23 uur aan boord van de Oriënt-Express: apen in maatpak en champagne à volonté

Exact 140 jaar geleden bolde de Oriënt-Express voor het eerst over de Europese spoorwegen. Onze redacteur stapte aan boord van de iconische luxetrein en ontmoette er tal van personages die zo uit een roman van Agatha Christie leken weggelopen. Het relaas van 23 uur sporen tussen Wenen en Parijs.

Proloog

“Reist u met ons mee?” De hostess van de Oriënt-Express blaast wolkjes in de koude decemberlucht terwijl ze haar best doet niet al te verbaasd te kijken naar de twintiger die voor haar staat. Achter haar verwelkomt een groepje muzikanten de eerste passagiers van de blauwe trein op het perron. Ze neemt de bagage over van de chauffeur die de Journalist aan zijn hotel was komen oppikken en overhandigt die laatste enkele documenten. “U verblijft in cabine C5, meneer”, glimlacht ze breed. “Onze conducteur wacht u op.”

Het was in 1883 dat de Oriënt-Express officieel werd ingehuldigd en vertrok voor een reis van zesenzeventig uur van Parijs naar het Roemeense Giurgewo – de railverbinding met Istanboel was nog niet klaar. De beroemde luxetrein was de droom van de Belgische ingenieur Georges Nagelmackers, die met de langeafstandstreinen die hij in de VS had gezien ook Europa aan elkaar wilde rijgen. Honderdveertig jaar later rijdt de trein nog steeds, of beter gezegd opnieuw, sinds het Britse bedrijf Belmond in de jaren tachtig besloot om historische wagons van verschillende treinen uit de jaren twintig en dertig te restaureren en opnieuw de rails op te sturen onder de naam Venice Simplon-Orient-Express. De trip van Wenen naar Parijs is de nieuwste route in het aanbod.

De Journalist wandelt het lange perron af tot aan zijn slaapwagon. Met elke stap lijkt hij een jaar terug in de tijd te keren.

Hoofdstuk 1: Een nacht in een bordeel

Het blauwe uniform van de conducteur lijkt net een tikje te groot voor haar tengere lijf. Het geeft haar meteen iets bijzonder aimabels. De Bulgaarse, die zichzelf voorstelt als Reni, leidt de Journalist door de smalle gang van slaaprijtuig 3544.

Zij die Moord in de Oriënt-Express, het befaamde boek van Agatha Christie, erop naslaan, zullen weinig details ontdekken over de inrichting van de historische coupé waarin ze haar geesteskind Poirot liet overnachten. Geheel onterecht, meent de Journalist. Hij gaat zitten op een mosgroene bank met art-decoprint en bestudeert de fijne houten wanden van het treinstel, die beschilderd zijn met decoratieve bloemenpatronen. Zijn hedendaagse weekendtas op het bagagerek voelt als een slordig anachronisme.

Het rijtuig waarin hij de komende nacht zal doorbrengen blijkt een gevarieerde geschiedenis te hebben gekend voor het onderdeel werd van de Venice Simplon-Orient-Express. Nadat het in de jaren twintig begon als onderdeel van de Pyrénées Côte d’Argent Express en de Train Bleu, die rijke passagiers tot aan de Franse kusten gidste, zou het later tijdens de Tweede Wereldoorlog gestald worden in Limoges en dienstdoen als bordeel. In 1946 werd de wagon in ere hersteld en maakte het deel uit van de Nederlandse Koninklijke trein, om later opnieuw aan te sluiten bij de Train Bleu.

“Zal ik de champagne voor u uitschenken?” vraagt Reni met een ongewijzigde glimlach. Ze wijst naar de gekoelde fles die uitgestald staat op het kleine klaptafeltje aan het raam. Met enige gêne knikt de Journalist. Dergelijke luxe is hij wellicht minder gewend dan de andere gasten aan boord. “Zo dadelijk komt de maître van het restaurant uw reservatie voor de lunch in orde maken. Als ik u verder nog met iets van dienst kan zijn, kunt u op deze bel duwen.”

Het is iets over twee wanneer de trein met een lichte schok het Weststation van Wenen verlaat. Via de eerste met sneeuw bezaaide landschappen glijdt de trein Parijs tegemoet.

Hoofdstuk 2: Stijladvies van een tweeling

In de hoek van de restauratiewagen zijn een man en vrouw druk in gesprek. Wild gesticulerend stoot de dame bijna haar glas champagne om. De man luistert toegewijd en streelt af en toe zijn meticuleus getrimde snor. Wat het duo meteen onderscheidt van de andere gasten zijn hun duidelijk gecoördineerde outfits in eenzelfde mauve tint. Zonder enige achtergrondkennis van de twee lijkt de best mogelijke gok dat het een twee-eiige tweeling betreft.

Een Italiaan in een wit pak onderbreekt de Journalist in zijn observatie. “Een aperitiefje, meneer?” Manuel, leest zijn naamplaatje. “U moet toch niet meer rijden vandaag?”

Hij lijkt erg opgezet met zijn grapje.

Bij het presenteren van het lunchmenu van Michelinchef Jean Imbert benadrukt de vriendelijke Italiaan dat speciale wensen over het menu altijd meegegeven mogen worden. “Het draait om uw ervaring aan boord.” Staan op het menu deze middag: sint-jakobsnoten met bloemkool en zwarte truffel, canard rôti met sinaasappelsaus en een baba au rhum met exotisch fruit. Ook tijdens de lunch vloeit de alcohol rijkelijk: binnen de muren van de restauratiewagen zijn immers alle dranken, op enkele uitzonderingen na, inbegrepen in de reis. Enkel het drinken in de bar dienen gasten nog bij te betalen, van frisse cocktails tot flessen die kunnen oplopen tot vierduizend euro.

De veelbesproken terugkeer van de roaring twenties bleek al die tijd gewoon in deze trein te hebben plaatsgevonden.

Na het eten treft de Journalist de Tweeling aan in de aanpalende barwagon. Ze zijn aan de praat geraakt met twee mannen die zich tegenover hen op de zetels met blauw-witte zebraprint hebben neergevlijd.

Al snel dringt een kleine rechtzetting zich op: de Tweeling blijkt helemaal niet verbonden te zijn door een gedeelde baarmoeder, maar door een trouwboekje. Het Londense koppel (hij: een uitgever, zij: een pr-manager) zegt dat een rit met de Venice Simplon-Orient-Express al een tijdje op de bucketlist stond. “Je komt nu eenmaal op een punt in je leven dat je weet waar je wel en niet je geld aan wilt uitgeven”, beargumenteert de vrouw. “We wilden er nog van kunnen genieten nu we nog jong zijn.” Over haar leeftijd weidt ze verder liever niet uit.

“Het is baden in luxe”, valt de kale man aan de andere kant van de wagon haar bij. Hij blijkt een Londense hoteluitbater die samen met zijn Russische echtgenoot, een zelfverklaarde Desperate Housewife, de historische hype aan den lijve wilde ervaren. “Noem het een passie”, zegt de Hotelier. “Zo heb ik ook nog met de Concorde gevlogen. Je keert echt terug in de tijd. Kijk maar naar de details, van de meubelen tot het plafond.” Een reis als deze brengt mensen samen, meent hij. “Zo heb ik deze mensen aangesproken omdat ze er echt fabulous uitzien.”

Je kunt niet overdressed zijn op de trein, tipte het op voorhand bezorgde reisschema. Overdag is smart clothing aangeraden. Jeansbroeken, shorts, T-shirts en joggings zijn verboden aan boord. Tijdens het diner word je dan weer in black tie of avondjurk verwacht. Het document is stellig: “Uit respect voor de andere gasten worden ongepast geklede passagiers gevraagd om hun eten of drinken mee in hun cabine te nemen.”

De Tweelingzus laat haar ogen glijden over het hemd en de fluwelen broek van de Journalist. Ze vraagt: “Je gaat vanavond toch iets anders dragen?”

Hij denkt: er zijn al voor minder mensen vermoord op deze trein.

Hoofdstuk 3: Apen aan boord

Acht uur, opnieuw in de barwagon. Na wat rust en een high tea in de namiddag zoekt de Journalist opnieuw de gezellige drukte op – ditmaal in pak met vlinderdas. De huiscocktail op basis van champagne en kersenlikeur mengt prima met het liveconcert van de pianist die zijn vingers laat dansen over het zwart-witte klavier. Heel even stopt de trein in het Tiroolse stadje Kufstein. Voor een kort onderhoud, lijkt het. Op het perron wachten twee mannen in de vrieskou op een stalen bankje met hun rug gericht naar de blauwe trein. Weten zij veel dat achter hen de jaren twintig halt houden.

Bij het betreden van Côte d’Azur, de tweede restauratiewagen van de trein, merkt de Journalist een bijzondere familie van vier op. Twee dames van rond de zestig hebben twee pluchen aapjes mee aan tafel zitten. “Browny en Twinkles hebben alle zeven continenten al met ons bezocht”, lachen de Zussen uit New Jersey. “We hebben allebei geen echtgenoot of kinderen, dus houden zij ons gezelschap.” Hun knuffelapen zitten intussen onbeweeglijk op hun stoel in een passend maatpakje en rode cocktailjurk.

Al van toen ze tieners waren, droomden de Zussen met de Apen van een reis op de Oriënt-Express. “Je moet weten dat dit intussen onze derde poging is. De eerste keer werd onze reis verhinderd door een staking bij de Franse spoorwegen, nadien strooide de Brexit roet in het eten. Third time’s a charm. Onze verwachtingen zijn echt overtroffen: het eten en decor zijn geweldig, en de staf is zo vriendelijk. We willen zeker nog eens terugkeren met enkele vrienden.”

Terug aan tafel merkt de Journalist dat zijn glas weer werd bijgevuld door een vlijtige ober. Intussen moet zijn bloed voor meer dan de helft bestaan uit Veuve Clicquot. Een viergangenmenu moet voor balans zorgen: oesters met sabayon en groene appel, Bressekip met kastanje en veenbes, een kaasplankje en een dessert van witte chocolade en hazelnoot.

“Was alles naar wens?” vraagt Mario, de maître van het restaurant. De Italiaan was acht jaar toen hij voor het eerst de trein zag in het station van Venetië. “Ik herinner me dat mijn vader zei: ‘Kijk jongen, dat is de Trein der Koningen. Vandaag weet ik: het is de Koning der Treinen.’”

Het is een passie, geen job, om de gasten de best mogelijke ervaring te laten hebben, gaat Mario verder. “Intussen werk ik hier al vijftien jaar. De magie van de trein valt niet te ontkennen. We hebben zelfs een gast die al meer dan tachtig keer is meegereden. Hij kiest altijd de beste kamer.”

Terwijl de Journalist probeert uit te rekenen hoeveel geld deze bewuste reiziger al moet hebben uitgegeven aan boord, loopt hij richting zijn cabine via de bar. De lach van de Tweelingzus schalt door de hele wagon. Het duurt niet lang voor ze haar rechterhand op de piano legt en de zang overneemt van de talentrijkere muzikanten. De Italiaan aan de toetsen zet Bella Ciao in. Elk verzet begint met een strijdlied.

Hoofdstuk 4: Zei iemand champagne?

Hij heeft opmerkelijk goed geslapen in het stapelbed waarin de bank in zijn coupé is omgetoverd. Buiten is het nog donker wanneer hij het rolgordijn naar boven doet. Om optimaal te genieten van de uitzichten is een reis in de zomer wellicht interessanter. Om kwart over zeven klopt Reni op de deur van de cabine, waarop ze het ontbijt serveert.

Bij het maken van een wandelingetje door de trein, overpeinst de Journalist de uiteenlopende personages die hij ontmoette. Van de Spaanse Familie die twee grote suites boekte, per koppel goed voor zo’n twintigduizend euro per nacht, tot de twee Verplegers uit Chicago die besloten hier hun vijfentwintigste huwelijksverjaardag te vieren. Ook de woorden van het Nederlandse model dat aan boord een modeshoot inblikte, blijven nazinderen. Over hoe het voor hem onwennig en ergens ook fout voelde, die overdaad aan luxe en de vanzelfsprekendheid ervan voor sommige gasten.

Een treinbegeleider weergalmt door de intercom. Er blijkt ongeveer twee uur vertraging door snelheidsbeperkingen in Zwitserland en Frankrijk omwille van de koude. Er wordt een extra champagnebrunch aangeboden om de tijd te doden: een roereitje met kaviaar, risotto met gerookte zalm en een gepocheerde peer met chocolade rekken de aanwezige magen in Côte d’Azur nog verder uit. De Zussen met de Apen lieten hun kroost ditmaal in hun cabine voor de geïmproviseerde maaltijd. Browny en Twinkles liggen allicht nog met een kater van de vorige avond in bed.

Epiloog

Het is iets voor één uur ’s middags wanneer een blauwe trein het grijze station van Paris-Bercy binnenrijdt. Uiteindelijk blijkt zelfs een tijdreis van meer dan honderd jaar nog geen vierentwintig uur te duren.

Terwijl een man in de koude decemberlucht het perron borstelt, verlaten Verplegers, een Tweeling, een Model en een Hotelier de Venice Simplon-Orient-Express, uitgezwaaid door personeel in blauwe uniformen. Met zijn bagage in de hand wandelt een Belgische Journalist de eenentwintigste eeuw tegemoet. Achter hem, immer statig, maakt de Trein der Koningen zich alweer op voor nieuwe gasten.

Verschoning, de Koning der Treinen.