De Schone Kleren Campagne roept op tot actie: ‘We moeten blijven druk uitoefenen op onethische modemerken’

Op 24 april herdenken we de instorting van het fabrieksgebouw Rana Plaza in Bangladesh. Sara Ceustermans van De Schone Kleren Campagne evalueert de voorbije drie jaar en lanceert samen met Fairtrade Gent en Fair Trade Belgium een online platform waar mensen tot actie kunnen overgaan.

We zijn nu 3 jaar na de ramp in Rana Plaza, is er veel vooruitgang geboekt en is de aandacht nog nodig?

Sara Ceustermans: Ja, er is vooruitgang geboekt, maar nog niet voldoende. Sinds de ramp zijn bijna alle Bengaalse kledingfabrieken geïnspecteerd op veiligheid, omdat men wist dat Rana Plaza geen toeval was. Er was een structureel probleem. Intussen zijn er zo’n 5000 fabrieken gecontroleerd en op basis daarvan zijn er ook renovaties uitgevoerd. Helaas hebben sommige renovaties vertragingen opgelopen en dat is een groot probleem.

De renovaties waren beloftes die in het Bangladesh Veiligheidsakkoord werden opgenomen en waarvoor 200 kledingketens zich engageerden. Dat die aanpassingen nog niet uitgevoerd zijn en de textielarbeiders nog steeds in onveilige omstandigheden moeten werken is dus problematisch. We willen daarom alle kledingbedrijven oproepen om ervoor te zorgen dat de fabrieken zo snel mogelijk gerenoveerd worden. Er zijn nog altijd duizenden vrouwen die in onveilige omstandigheden moeten werken.

Boycotten de merken expres de verbouwingswerken omdat het te duur is?

We merken dat we de druk op de bedrijven niet kunnen laten verzwakken.

Sara Ceustermans: Dat is misschien veel gezegd, maar door het akkoord te ondertekenen hebben kledingbedrijven zich geëngageerd om mee te betalen aan die renovaties. Dat de renovaties niet worden uitgevoerd, zou wel eens goed kunnen zijn omdat het geld niet op tafel gelegd wordt. We merken dat we de druk op de bedrijven niet kunnen laten verzwakken. Anders doen ze blijkbaar niet wat ze beloven. Rana Plaza heeft veel teweeg gebracht en merken doen beseffen dat ze verantwoordelijk worden gesteld, maar als Schone Kleren Campagne moeten we blijven controleren of ze wel over de brug komen met hun steun en financiële middelen.

En is het besef bij de consument hard gegroeid in de voorbije drie jaar?

Sara Ceustermans:Dat denk ik wel. Ik heb de indruk dat het succes van de nichemerken die eerlijk geproduceerd worden toeneemt. Toen Safia Minney, de vrouw achter People Tree, naar de Vooruit in Gent afzakte, zat de zaal bomvol. Dat zegt al genoeg. Drie of vier jaar geleden zou dat veel minder het geval geweest zijn.

Mensen hadden wel al eens gehoord over de wantoestanden in sweatshops, maar het besef is veel groter geworden en consumenten gaan meer over tot actie.

Mensen hadden wel al eens gehoord over de wantoestanden in sweatshops, maar het besef is veel groter geworden en consumenten gaan meer over tot actie, zoals bijvoorbeeld kiezen voor fair fashion. Campagnes van verschillende organisaties die eerlijke mode promoten worden ook veel gedeeld via sociale media. Er wordt meer over gesproken.

Welke campagnes hebben de grootste impact gehad?

Sara Ceustermans: Met de Schone Kleren Campagne hebben we actie gevoerd om Belgische merken aan te sporen om ethischer te werk te gaan en zich aan te sluiten bij de Fair Wear Foundation. Na onze actie hebben JBC en Bel & Bo zich aangesloten, waar we heel blij mee zijn.

Ook de acties om de slachtoffers en familieleden van de Rana Plaza ramp te vergoeden was een succes. Het heeft lang geduurd, maar het geld, een som van 30 miljoen dollar, is bijeengesprokkeld. Benetton kwam na heel lang aandringen ook eindelijk over de brug met hun bijdrage.

Er zijn ook campagnes geweest om de textielarbeiders een leefbaar loon te geven, want dat lag veel te laag. Het loon is inmiddels opgetrokken. Het is nog altijd niet voldoende en we laten het dus ook niet rusten, maar de stijging is al een stap in de goede richting.

We werken ook steeds meer samen met internationale organisaties en vakbonden ter plaatse. Die onderlinge communicatie is heel belangrijk. We bouwen een internationaal netwerk uit.

Is het niet frustrerend dat onethische merken winkels hebben in de grote Belgische winkelstraten en dat er van de overheid uit niet strenger wordt opgetreden?

Enkel de bedrijven die willen, zijn transparant en zij die dingen te verbergen hebben, kunnen die info achterhouden.

Sara Ceustermans: Ja, absoluut. Zeker als je kijkt naar hoe streng ze zijn voor andere producten in Europa. Hout moet bijvoorbeeld wel gecertificeerd zijn, die sector is veel beter beschermd dan de textielsector. Ook voor voeding is men veel strenger. Zolang er geen transparantie is en die ook niet wordt opgelegd door overheden, zal er weinig veranderen. Het ‘Made In’-label is bijvoorbeeld niet verplicht (het is enkel verplicht om de vezelsamenstelling en de producent te vermelden). Enkel de bedrijven die willen, zijn transparant en zij die dingen te verbergen hebben, kunnen die info achterhouden.

Zijn er merken die een schouderklopje hebben verdiend op gebied van vooruitgang?

Sara Ceustermans: Het is moeilijk om namen te noemen, omdat we altijd willen kijken naar het volledige duurzaamheidsplaatje. Maar alle merken die het Bangladesh-akkoord hebben ondertekend zijn we dankbaar. Je moet weten dat er ook nog heel wat merken zijn die dit akkoord niet hebben ondertekend en dus geen engagement willen aangaan.

Zeker de kleine merken verdienen een pluim. De grotere werden zo onder druk gezet dat ze niet anders konden dan ondertekenen. Van de Belgische merken die produceren in Bangladesh heeft enkel JBC zich geëngageerd.

Merken – behalve Benetton – die zich niet willen engageren worden weinig of niet openbaar bekritiseerd. Hoe komt dat?

Sara Ceustermans: Ja, dat is vreemd. In Nederland werd er bijvoorbeeld wel hard gereageerd op merken die het akkoord niet wilden ondertekenen. Daar heeft de minister van Ontwikkelingssamenwerking, Lilianne Ploumen, ook aan naming & shaming gedaan en de merken publiekelijk aan de schandpaal genageld.

Wij hadden gehoopt dat onze ministers dat ook zouden doen, maar dat hebben ze nooit gedaan. Dat is een gemiste kans.