Salamanca

Van de robuuste Romeinse brug over de rivier de Tormes tot de wirwar van hooggelegen straatjes: Salamanca is nog altijd het monumentale stedelijke beeldhouwwerk van eeuwen geleden.

Komend van Madrid en het ijle Avila, wordt Salamanca je aan de oevers van de Rio Tormes op een plateau aangeboden. Vanaf de Puente Romano, de oude Romeinse brug, word je overweldigd door de zandstenen kolossen die uit de ommuurde stad oprijzen.

De oude romaanse kerk met haar Byzantijnse koepel vindt er beschutting bij de nieuwe kathedraal, als een kuiken bij de hen. Dat beeld is niet overdreven. Toen de Catedral Vieja dreigde in te storten, werd de Catedral Nueva er in 1512 als een steunbeer ondergeschoven.

Met een sprong ben je in het hart van de stad, op Plaza Mayor, de chiquere versie van Plaza del Mercado, het marktplein waar de studenten zich te goed doen aan sterke rode wijn en vettige worstjes van het type farinato. Het Plaza Mayor is een architecturale samenvatting van de stad, zelfs van een flink deel van de Spaanse overzeese geschiedenis.

Je treft er niet alleen protserige paleizen aan, zoals het Pabellon Real en het Ayuntamiento (stadhuis), met vorstelijke beeltenissen en medaillons, kolommen en balkons, koepels en klokken, maar ook heel gewone appartementsgebouwen, allemaal in dezelfde stijl, niet hoger dan drie verdiepingen.

Jongens en meisjes

Met zijn talloze balkons en arcaden was Plaza Mayor een feestplein voor de massa: circusvoorstellingen en misvieringen, fascistische optochten en stierengevechten, concerten en verkleedpartijen. Groenten en fruit werden er aan de man gebracht, terwijl op de terrassen van de gaanderijen het publiek een espresso gebruikte in de vele cafés die het plein rijk was.

De warrigheid van Salamanca met zijn wriemelende straatjes, staat in een schril contrast met de symmetrie van dit plein, deze perfecte rechthoek met hoefijzervormige doorgangen naar de vier windrichtingen, die functioneren als sluizen voor de binnenstad.

Kun je pleinen exporteren? In elk geval hebben de Spanjaarden in de zestiende eeuw geprobeerd om elk indianendorp dat ze in de Nieuwe Wereld veroverden, te herschikken rond een centraal Plaza Mayor waarop plaats was voor een kerk, een ziekenhuis, een slagerij en de woning van het dorpshoofd.

Overwinning in stierenbloed

Tot in de jaren dertig legden studenten hun examens af in de kapel van Santa Barbara. Ze gingen met één voet op de grafsteen van de bisschop staan, omdat ze in die houding een betere uitslag dachten te behalen. Wie voor het eindexamen slaagde, werd op de schouders van de menigte triomfantelijk rondgedragen en mocht met stierenbloed het teken van de overwinning op de universiteitsmuren kliederen.

De Patio de las Escuelas, met zijn chaos van literaire, heidense en religieuze symbolen en verwijzingen, is een voortreffelijke entree voor wie de bizarre geest van die instelling wil vatten. De universiteit van Salamanca was in haar bloeitijd een mengsel van voortreffelijke geleerdheid en koppige mediocriteit.

Vrouwelijke professor

Ten overstaan van de Theologische afdeling zette de Italiaan Columbus er zijn India-project uiteen. Hij maakte er zich onsterfelijk belachelijk omdat hij, met het bijbelse boek Ezra in de hand, meende dat zeszevende van de aardbol droog lag, een opvatting die de latere bezoeker van Amerika verlokte tot de uitspraak dat de wereld klein was: Il mondo é poco.

Aangenomen wordt dat Miguel de Cervantes Saaverda, de schrijver van Don Quichot, in Salamanca op de banken heeft gezeten, wat ook geldt voor de conquistador Hernan Cortès. Aan die tijd herinneren ook de schelpen in de gevel van het beroemde Casa de las Conchas, het symbool van de pelgrimage naar Santiago.

Voor de inquisitie dit bolwerk van het vrije denken kortwiekte, genoot de universiteit van Salamanca een vooruitstrevende faam. Eind vijftiende eeuw doceerde Beatriz de Galindo er Latijn, de eerste vrouwelijke professor in Europa.

De universiteiten van Salamanca , met name de Clerecia (1617) tegenover de beroemde Casa de las Conchas (begin 16de eeuw) en de Universidad, de eerste Spaanse universiteit (opgericht in 1218), zijn prachtige bouwwerken.

De ingang van de Universidad is gebouwd in wonderlijk verfijnde plateresco-stijl (Spaanse renaissance). Toeristen gaan er op zoek naar een kikker die op een doodshoofd zit, net zoals studenten altijd gedaan hebben: wie erin slaagde dit detail te vinden (een naald in een hooiberg), kon hopen op een goed resultaat bij de examens.

Dankzij de aanwezigheid van 40.000 Spaanse en buitenlandse studenten is Salamanca tegenwoordig een bruisende stad met moderne opvattingen, waar echter evenzeer respect bestaat voor de traditie en het behoud van de historische identiteit. Zo koestert men nog altijd de legende van de Cueva de Salamanca die vertelt dat de duivel in eigen persoon les kwam geven aan de studenten.

Bron: Weekend Knack en Trends