Voorlopig zijn ze nog in de minderheid : de mannen die de uurregeling van de kinderopvang onthouden, de stofzuiger mét hulpstukken hanteren en niet alleen registreren dat de koffiefilters op zijn, maar ze spontaan op hun boodschappenlijstje zetten. Koesteren en aanmoedigen dus, die voorhoede.

Scène uit een huwelijk. Hij : “Waar is dat afwasborsteltje dat ik meebracht uit de Supersoldi ?” Zij, net iets te luchtig : “Ik zou het niet weten, kijk eens onder het aanrecht.” Terwijl ze verdraaid goed weet waar die vermaledijde kwast zich bevindt : onderin de restafvalzak. Want laat zij nu apert anti-afwasborstel en pro-schuursponsje zijn. Omdat zo’n stijve borstel de keukentegels en haar goeie trui onderspat. En ze verdorie al heel haar leven de afwas op háár manier doet en niet van plan is te veranderen, ook al is ze nu met een afwasborstelactivist getrouwd.

Geef toe, niet het soort scène dat veel kans maakt in het oeuvre van Ingmar Bergman terecht te komen. Wegens hemeltergend banaal en volstrekt ongeloofwaardig als aanleiding tot een blarentrekkend relatieconflict. Helaas is het leven evenzeer een kwestie van kleine ergernissen als van Grote Vragen en als de realiteit zich vernauwt tot de ondraaglijke vettigheid van een stapel vuile kasserollen, kunnen futiliteiten als het al dan niet gebruiken van een afwasborstel wel degelijk bijdragen tot het soort onderhuidse wrevel dat dag na dag geniepig aan het huwelijksgeluk vreet.

Om alle misverstanden te voorkomen : ik ga ervan uit dat mannen en vrouwen elkaar het een en ander te bieden hebben. Geheel in tegenstelling tot de bekende uitspraak van Gloria Steinem die in het heetst van de emancipatiestrijd betoogde dat “een vrouw een man nodig heeft zoals een vis een fiets” (de persiflage op “een mens heeft God nodig zoals een vis een fiets” had ze gelezen op een wc-muur van de universiteit van Sydney). Op het eerste gezicht heeft Gloria meer dan ooit gelijk. Zelfs de meest verstokte macho moet toegeven dat het machtsevenwicht in de westerse maatschappij een grote culturele verandering ondergaat, die de opkomst van de vrouwen favoriseert. In The FirstSex : the Natural Talents of Women and how They are Changing the World betoogt antropologe Helen Fisher dat vrouwen op vele terreinen in het zakenleven en de politiek capabeler zijn dan mannen omdat hun natuurlijke talenten (consensus creëren, verschillende dingen tegelijk kunnen doen, geduldig zijn, samenwerken, op lange termijn plannen) voldoen aan de eisen van de hedendaagse werkplek. Bovendien heeft de moderne voortplantingstechnologie de man zijn enige biologische machtsmiddel ontnomen : het vermogen tot controle over de productie van nakomelingen. Vrouwen kunnen kinderen krijgen zonder man, maar mannen geen kinderen zonder vrouw. Om het cru te stellen : in theorie hebben we de mannen nog bitter weinig van doen.

De holenbeer

Vergeet het stigma van de oude vrijster : veel vrouwen generen zich tegenwoordig eerder over het feit dat ze werkloos zijn dan alleenstaand. En toch… Laat ze de keuze en flagrant weinig vrouwen weren de man definitief uit slaapkamer en doorzonliving. Om het bij Gloria’s beeldspraak te houden : wij vissen willen nog altijd op de fiets. Maar dan wel een leuke, met een gestroomlijnd frame en veel versnellingen. Met andere woorden : willen mannen mee blijven doen, dan kunnen ze maar beter wat nuttiger en charmanter worden.

Sommigen hebben dat nog altijd niet door, zoals bleek uit de realityreeks De nieuwe mama, waarin de ‘Wat schaft de pot vandaag’-vader nog sterk vertegenwoordigd was. Voeten op de koffietafel, afstandsbediening in de knuist geklemd en te beroerd om zelf een blikje bier uit de ijskast te halen. Bij De televisiefabriek zweren ze dat de deelnemers niet op hun holenbeergehalte gescreend waren, maar het geeft natuurlijk wel aardige televisie, de confrontatie van zo’n Neanderthaler met een kordate en niet op haar mondje gevallen ruilmoeder.

Maar net zo goed kennen u en ik al een representatief aantal specimens van de ‘verlichte man’, die het niet meer dan normaal vinden om hun steentje bij de dragen tot de egalitaire huishouding. Wat zeg ik, die daar zelfs het voordeel voor zichzelf van inzien en er voorzichtig van genieten. Overal vind je ze : in de supermarkt, bij de schoolpoort, in de kleedkamer van het zwembad, waar ze aandoenlijk knoeien met de speldjes en elastiekjes die tot de standaardoutfit van een bijdetijdse dochter horen. Tot mijn kennissenkring behoren mannen die deeltijds zijn gaan werken om hun vrouw de kans te geven haar carrière uit te bouwen en vaders die adoptieverlof namen. En schreef onze eigenste huiscolumnist Jean-Paul Mulders recentelijk niet over het genot van het hanteren van strijkbout en stopnaald, als onderdeel van zijn streven naar de status van homo universalis ?

19 minuten vader

Niet dat we onze verwachtingen meteen te hoog moeten stellen. Zo stond onlangs in deVolkskrant dat in de tien jaar sinds in Noorwegen het zogenaamde vaderschapsquotum geïntroduceerd werd, het aantal mannen dat vaderschapsverlof opnam geleidelijk van 4 tot 90 procent steeg. En nee, ze gebruiken die tijd niet om op elanden te jagen. Maar voor u besluit naar het hoge Noorden te verkassen : in de jaren ná die vier weken ouderschapsverlof blijken de vaders niet opvallend meer voor hun kinderen te gaan zorgen, zoals de beleidsmakers gehoopt hadden. In die zin is de maatregel dus geen succes. Ook onderzoeken naar de tijdsbesteding van mannen en vrouwen liegen er niet om : uit een recente enquête van Eurostat, geanalyseerd door het Nationaal Instituut voor de Statistiek bleek dat Europese vrouwen per dag gemiddeld 4 uur en 32 minuten aan het huishouden spenderen. Aanzienlijk meer dus dan hun mannelijke partners (2 uur en 38 minuten). Maar ook hier is er een lichtpunt : samen met de Esten, de Slovenen en de Hongaren leveren de Belgische mannen de grootste bijdrage tot het huishoudelijke labeur. Qua kinderzorg – negentien minuten per dag (19 !) – zijn ze zelfs de absolute Europese kampioenen. Leve de Belgische vaderkloek !

Laten we er dus voor het gemak van uitgaan dat we qua taakverdeling binnen het gezin in een overgangsfase zitten, waarbij aan beide kanten van de frontlinie een bereidheid tot onderhandelen bestaat. De wederzijdse klachten zijn bekend : vrouwen verzuchten dat ze binnen de KMO van het gezin tegelijk general manager, human resources officer en meestergast zijn, terwijl mannen enkel vrijwilligerswerk leveren, áls het hen uitkomt. Een andere vaak gehoorde klacht is dat mannen vooral inspringen als er eer mee te behalen valt : koken als er vrienden op bezoek komen, als een toegewijde vader de balletvoorstelling van dochterlief bijwonen.

Stofzuigende, luierverwisselende, wasopvouwende en hamstervoerende mannen klagen dan weer dat hun inspanningen niet voldoende geapprecieerd worden : “Het is ook nooit goed. Wat ik ook doe, ze heeft er altijd wel iets op aan te merken.” En het is waar, in de huishoudelijke sfeer wordt de mannelijke modus operandi niet altijd naar waarde geschat. De details waar sommige vrouwen over vallen : “Goed, hij wast af, maar achteraf het aanrecht en de keukentafel schoonvegen is er niet bij. Hij gebruikt trouwens zoveel afwasmiddel, dat het schuim ellebogenhoog staat en nauwelijks weg te spoelen valt.” Of nog : “Ik kan hem er maar niet van overtuigen dat mensen die het grootste deel van de dag achter een computer doorbrengen hun kleren niet zo vuil maken dat ze op 60 graden gewassen hoeven te worden. Die dure lamswollen trui die ik hem voor zijn verjaardag kocht, na één wasbeurt was die naar de vaantjes. ‘Slechte kwaliteit’, zei hij toen. Ik had zijn nek kunnen omwringen.” Sommige vrouwen maken agressieve boodschappenlijstjes, die hun mannen dan passief-agressief aan hun laars lappen. “De scampi’s in de blauwe verpakking ? Scampi’s zijn scampi’s, punt uit.”

Territoriuminstinct

Diep in hun hart zijn de meeste vrouwen ervan overtuigd dat ze het allemaal sneller en beter kunnen. Zelfs in de meest geëmancipeerde carrièrevrouw ontwaakt soms de domestic goddess, die tot haar eigen grote verbazing een onweerstaanbare drang tot kastjes uitmesten of appeltaart bakken in zich voelt opborrelen. Pure territoriumdrang is het, het vrouwelijke equivalent van in de vier hoeken van de keuken plassen. En zeg nu zelf, wat is er constructiever en schenkt meer voldoening dan verse soep maken of de keukenplanken reorganiseren ? Het ruimt lekker op, ook tussen de oren. Maar als we ploeteren en soppen, dan doen we dat voor onszelf, niet voor hém. En het zou verkeerd zijn om te zeer toe te geven aan die drang. Om de paar maanden verschijnt er wel ergens een artikel waarin een paar jonge, goed opgeleide vrouwen beweren met plezier thuis te blijven om voor de kinderen te zorgen. Die paar vrouwen vormen dan meteen een trend. Nu, voor mij niet gelaten, ieder diertje haar pleziertje. Maar eigenlijk geloof ik het niet.

De vrouwen die ik ken, zijn al lang blij dat ze na hun zwangerschapsverlof weer aan het werk kunnen, al was het maar om opnieuw sociaal contact te hebben met wezens die de samengestelde zin machtig zijn. En als ze een beetje bij hun verstand zijn, proberen ze hun partner bij het huishouden te betrekken. Al was het maar omdat statistieken uitwijzen dat jonge vaders die hun carrière nog moeten opbouwen, het meest bereid zijn tot het co-redderen. Uit dezelfde statistieken blijkt dat dat engagement na vier jaar al flink begint te tanen en ze weer helemaal voor hun job willen gaan. En laat het mannelijke ego nu nóg meer behoefte hebben om zich goed en nuttig te voelen dan het vrouwelijke. Dan klemt een vrouw haar kaken stijf op elkaar als hij bij het koken over haar schouder meekijkt en zich laat ontvallen dat híj voor zijn sauzen geen bindmiddel gebruikt, maar twee broodsneden, besmeerd met mosterd. Zoals zijn moeder uiteraard, die de afwas deed terwijl ze op de tractor zat, en passant brood bakte en eigenhandig alle kleren voor de kinderen naaide. Ga daar als vrouw maar eens aan staan. Maar dat is weer een heel ander verhaal. n

Tekst Linda Asselbergs

Willen mannen mee blijven doen, dan kunnen ze maar beter wat nuttiger en charmanter worden.

Diep in hun hart zijn de meeste vrouwen ervan overtuigd dat ze het allemaal sneller en beter kunnen

Vrouwen verzuchten dat ze in het gezin tegelijk general manager, human resources officer en meestergast zijn, terwijl mannen enkel vrijwilligerswerk leveren.