wandelaar die al 15 jaar met de rugzak komt, de erfgoedfanaat, de liefhebber van lokale producten… Maar beweren dat de pandemie en het klimaatbewustzijn de drijvende factoren zijn achter deze trend, klopt niet helemaal. Al in de 19de en 20ste eeuw was het bon ton om naar de bergweiden te trekken om te genieten van de goede lucht, de zachte temperaturen en de ongerepte natuur.

Yoga onder een waterval

“In Pralognan-la-Valoise begon het toerisme in 1860”, zegt Silvère Bonnet, directeur van de toeristische dienst van dit kleine skigebied. “Wij hadden een van de eerste hotels met elektriciteit en water. We waren een vakantiebestemming lang voor de opkomst van het skitoerisme en zullen dat blijven, ook als skiën moeilijker wordt.” Het aanbod tijdens de zomermaanden is hier dan ook ruim: de nieuwe Api rando-formule om bijen te ontdekken, koude yogasessies met onderdompeling in het water van een waterval, enz. Resultaat: 40% van de bezoekers komt in de zomer.

In de skioorden die door en voor het skiën zijn ontstaan, is het een heel ander verhaal. In het Franse La Plagne bijvoorbeeld, dat in 1961 startte met twee skiliften en vier pistes, komt slechts vijftien procent in de zomer. “De meesten komen toch naar La Plagne om te skiën en dat zal de komende vijftig jaar zo blijven”, zegt Rémy Counil, algemeen directeur van het toeristenbureau. “Er is wel een ruime keuze aan andere activiteiten, met de nadruk op fietsen: downhill mountainbiken, een Bike Park, elektrische fietsroutes, maar ook de gravelbike, een kruising tussen een racefiets en een mountainbike.”

Tochten met een natuurgeneeskundige, yogawandelingen, huttenbouw en andere activiteiten die in La Plagne worden aangeboden, bevestigen de nieuwe trend: reizigers willen opnieuw in contact komen met de natuur.

Vooruit met de geit

Eric Blanchot, bedenker van de kinderboekenreeks Le Monde de Jacquotte, merkt deze (her)ontdekking van de natuur ook op in het skigebied Morzine. Hij is er gespecialiseerd in de omgang met dieren en laat mensen kennismaken met het werk van bijvoorbeeld een herdershond of brengt hen in contact met geiten. Hij bedacht een activiteit voor avontuurlijke kinderen: geitenbehendigheid. Het is een parcours met hindernissen dat het dier en het kind in duo’s doorlopen. “We bootsen op een kunstmatige manier na wat geiten voortdurend moeten doen in de bergen: klimmen op rotsen, springen om bladeren te vangen, over stenen stappen om niet nat te worden… Kinderen leren zo om correct te stappen in de bergen, want vaak weten ze niet hoe dat moet. En het maakt intelligente interactie mogelijk: in plaats van het dier te aaien als een consumptiegoed zal het kind met de geit spelen. De dieren zelf vinden het ook heerlijk.”

Terwijl men in het ene gebied dus al van oudsher inzette op zomertoerisme, gebeurt dat in het andere nu pas omdat men zich bewust is van de klimaatuitdagingen. Want iedereen is het erover eens dat aanpassen onvermijdelijk is. Maar zijn al die nieuwe bergactiviteiten zelf wel ecologisch? “We zien een stormloop om steeds luxueuzere vastgoedprojecten te bouwen”, zegt Fiona Mille, voorzitter van Mountain Wilderness France. “De bergen hebben een enorm potentieel, maar te midden van deze crisis is het essentieel om te focussen op bewustmakingstoerisme, om gletsjers en bossen te beschermen.” Een van haar zorgen is dat veel projecten artificieel zijn. “Vaak is er sprake van ontwikkeling en bouw. Zelfs een relatief lichte ingreep zoals een boomklimgebied impliceert soms de aanleg van een weg ernaartoe of een parkeerplaats.”

Een voorbeeld van hoe het wel moet, is de aanleg van het massief van Belledonne, waar men veertien basiskampen wil inrichten. Dat worden toegangspoorten tot de bergen, waar je informatie, berggidsen en natuurverenigingen vindt die de lokale economie stimuleren en tegelijk een massa bezoekers reguleren.

Anders denken

Naast hun nieuwe activiteiten zetten de resorts graag hun Flocon vert in de kijker: een label dat getuigt van de inspanningen om duurzamer en koolstofvrij te werk te gaan. “Winstgevend zijn is niet langer de enige vereiste waarop we initiatieven moeten beoordelen”, zegt Camille Rey-Gorrez, directeur van de Mountain Riders, die het groene label toekennen. “Zelfs al zou het aantal zomertoeristen gelijk worden aan dat van de winter, dan nog zullen de inkomsten in de verschillende seizoenen niet vergelijkbaar zijn. Een wandelaar in augustus geeft niet hetzelfde bedrag uit als een snowboarder in februari. Er zal echter nooit een gelijkwaardig verdienmodel komen voor de zomer, tenzij we stoppen met alleen het BBP als indicator voor succes te nemen en gaan nadenken hoe we andere indicatoren in rekening kunnen brengen, zoals koolstofproductie en biodiversiteit. Een paradigmashift is nodig, want de bergen worden dan meer dan een toeristische bestemming, ze worden een toevluchtsoord”, voorspelt ze.

Guillaume Desmurs, journalist geboren in de bergen, auteur, podcaster en medeoprichter van de denktank LaMa, ziet nog een aandachtspunt: “85 procent van de skistations bestaat uit tweede verblijven en is het grootste deel van het jaar onbewoond, want de jaaromzet wordt gerealiseerd in hoogstens vier maanden tijd. In veel resorts zijn er twee seizoenen: de winter en het bouw- en renovatieseizoen, waarin we ons voorbereiden op de volgende winter. Willen we een ander verdienmodel voor de bergen in de zomer, dan kan vastgoed niet langer de kern zijn. We moeten bergen creëren waar het goed is om het hele jaar door te leven en daarvoor moeten de bergen ook over de nodige diensten beschikken: scholen, dokters, winkels.”