Waarom kreeg Patagonia-oprichter kritiek na miljardenschenking om klimaat te redden?

‘Oprichter van outdoorlabel Patagonia geeft zijn miljardenbedrijf weg om klimaat te redden’, koppen de kranten na een open brief van zakenman Yvon Chouinard.

Het nobele gebaar wordt niet door iedereen op applaus onthaald. Vanwaar de kritiek? Joost Luyckx, assistent-professor Business and Society bij IESEG School of Management in Rijsel, heldert op.

Wat is er concreet gebeurd?

“Op de website van Patagonia vertelt Chouinard dat de familieaandelen volledig weggeschonken worden aan twee entiteiten. Enerzijds krijgt The Patagonia Purpose Trust twee procent van de aandelen en honderd procent van het stemrecht binnen het bedrijf. Daarmee wil de familie de controle over de richting van het bedrijf behouden. De resterende 98 procent gaat naar de non-profit Holdfast Collective. Met de uitgekeerde dividenden kan deze organisatie de strijd aangaan tegen klimaatverandering. Patagonia is niet beursgenoteerd, wat altijd al een bewuste strategie was. Zo kon Chouinard duurzaamheid nastreven zonder de druk van aandeelhouders.”

Waarom dan kritiek?

“Ze schenken dan wel een fortuin weg, er ontstond ook een opmerkelijke fiscale situatie. In de VS zijn donaties aan bepaalde non-profitorganisaties vrijgesteld van schenkingsrechten. De 98 procent wordt daardoor belastingvrij geschonken, terwijl de familie voor de twee procent al 17,5 miljoen moet betalen. Als de 83-jarige Chouinard bijvoorbeeld alle aandelen aan zijn kinderen zou hebben geschonken, zou dat de staat 1,2 miljard hebben opgeleverd. De voornaamste kritiek is echter dat miljardairs grote vermogens kunnen weggeven zonder dat het via de overheid passeert, terwijl die in principe dient te bepalen welke maatschappelijke behoeftes het belangrijkst zijn.”

Zal de familie niets meer verdienen aan Patagonia?

“De familie heeft al een groot vermogen opgebouwd. Nu zijn hier beperkingen op gekomen. Via het bestuur van de trust kunnen ze vermoedelijk nog economische voordelen verwerven, maar het is moeilijk te voorspellen wat hun plannen zijn. De non-profit zal nu naar schatting tot honderd miljoen dollar per jaar aan middelen krijgen. Ook wat zij ermee gaan doen, is koffiedik kijken, van lokaal activisme tot lobbyen in Washington.”

Zal hun voorbeeld gevolgd worden?

“In de nasleep werd de hoop uitgesproken op een nieuw soort sociaal ondernemen. Dat lijkt me onwaarschijnlijk. Patagonia is een buitenbeentje dat al sinds de jaren negentig ambitieuze stappen richting duurzamer ondernemen zet. Veel bedrijven kunnen op korte termijn niet zover gaan. En de schenking? Je moet mensen hebben die een significant deel van hun welvaart willen wegschenken. Vanuit eigenbelang zal dat niet snel gebeuren.”

Conclusie?

“We moeten kritisch blijven: het is geen goede zaak dat miljardairs kunnen bepalen of ze belastingen betalen of niet. Toch is Patagonia een interessant experiment. Het toont aan dat ambitieuze duurzaamheidsstandaarden haalbaar zijn. Het is bovendien een goede zaak dat zoveel middelen naar de strijd tegen klimaatverandering gaan, dat heeft de recente klimaattop nogmaals aangetoond.”