Tunesië

Het beeld dat we van Tunesië hebben – goedkoop naar zon en palmbomen – is verre van volledig. Naast de druk bezochte mediterrane badplaatsen nodigt het gastvrije Tunesië je immers uit voor een exploratie van het boeiende achterland met antieke steden en indrukwekkend natuurschoon.

In het verleden vormde Tunesië het middelpunt van een machtig rijk. Tegenwoordig bezoeken de meeste mensen het Noord-Afrikaanse land om zijn mooie badplaatsen en fijne klimaat. Toeristische plaatsen als Monastir, Sousse, Hammamet, Port el Kantaoui liggen in het noorden van het land. De populairste bestemming in Tunesië, het eilandje Djerba, lig in het zuiden.

Djerba heeft zijn zonzekere strand, het biedt een boeiend achterland op het vasteland en buiten de zogenaamde Zone Touristique heeft het zijn traditioneel karakter verrassend goed behouden. De hoofdstad van het eiland, Houmt Souk, kronkelt in een labyrint van smalle schaduwrijke straten, overdekte steegjes en volgestouwde markthallen rond de kalkwitte moskee.

Steeds meer zonnekloppers laten de ligstoelen aan het zwembad even rusten en maken met de ferry de korte overtocht. Een uur rijden later sta je aan de rand van de woestijn. Het verbaast dan ook niet dat het druk is aan de unieke troglodietwoningen rond Matmata. De rotswoningen van de Berbers liggen rond binnenplaatsen, net kleine vulkaankraters, tien meter diep. Het vervreemdende decor van Matmata is voor adepten van Star Wars een soort bedevaartsoord.

De poort van de woestijn

Aan de rand van de Sahara kleurt doornig struikgewas en stekelgras de gravelvlakte her en der met vaal groen. Het contrast met het palmboomwoud dat als een groene gordel Douz tegen de oprukkende woestijn beschermt kan nauwelijks groter zijn. In de Tunesische woestijn vindt men een onvoorstelbare mix van oude beschavingen, landschappen als perfecte filmdecors en vriendelijke bewoners.

Oasestad Douz, de poort van de woestijn, is vanouds een ontmoetingsplaats voor de nomadische stammen die elk naar een windstreek zwerven, naar een territorium voor hun grazers.

De Berbers hebben geen geschreven cultuur, maar hun gebruiksvoorwerpen weerspiegelen hun identiteit. Aan het patroon van de stof zie je tot welke stam iemand behoort, aan de banen op het tentzeil lees je de gezinssamenstelling af en de huwelijkse staat van een vrouw zie je aan haar hennatatoeages.

Vanuit Douz kan je een karavaanroute dwars door de witte duinen volgen naar Ksar Ghislane. Ksar Ghislane ligt midden in het niets. Op een hoge duin overspoelt woestijnzand de muren van het oude Franse fort, een bastion ten prooi aan vergetelheid.

Fata morgana

Vanuit Douz kan je via Chott El Jerid naar Tozeur, een andere oase in de droge woestijn. Chott el Jerid is het grootste zoutmeer van Noord-Afrika. Het was ooit een gevaarlijke plek om door te trekken, maar het leger heeft een soort verhoogde weg aangelegd, 90 kilometer lang, tussen Kebili en Tozeur.

Soms is het eentonig rijden, maar met het licht verandert ook de aanblik: van spookachtig tot spectaculair, inclusief luchtspiegelingen en fata morgana’s door het zengende zout. Tozeur is van oudsher een oase, bekend om haar dadelpalmen. Vandaag is het ook een belangrijke ’toegangspoort’ tot de echte woestijn met een rist hotels, een luchthaven en goede wegverbindingen.

Wie uit de woestijn komt, stoort zich algauw aan het lawaaierige verkeer in Tozeur. Het oude stadsgedeelte, bekend als Ouled El Hadef, is een stuk rustiger. Het ingewikkelde metselwerk van de lange bakstenen muren vormt eindeloze geometrische patronen, die men ook terugvindt in tapijten en sjaals. Die techniek werd in de achtste eeuw voor het eerst gebruikt in Syrië en Irak, in Tunesië vind je die alleen hier en in het naburige Nefta, bekend van zijn warmwaterbronnen.

Oude werelden

Aan de andere kant van Tunesië, tussen Djerba en de hoofdstad Tunis ligt het stadje El Jem. Midden in het kleine stadje doemt het op twee na grootste amfitheater op dat het Romeinse rijk ooit gekend heeft. Een imposante massa die nauwelijks moet onderdoen voor het Colosseum in Rome. Een van de rijkste woningen uit de Romeinse tijd werd gereconstrueerd, zodat je er door kamers kunt dwalen die ooit werden bewoond door een vooraanstaand gezin uit Thysdrus, zoals El Jem toen heette.

Een snuifje Griekenland in een natuur die aan Italië doet denken, terwijl de interieurs van de woningen overduidelijk Arabisch ogen: met zijn witte huizen, blauwe deuren, hellende steegjes en adembenemende zeezichten lijkt Sidi Bou Saïd een synthese van het beste wat de Middellandse Zee aan culturen te bieden heeft.

Vlakbij Tunis ligt Carthago. Van deze eens zo trotse stad die eerst door de Romeinen werd verwoest, nadien heropgebouwd en weer gesloopt, is tegenwoordig niet veel meer over. De ruïnes die nog over zijn, stammen hoofdzakelijk uit de Romeinse tijd. Uit de Punische tijd rest er enkel nog een gerestaureerd woonkwartier. De belangrijkste resten uit de Romeinse tijd zijn de Augustus-thermen met het archeologisch park, het amphitheater en de citernes.