Mode- en magazinefotograaf Mous Lamrabat: ‘Je kunt niet vechten tegen wie je bent’

Fotograaf Mous Lamrabat (39) woont in Gent en maakt internationaal furore met beelden waarin westerse en Noord-Afrikaanse symbolen samenkomen. Hij is momenteel te gast in het Amsterdamse fotografiemuseum Foam met de tentoonstelling Blessings from Mousganistan.

De mooiste creativiteit ontstaat vaak uit noodzaak. Met negen kinderen thuis was er nooit geld voor iets anders dan de basisbehoeften, maar dat prikkelde ook mijn probleemoplossende kant. Speelgoed en sportmateriaal maakten we met wat we konden vinden, en als we een Nike-logo vonden in een blad, naaiden we het op een muts of een schoen. Beperkt of arm heb ik me nooit gevoeld – dat was gewoon hoe wij leefden.

Normaal is altijd relatief. Veel problemen in de wereld beginnen daar: omdat we niet kunnen of willen aanvaarden dat iedereen zijn eigen achtergrond en dus zijn eigen kijk heeft. Waarom kan dat niet gewoon oké zijn? We moeten elkaar niet per se onze eigen levensstijl of mening opleggen.

Om jezelf te zijn moet je je ook thuis voelen. In Gent hebben mijn Marokkaanse roots geen belang, maar in mijn hometown Sint-Niklaas voelde ik me een vreemdeling. Als kind wil je er gewoon bij horen, dus haalde ik buitenshuis mijn beste Nederlands boven, maakte ik grappen en glimlachte ik voortdurend. Net als mijn ouders negeerde ik provocaties en beledigingen, maar dat kan ik niet meer. Voorbijgangers die luidop de hoofddoek van mijn moeder afkeuren: zoiets raakt me meer dan vroeger en dan zwijg ik niet meer. Van sommige dingen die me jaren geleden overkwamen, denk ik nog steeds: had ik maar dit of dat gezegd.

Hoe meer je iemand anders probeert te zijn, hoe moeilijker het leven wordt.

Je kunt niet vernieuwen als je altijd braaf de regels volgt. Ook al was ik als jonge twintiger helemaal in de ban van mijn analoge camera, toch wilde ik geen fotografie studeren. Ik volgde toen interieurvormgeving, dus ik wist hoe docenten je kneden tijdens zo’n opleiding. Ik kan de dingen beter zelf uitzoeken en mijn eigen idee van fotografie ontwikkelen, dacht ik. Vandaag zou ik alle jonge creatievelingen hetzelfde aanraden: absorbeer alles, maar doe je eigen ding – als ze je werk er zó kunnen uitpikken, volgt de rest vanzelf.

Je kunt niet vechten tegen wie je bent. Hoe meer je iemand anders probeert te zijn, hoe moeilijker het leven wordt. Vroeger had ik vaak het gevoel dat ik moest kiezen tussen mijn Vlaamse en mijn Marokkaanse roots, nu zie ik de mix van die twee als een verrijking. Als fotograaf heb ik ook altijd beelden gemaakt rond die combinatie, al hield ik die in het begin voor mezelf. Na een break in 2017 besefte ik dat ik altijd op die persoonlijke manier wilde werken en gelukkig staan modelabels en magazines daar nu ook voor open. Werken in opdracht of voor mijn plezier: vandaag is dat hetzelfde.

De moeilijkste vraag is waarom. Soms heb ik het gevoel dat ik me door interviews moet bluffen, zeker als het gaat om wat ik denk of wat ik wil zeggen. Ik zie fotografie als een uitlaatklep, een antwoord op onzekerheid of iets anders in mij dat daar nood aan had, maar vraag me niet waar mijn beelden vandaan komen. In het beste geval planten ze een zaadje waardoor mensen minder negatief naar Marokkanen en moslims gaan kijken, maar ik doe meer wat ik voel dan wat ik denk.

Een zachte prik zet soms meer in beweging dan een harde duw. Mijn esthetiek is vrolijk en kleurrijk omdat ik zelf zo in elkaar zit, maar ook omdat mensen tegenwoordig heel snel afhaken of in de tegenaanval gaan. Op de sociale media kijk ik uit met wat ik post. Als kunstenaar wil je je kijk op de wereld delen en hoop je dat mensen daarvoor openstaan, maar zo werkt het niet: op Instagram gaat het niet om wat je ziet, maar om wat je ervan vindt.

Sneller is niet beter. Veel jonge fotografen willen zo snel mogelijk aan de top staan, terwijl je alleen maar kunt groeien als je daar ook de tijd voor neemt. Na mijn eerste solo-expo Mousganistan in Sint-Niklaas in 2019 lag ik daar echt van wakker. Ik ging plotseling van kleine Belgische fotograaf naar artikels en opdrachtgevers over de hele wereld en dacht: wat als dit mijn hoogtepunt is, wat als dit mijn beste werk is? Anderzijds houdt die angst me ook scherp. Als je berust in comfort, verlies je de honger die je nodig hebt om vooruit te gaan.

Mijn ultieme doel is mensen samenbrengen. Erkenning krijgen van magazines en musea is fantastisch, maar mijn grootste plezier is ergens tentoonstellen en merken dat mijn beelden een divers publiek aantrekken, mensen die qua leeftijd, kleur en ideeën zelden op één plek samenkomen. Dat zien gebeuren, dat is alsof de wereld in mijn beelden tot leven komt.