In deze maandelijkse rubriek verdiept wijnkenner Frank Van der Auwera zich in de laatste nieuwtjes van de wijnwereld : over trendsetters en buitenbeentjes, oude en nieuwe appellations, spectaculaire veilingresultaten, tegenvallende of exploderende export en meer van dat.

Mensen

Peetvader van de Franse paradox beloond

In volle zomertijd is het bericht u wellicht ontgaan, maar we willen hem toch nog eventjes in de bloemen zetten : Serge Renaud, de peetvader van de zogeheten French Paradox, werd onlangs door president Chirac gedecoreerd met de Légion d’Honneur, de hoogste burgerlijke onderscheiding in Frankrijk. Zijn verdienste ? Hij is het die voor het eerst een uitleg had voor het fenomeen dat een land als Frankrijk proportioneel veel minder fatale hartziektes kent – althans : veel minder dan bijvoorbeeld de VS – ondanks het feit dat de Fransen er lustig op los schransen en veel verzadigde vetten gebruiken. Volgens Renaud waren de Fransen beter gewapend tegen deze vetaanvallen dankzij hun consumptie van, hoofdzakelijk rode, wijn. Dit fenomeen kreeg de koosnaam ‘de Franse paradox’. Het werd naderhand wel herhaaldelijk ‘bijgestuurd’ : zo werd bijvoorbeeld gewezen op andere invloedrijke variabelen buiten de wijnconsumptie zoals het verschillende leeftempo, het gebruik van olijfolie en groenten in het dagelijkse dieet, enz. Het blijft echter Renauds verdienste dat hij als eerste inzag dat een matig gebruik van wijn effectief gezondheidsvoordelen kan bieden. Let wel : het adjectief ‘matig’ is hier zeker zo cruciaal als het concept ‘wijn’.

Concerto van Bacchus

Dat wijn soms zingt op de tong wisten we al, maar de Australische componist Tony King neemt deze uitspraak wel heel letterlijk op. Hij lanceerde zopas zijn nieuwe cd Wine Music, die integraal werd gecomponeerd met geluiden die door wijn of wijnaccessoires werden geproduceerd. Twee jaar lang liet King kurken ploppen, blies hij enthousiast en op alle toonaarden in flessenhalzen, drumde jazzy op eiken barriques of rinkelde met en tikte tegen gevulde wijnglazen. Dat het hem menens was, blijkt uit een gesprek met het vakblad Wine Spectator, waarin hij verkondigt : “Een champagnefluit klinkt eerder als een viool of orgel, terwijl eiken vaten klinken als Afrikaanse drums.” Zelfs als de cd voor geen meter verkoopt, heeft Tony natuurlijk zijn fun al gehad : twee jaar lang in wijnkelders rondlopen, flessen leegmaken en glazen vullen is natuurlijk een job waarvoor kandidaten zat zijn.

De paus der frisdranken

De Wereldjongerendagen in Keulen liggen al een tijdje achter ons, maar toch zat er aan het pauselijk bezoek een wijndimensie die mij frappeerde. Zo klapte kardinaal Joachim Meisner uit de biecht dat de pauselijke ijskast tijdens het bezoek vol hartige Duitse producten stak (vooral leverworst), terwijl bier of wijn absoluut taboe waren. Benedictus XVI dronk namelijk liever… Fanta. Gezien deze toch wat vreemde keuze – wijn is toch een sacraal onderdeel van de katholieke liturgie – is het des te verrassender dat het Vaticaan het jongerenfestival wel vierde via de merchandising van een serie paapse gelegenheidswijnen. Zo kwam er onder het officiële merk van de Wereldjongerendagen een riesling op de markt, die als ‘stevig, levendig en bodyrijk’ wordt omschreven en die zo’n 6 euro kost. Hopelijk met meer finesse dan een frisdrank.

Momenten

Een glas Tsunami ?

Je staat er niet meteen bij stil, maar de tsunamicatastrofe van 26 december 2004 vernietigde in het Thaise Phuket een hele reeks bedrijven, waaronder het gelauwerde strandrestaurant Da Maurizio. Een zaak die internationaal erkenning kreeg toen het trendsettende wijntijdschrift Wine Spectator het een Award of Excellence toekende. Het toprestaurant werd door de golf vernietigd maar blijkbaar bestaan er toch wijngoden, want de wijnkelder van de zaak bleef nagenoeg ongeschonden. Slechts enkele tientallen flessen bleken gebroken. Of dit de eigenaars geïnspireerd heeft, weten we niet, maar ondertussen is het eethuis heropgebouwd en weer open. Alles lijkt aan te knopen bij ‘het oude’, op één detail na : de gloednieuwe, veel uitgebreidere wijnkaart bevat nu een aparte sectie voor flessen die gerecupereerd werden uit de pre-tsunamikelder. “Die flessen blijken helemaal intact en hebben dus een historische waarde”, aldus Steven Roberto, director of wine van de holding die het restaurant bezit. “Want geef toe : hoe dikwijls krijg je de kans om een Italiaanse cru te drinken die een tsunami heeft overleefd ?”

Zucht. Voelt u zich geroepen om straks extra te betalen voor een door elkaar geschudde Nero d’Avola die de laatste uitbarsting van de Etna overleefde ? Ons lijkt dit eerder een vorm van materiële lijkenpikkerij of extreem snobisme. Bovendien kan niemand garanderen dat deze flessen na de overstroming, de temperatuurschokken enz. ook inhoudelijk nog ‘kiplekker’ zijn.

Wijn kan gevaarlijk zijn

Wijnmaker zijn in Frankrijk is tegenwoordig een risicorijk beroep. Niet alleen door de aanslepende afzetcrisis, maar nu zelfs letterlijk : in augustus werd Christophe Guillot, eigenaar van het Bordeauxdomein Domaine de Bouteilley veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf met uitstel en een boete van 5000 euro wegens onvrijwillige doodslag. De reden ? Eén van zijn personeelsleden stierf in 2002 tijdens het reinigen van een ondergronds vat door koolstofmonoxidevergiftiging. De eigenaar wordt nu in een vonnis nalatigheid verweten. Het personeelslid in kwestie droeg namelijk niet het vereiste veiligheidsharnas en het vat in kwestie bleek ook onvoldoende geventileerd. Guillots argument dat zijn medewerker het harnas weigerde en geen veiligheidskaars had laten branden – zoals ook mijnwerkers plegen te doen ; blijkbaar een traditie in wijnkringen – werd door de rechter weggewimpeld.

Wijntrein

Maar zelfs wijndrinkers zijn dezer dagen niet 100 procent risicovrij tijdens hun zoektocht naar nieuwe ontdekkingen. In augustus deed zich nog een ongeval voor met de bekende Napa Valley Wine Train, een trein die jaarlijks honderdduizenden wijnliefhebbers langs een parcours van wineries brengt, met regelmatige stops om flessen te degusteren en te kopen. Tijdens een van de weekendtrips werden negen van de tweehonderd passagiers gewond in een incident nabij St. Helena. Bepaalde passagiersstellen bleken namelijk losgekoppeld en ramden de locomotief, waardoor een bruuske noodstop werd uitgevoerd en tientallen mensen uit hun zetel denderden. Gelukkig ontspoorde de ganse trein niet, maar ongetwijfeld zullen tientallen passagiers ’s anderendaags met een ‘houten kop’ gezeten hebben.

Markten

Australiërs op hun hoede

Is de hoerasfeer rond de Australische wijnindustrie, die de voorbije tien jaar wereldwijd sensationele exportsuccessen boekte, verleden tijd ? De Australian Wine & Brandy Corporation, de meest invloedrijke exportmarketingvereniging voor de Aussie-wijnbusiness, steekt in ieder geval een waarschuwende vinger op. Vooral de enorme druivenoverschotten, de soms desastreuze kortingspolitiek door internationale distributeurs, en de consolidatie en megafusies in de sector zetten nu extra druk op de Australische wijnketel. Voor het eerst ondervinden de Aussies ook scherpere competitie uit Chili en Zuid-Afrika. Volgens Sam Tolley, chief executive van de Australian Wine & Brandy Corporation, wordt de Australische wijnindustrie nu geconfronteerd met de zwaarste uitdagingen in een decennium. Hij waarschuwt dat de succesvolle marketingstrategieën uit het verleden – waardoor Australische wijnen veel marktaandeel konden afsnoepen van onder meer hun Franse collega’s en zich bij de consument een sexy imago wisten aan te meten – niet langer opgaan, omdat de markt anno 2005 internationaal op een veel grotere schaal functioneert. “Wij hebben tien fantastische jaren van permanente groei en succes achter de rug en we blijven natuurlijk jagers op deze wijnmarkt, maar voor het eerst wordt er ook door anderen op ons gejaagd”, vatte Tolley de nieuwe context samen.

Eén van de oplossingsscenario’s is niet zozeer de export kwantitatief aanzwengelen, maar wél de uitvoer van hoger geprijsde kwaliteitsproducten. Vooral in het Verenigd Koninkrijk, waar de Australiërs een groter marktaandeel bezitten dan Franse wijn, wordt er met hun flessen in de grote supermarktketens als gek ‘gebradeerd’, waarbij de winstmarges voor de producenten haast wegsmelten en kleinere wijnmakers nog nauwelijks de rekken halen. Die situatie dient dringend rechtgetrokken, aldus Tolley. Tegelijk moet de internationale consument diets gemaakt dat Australië meer te bieden heeft dan de razend populaire shiraz, bijvoorbeeld de elegante rieslings of steeds beter gevinifieerde mousserende wijnen.

Straks een eigen wijnlabel ?

Klaar voor de volgende reality show ? Het Californische tv-station PBS lanceert begin december de nieuwe, zesdelige reality-serie The Wine Makers. Het concept : vijf deelnemers, gepassioneerd door het fenomeen wijn, gaan met elkaar in de clinch om de hoofdprijs te winnen : de creatie van hun eigen wijnlabel. In de loop van de uitzendingen worden hun kennis en vaardigheden over alle aspecten van de wijnindustrie getoetst, van de cultuur in de wingerds tot enologie en sales & marketing. De opnamen gebeuren in de populaire wijnregio’s van de Californische Central Coast : Paso Robles, San Luis Obispo en Santa Barbara. Deze laatste subregio geraakte bij het grote publiek vooral bekend door de film Sideways. Waarschijnlijk trekken de producenten voor enkele tests ook richting Australië. Hoewel de selectie van de kandidaten nog moet beginnen, is het toch duidelijk dat ze vooral uit ‘professionele’ middens zullen komen (wijnkelners, restaurateurs, enologiestudenten,…), naast een aantal bevlogen wijnfreaks die eindelijk hun droom willen waarmaken en rijp zijn voor een carrièreverandering. Kirrende Betty’s of rebellerende Jeroens maken weinig kans, want een degelijke wijnkennis is wél een absolute vereiste. Als u zich toch geroepen voelt voor enkele weken in de sunshine state, en uw Engels plus uw X-factor perfect zijn, zend dan uw naam en cv naar info@doccitytv.com.

Door Frank Van der Auwera / tekening Jan Vanriet

Het blijft Serge Renauds verdienste dat hij als eerste inzag dat een matig gebruik van wijn effectief gezondheidsvoordelen kan bieden.

Thais restaurant verkoopt wijn die tsunami overleefde als ‘historisch’ : materiële lijkenpikkerij of extreem snobisme ?

Voor het eerst ondervinden de Aussies ook scherpere competitie uit Chili en Zuid-Afrika.