Metropolis, Bladerunner, Batman – Hongkong is één gigantische filmset. In de fascinerende metropool van neon en beton, waar het zakenleven het hoogste woord voert, wordt het onmogelijke waar.

Chek Lap Kok Airport is de gepaste entree voor de futuristische wereldstad. De hypermoderne luchthaven telt onder de koepel acht niveaus, omgeven door transparante glaswanden, terwijl zwevende lanen de jaarlijks tientallen miljoenen passagiers naar de 288 check-ins voeren. Prijskaartje van de door Sir Norman Foster ontworpen hemelpoort: 850 miljard frank. Je krijgt er meteen een idee van wat de populaire stop over-stad te bieden heeft. Snel dus naar Hong Kong Island via de ellenlange Tsing Ma-brug, ’s werelds grootste hangbrug. Of dacht je dat de lokale business tycoons met minder tevreden zijn?

Het toeristische centrum van Hongkong is het drukbebouwde Tsim Sha Tsui in Kowloon, het schiereiland ten noorden van Victoria Harbour. Hier liggen de meeste hotels, al zijn bezienswaardigheden schaars. De op toeristen gerichte foto-, horloge- en kledingwinkels aan de kilometerslange Nathan Road hebben als achtergrond grauwe woonblokken. De gangbare prijzen zijn al even deprimerend en bovendien zijn de handelaars er berucht om hun lepe trucs. Het zuidelijke deel van Nathan Road heet niet zomaar Golden Mile.

Er komt nooit een einde aan de honderden winkels, waaronder Chinese kledingketens als U2 en Giordano. Vooral in de zijstraten, vol winkels, dim sum-restaurants en snackbars, is de drukte memorabel. Trotseer de verstikkende uitlaatgassen en de mensenmassa en maak kennis met het Hongkongs winkelparadijs. Het aanbod is ruimer dan waar ook ter wereld, shoppen kan altijd en overal. De meeste winkels hebben geen sluitingsdag en zijn tot acht of tien uur ’s avonds geopend. Je beperkt je het best tot Chinese labels en producten, want zowat al de rest is thuis veel goedkoper. En wordt het allemaal wat te veel, dan is er het rustgevende Kowloon Park. Vooral de vogeltuin is populair bij verliefde stellen en beoefenaars van taijiquan en meditatieve oefeningen. Het vreemde en grappige ritueel is voor velen een vorm van ochtendgymnastiek.

Aan westelijke zijde, op Canton Road, ligt het winkelparadijs Harbour City, al wanen we ons eerder in de hel. Het kilometerslange centrum telt 700 winkels, verspreid over vier gebouwen en zes verdiepingen. Hier is alles te vinden, van discount-supermarkten en top-designers tot speelgoedzaken en hypertrendy jongerenoutfits. De Chinezen zijn duidelijk tuk op megalomane winkelcentra en maken er een uitstap van. Wie de moed opbrengt, krijgt er een idee van de lokale fashion crowd, wij renden na twee uur krijsend naar buiten, hopeloos op zoek naar het straatniveau. Veel leuker is de drukke avondmarkt in Temple Street. De goedkope prullaria ligt er voor het grijpen: fakeGucci-handtassen, piraten-cd’s, “designer”-horloges, lederwaren, sprekende wekkers, zeemzoeterige Chinese pop, aanstekers, zakmessen en gekmakende gadgets. Kortom, een goudmijn voor souvenirjagers.

Een must is het legendarische Peninsula Hotel op Salisbury Road. Landwinning heeft het koloniale bouwsel uit ’28 beroofd van zijn havenuitzicht, maar het superdeluxe interieur, het prachtige uniform van het hotelpersoneel, de beroemde gasten in de 300 weelderige kamers en de afternoon tea op Tiffany-porselein (HK$ 155, dagelijks van 14 tot 17 uur) zijn gebleven. Het hotel is zeer populair bij pasgehuwden, al vergt een suite met panoramische jacuzzi, telescoop en privé-eetkamer al gauw 60.000 frank, exclusief btw en ontbijt. Dat het beautycentrum, de fitnessruimte, de dertien Rolls Royces of de helihaven extra kosten, had u al begrepen. Andere schatten van het Peninsula zijn het ondergrondse winkelcentrum met boetiekjes van de internationale modehuizen en, op de 28ste verdieping, de door Philippe Starck ontworpen Felix-bar. De toiletten bieden er uitzicht op Kowloon.

Dé attractie van Tsim Sha Tsui is echter de brede promenade langs Victoria Harbour, de ideale plek om mensen te bekijken: joggers, geliefden, skaters, schoolkinderen, fotografen en zelfs vissers. Het is de thuishaven van het imposante Cultural Centre, het aan Chinese kunst gewijde Museum of Art en de terminal van de Star Ferry, de door duizenden pendelaars gebruikte overzetboot tussen Tsim Sha Tsui en Hong Kong Island. De zeven minuten durende overtocht biedt een fabuleus uitzicht op de mijlenbrede skyline. Vooral ’s avonds overtreft de feeërieke aanblik van tientallen neonverlichte merknamen elke ansichtkaart. Sprakeloos worden bij Sony en Bosch, het kan alleen hier.

Hong Kong Island, het eiland ten zuiden van Victoria Harbour, is met nauwelijs 78 km² het economische, commerciële en politieke centrum. Het koloniale verleden valt meteen op: het nu verlaten Governor’s House aan Upper Albert Road, de in uniform gestoken schoolkinderen, de tweetalige bewegwijzering en de linksrijdende auto’s. De vele in bontmantels en haute-couturehoeden gestoken dames zouden niet misstaan op Ascott, terwijl de kantoorjongens in Italiaanse maatpakken veeleer thuishoren in Manhattan. Wolkenkrabbers met gigantische en kitscherige lobby’s, Rolls Royces en limousines verraden de rijkdom van het eiland.

In Hongkong, ’s werelds achtste handelscentrum, krijgen ondernemers carte blanche. Geen wonder, want behalve de 6,5 miljoen inwoners, zijn er haast geen natuurlijke rijkdommen. Alles wordt geïmporteerd, het water komt zelfs uit China. Voor het zakenleven zijn de condities dan ook ideaal: lage belastingen, gedisciplineerde werkkrachten, zwakke vakbonden en ’s werelds modernste communicatie-infrastructuur en metrosysteem. De hele ondergrondse is geautomatiseerd, tot en met de ticketautomaten toe. Ondanks de 2,4 miljoen pendelaars per dag, zijn de enorme stations proper en veilig.

De beste manier om Hong Kong Island te verkennen, is echter de nauwe dubbeldektrams uit 1904, die de oostelijke en westelijke uithoeken verbinden. De heen en weer schokkende toestellen zijn niet snel, maar wel leuk en goedkoop: HK$ 2, bij het uitstappen te deponeren in het geldbakje naast de bestuurder. Een rit van Happy Valley, waar in het weekend de drukbezochte paardenraces worden gehouden, tot het Whitty Street Depot (Kennedy Road) toont je de belangrijke districten: Central, Wan Chai en Causeway Bay. Een zitje bovenin garandeert een uitstekend uitkijk op de drukbevolkte straten, maar het spitsuur is pure kamikaze. U raakt er alleen met veel geduld en ellebogenwerk op, op tijd weer afstappen – zo u het er al levend van afbrengt – is een ander paar mouwen.

Hong Kong Island is volgestouwd met futuristische torens, banken, kantoren, pompeuze hotels en Chinese warenhuizen als Wing On, Dragon Seed en Lane Crawford. De rumoerige stegen tussen de wolkenkrabbers en winkelpaleizen puilen uit van de marktkramen en authentieke lokale winkels, voor de druk zakendoende Chinezen bestaan de boven hen uittorenende gebouwen niet. En uiteraard zijn er ook de onvermijdelijke winkelcentra, zoals het semi-luxueuze The Mall (Pacific Place, Admiralty) en het acht verdiepingen tellende, maar oninteressante Times Square in Causeway Bay. Wij verkiezen The Landmark, een exclusief winkelcentrum tussen Queen’s Road Central en Des Voeux Road. Nergens in Hongkong zijn zoveel internationale modehuizen en designers verzameld. Toegegeven, de aanwezigheid van een aardige Dries Van Noten-winkel en een terrascafé met uitzicht op de centrale plaza maakt ons lichtjes subjectief.

De lokale zakendraken verheffen making money tot een kunstvorm en hebben van het eiland hun speeltuin gemaakt. Met soms hallucinante beelden tot gevolg: de in ’47 gebouwde St. John’s Cathedral, een kleine Anglikaanse kerk, wordt nu helemaal opgeslokt door de omringende wolkenkrabbers. Hier en daar snijdt een snelweg een stratenblok of kantoorcomplex doormidden, terwijl een voor bezoekers ingewikkeld netwerk van loopbruggen en wandelpaden de stad toegankelijk houdt voor voetgangers. Het schijnbaar ongestructureerde geheel is duizelingwekkend en lijkt vooral ’s avonds, als de straten er verlaten bij liggen, op een spookachtige en fascinerende sciencefiction-stad.

Hét symbool van Hong Kong Island is de geometrische toren van de Bank of China, een 70 verdiepingen tellende mastodont in handen van de communistische regering in Peking. Al even oogverblindend is de futuristische Hong Kong & Shanghai Bank. Het door Sir Norman Foster ontworpen gebouw wordt “de robot” genoemd, verwijzend naar de zichtbare onderdelen, de kapstokstructuur waaraan het gebouw is opgehangen en het voor het bankwezen revolutionaire open karakter. Andere eyecatchers zijn de metalen patrijspoorten van het Jardine House, het platvisachtige Convention Centre aan de oever van Victoria Harbour en het Lippo Centre met, conform zijn jaren ’80-oorsprong, verticale schoudervullingen. De massieve Central Plaza is met 374 meter het hoogste gebouw en biedt een prachtig panorama op de 46ste verdieping.

Het is haast ondenkbaar dat de meeste van die imposante bouwsels zijn onderworpen aan het oordeel van feng shui-meesters die ervoor zorgen dat de geesten uit de buurt niet opgeschrikt worden. Geen wolkenkrabber, appartementsgebouw, snelweg, metrostation of graf wordt gebouwd zonder het advies van deze wijzen, die eventueel veranderingen suggereren. Wie aan de consultatie verzaakt, riskeert betogingen van buurtbewoners, soms rellen en, wegens het wegblijven van Chinese huurders, uiteindelijk bankroet.

Om het stadsleven te proeven, moet je lopen. Pleinen als Exchange Square, waar het beursgebouw staat, en Statue Square, waar de wetgevende raad zetelt, worden op zondag ingepalmd door tienduizenden Filipijnse vrouwen. Ze zetten zich groepsgewijs neer op krantenpapier in metrogangen en op trottoirs en loopbruggen, tot er geen doorkomen meer aan is. Ze maken zich op, wisselen foto’s en koopjes uit, lezen elkaar voor en vertellen elkaar tot ’s avonds laat nieuwtjes.

Aan westelijke zijde van Central worden de vermoeiende hoogteverschillen opgelost door ’s werelds langste roltrap. De 800 meter lange travelator werd gebouwd om de inwoners van de hoger gelegen woonblokken snel naar de kantoren te voeren en het verkeersprobleem te verlichten. Het systeem is erg efficiënt en biedt een gemakkelijke manier om enkele interessante buurten te verkennen. Zo is Hollywood Road beroemd om zijn antiekwinkels vol meubelen, tapijten, edelstenen, snuifdozen, schilderijen, snijwerk, keramiek, kalligrafie en vooral bric-à-brac en curiosa uit de Chinese Volksrepubliek. Iets lager liggen Soho en Staunton Street, een volop boomende uitgaansbuurt met allerlei geurige terrasrestaurants. Het leukst zijn echter Peel Street, Gage Street en de met betrouwbare fotowinkels bezaaide Stanley Street, met op nummer 24 het beroemde Luk Yu Tea House met zijn authentieke interieur uit de jaren ’30. De gek genoeg vrij ontoeristische buurt omvat een rommelige en drukke voedingsmarkt vol exotische producten, bedrijvige viskramen en vooral fascinerende straatbeelden. Nergens in Hongkong voelden we ons verder weg van huis dan hier.

Ook de oostelijk gelegen Wan Chai en Causeway Bay zijn niet te missen. Het zijn ongetwijfeld de levendigste en aanstekelijkste buurten van Hongkong. De mensenmassa en commerciële drukte maken een zinderende indruk, al blijven zelfs eindeloze winkelstraten als Hennessy Road en Johnston Street echt gezellig. Internationale topnamen zijn er zeldzaam, in tegenstelling tot Chinese kledingketens, noodle-restaurants en levendige straatmarkten. In Wan Chai, ten tijde van de Vietnamoorlog een florerende rosse buurt, herbergen de kleine zijstraten van Johnston Street en Queen’s Road East allerlei familiebedrijfjes. Even binnengluren bij de smid of schoenen- en horlogemaker is warm aanbevolen. Causeway Bay is iets chiquer, ondanks Japanse warenhuizen als Sogo en Mitsukoshi. Die buurt blijft ook ’s avonds druk, wanneer Hongkongs meest fashionable inwoners de lokale restaurants en bars verkennen en trendy jongeren de straten vullen.

Niet alles is rozengeur en maneschijn op Hong Kong Island. De obsessie met geldgewin en zakendoen gaat ten koste van het sociale en culturele weefsel van de stad. Tot de problemen behoren onder meer het groeiende aantal drugsverslaafden en zelfmoorden onder de jongeren en enorme milieuproblemen. De afvalberg groeit dagelijks met haast 50.000 ton.

Veelzeggend is ook het gebrek aan een vibrante, laat staan combattieve kunstscène. Heeft in steden als Berlijn en Brussel wanbeheer de artiesten aangewakkerd, hier worden de meeste initiatieven meteen opgeslokt door het zakenleven. De Chinese bevolking lijkt vastgeroest in een mentaliteit waarin hard werken, goochelen met getallen, stijfheid en afstandelijkheid de boventoon voeren. Velen hebben om het hoofd boven water te houden twee jobs en werken zestien uur per dag. Is daarom de bediening in restaurants en theehuizen zo ijzig professioneel? Gewoon een praatje maken en de hiërarchische regels overslaan is buitengewoon moeilijk. Een erfenis uit de koloniale periode of van de Chinese ziel, we komen er niet uit.

Wegvluchten uit de kakafonie van wolkenkrabbers en woonblokken is gelukkig niet al te moeilijk. Op Hong Kong Island zijn de Zoological & Botanical Gardens daartoe erg geschikt, terwijl populaire stranden Big Wave Bay en Repulse Bay de Aziatische versie van de Franse Rivièra zijn. Het indrukwekkendst is echter het prachtige Hong Kong Park, uitgerekend te midden van het met torens bezaaide Central-district. Het spectaculaire contrast werkt wonderwel, omdat de architecten zoveel mogelijk het artificiële karakter hebben benadrukt met een fonteinplaza, kinderspeeltuin, taiji-tuin en kunstmatige watervallen. In het vogelverblijf vliegen meer dan 600 exotische vogels je in een jungle-achtig decor om de oren. Hangende loopbruggen en een transparante bekleding versterken de wonderlijke ervaring. We weten het nu wel zeker, in Hongkong is alles mogelijk.

Vanaf Victoria Peak, met 554 meter het hoogste (en gelukkig door een tramlijn bediende) punt van Hong Kong Island, kijken we een laatste keer naar de lager gelegen wolkenkrabbers. Het uitzicht is spectaculair, maar hoe langer we kijken, hoe minder woorden er komen. Hoe word je verliefd op een stad geregeerd door wolkenkrabbers, beursnoteringen en omzetcijfers? Vertwijfeld maken we ons op voor de steile afdaling naar de fascinerende stadsjungle.

Wim Denolf