De Savoyvaas van Alvar Aalto, het Finse designicoon bij uitstek, viert dit jaar zijn zeventigste verjaardag.

Interbellum in Helsinki. Hugo Alvar Henrik Aalto, 38 jaar, is een rijzende ster in Finland : als architect zet hij er het eerste functionalistische gebouw in neer, zijn experimentele stoelen uit gebogen multiplex blijken een commercieel succes tot in de States, en hij richt samen met zijn vrouw Artek op, een fabriek om zijn ontwerpen te produceren. Als de Finse glasfabrikanten Karhula en Iittala in 1936 een wedstrijd uitschrijven, tekent hij met succes een serie schalen en vazen onder de Zweedse codenaam Eskimoerindens skinnbuxa, de lederen broek van een Eskimovrouw. Nog datzelfde jaar mogen ze mee naar de wereldtentoonstelling in Parijs. Als een jaar later Aalto ook de inrichting mag doen van het nieuwe luxerestaurant Savoy in hartje Helsinki, komt de zestien centimeter hoge vaas terecht op elke tafel. Daaraan dankt ze haar naam.

Aalto is het Finse woord voor golf, rimpeling of plooi. Toeval of niet, het zijn precies de organische vormen waar Aalto, bijna geobsedeerd, naar streeft : “Iets wat we elke dag gebruiken, moet bij de mens passen”, vindt hij. En volgens hem passen geometrische vormen niet, dus zoekt hij naar glooiingen en rondingen zoals ze ook in de natuur voorkomen. Ook al dwingt hem dat tot het zoeken naar nieuwe productiemethoden, zoals het plooien van hout of het werken met mallen. Voor de Savoyvaas blaast een glasblazer het hete glas in een mal, waarin het afkoelt. Zo gaat het vandaag nog steeds : in de fabriek in Iittala, 130 kilometer ten noorden van Helsinki, zijn dagelijks tientallen glasblazers aan het werk.

In 1937 bestaat de vaas in transparant, bruin, azuurblauw, groen en grijs. In de fifties komt daar opaal, kobaltblauw en robijnrood bij. Langere en smallere, lagere en bredere versies komen in de jaren zestig op de markt. Iittala, dat in 2006 zijn 125ste verjaardag viert, doopt de Savoyvaas en haar spin-offs tot Aaltoreeks. Ondertussen zijn er vele duizenden exemplaren verkocht. Voor de zeventigste verjaardag worden deze maand vier nieuwe uitvoeringen gelanceerd : een Savoyvaas in petroleumblauw, of ondoorzichtig met een witte buitenkant en een felgekleurde binnenkant, een serveerschaal en een vlammend rode hoge vaas. IJsblokjeshouders, servetten, dienbladen en magneten zijn de jubileumextra’s.

Iittala houdt de Savoyvaas en het gedachtegoed van Alvar Aalto ook levend met projecten. Vorig jaar organiseerden ze de wedstrijd My Aalto, waarmee ze studenten uitnodigden om na te denken over hun houding ten opzichte van de klassieker. Dit jaar lanceren ze het project Aalto’s Voice, met hedendaagse internationale ontwerpers. De Japanse Tomoko Azumi maakte een doorkijkkast en de Finse modeontwerpster Hanna Sarén inspireerde haar volledige zomercollectie op de vaas. Ook architect Shigeru Ban en de designers Humberto en Fernando Campana hebben zich al geëngageerd.

Info : www.aaltosvoice.com

Lezerswedstrijd Iittala: p. 31.