“Ga je die courgette in blokjes snijden?”, vroeg moeder fronsend. “Ja,” antwoordde ik geïrriteerd, “hoe anders?” “Ik zou ze in schijfjes snijden”, zei moeder aarzelend. Ik zag het onbegrip in haar ogen. Ze had geen ongelijk. Bij iemand anders zou ik nooit zo geagiteerd reageren.
Waar komt die allergische reactie vandaan? Wetenschappers als Deborah Tannen verklaren ze door de unieke, maar complexe band tussen moeders en dochters. Het is een wankel evenwicht tussen verbondenheid en zelfstandigheid. Wat ik als kritiek op mijn keukenkunsten beschouw, is voor mijn moeder gewoon een uiting van zorg. Ik mag ondertussen een zelfstandige, volwassen vrouw zijn, in de ogen van mijn moeder blijf ik gewoon haar dochter.
Moeders en dochters hebben een bijzondere relatie, die nu en dan voor wrijving zorgt. Dat kon ook het Nederlandse magazine Viva vaststellen, dat onlangs een online enquête organiseerde over hoe dochters over hun moeder denken. Naast veel liefde, is er ook af en toe ergernis. De helft van de bevraagde dochters had het gevoel dat ze door hun moeder soms nog als een kind worden behandeld. Vreemd is dit niet. Een kind zien opgroeien tot volwassene is ook voor moeders een moeilijk leerproces. Wanneer moet je zorgzaam zijn? Wanneer loslaten? Als er kleinkinderen komen, verandert de relatie opnieuw, en komt er ook nog eens de rol van grootmoeder bij.
Deborah Tannen heeft nog een andere verklaring. Dat we ons als dochters en moeders behoorlijk kunnen ergeren aan elkaar, heeft niet alleen te maken met de verschillende betekenis die we geven aan onze woorden, maar ook met de geschiedenis van onze gesprekken. Alles wat we tegen elkaar zeggen, wordt begrepen en geïnterpreteerd op basis van dialogen uit het verleden. Dat hoeft niet altijd negatief te zijn. Mijn moeder weet als geen ander wanneer ik een opmerking ironisch bedoel. Ze heeft immers al jaren ervaring met mijn gevoel voor humor. Omgekeerd heb ik bij een telefoongesprek met haar aan een half woord genoeg om te weten hoe zij zich die dag voelt.
Waarom is deze band helemaal anders tussen vaders en zonen, vaders en dochters, of moeders en zonen? Het antwoord is eenvoudig: omdat we allebei vrouwen zijn. Onderzoek wijst uit dat gesprekken in vrouwenrelaties een veel grotere en ingewikkeldere rol spelen dan in mannenrelaties. Tussen vrouwen zijn woorden cruciaal, ze zijn de lijm die ons bij elkaar houdt. Mannen kunnen hun beste vriend maanden niet zien of horen zonder dat het problematisch is. Hij weet dat die vriend er is als hij hem nodig heeft.
Bij vrouwen is dat ondenkbaar. Als een vrouw plots hoort dat een vriendin gaat scheiden, terwijl die vriendin nooit over huwelijksproblemen heeft gerept, zal ze zich afvragen of ze wel echt vriendinnen zijn.
Moeders en dochters hebben een vergelijkbare manier van communiceren. Wanneer ze aangeven dat ze een goede band hebben met elkaar, dan hebben ze doorgaans ook het gevoel bij elkaars leven betrokken te worden. Moeders en dochters met een minder goede relatie, voelen zich vaker buitengesloten.
Toen onze journaliste Nathalie Le Blanc voor haar reportage over de unieke band tussen moeders en dochters (zie p. 34) getuigenissen zocht, kreeg ze zoveel uiteenlopende reacties dat ze even door de bomen het bos niet meer zag. Moeders en dochters laten elkaar niet onberoerd. Het is het soort liefde waarbij het al eens stevig kan kletteren, maar waarvan je weet dat ze onvoorwaardelijk is. Gek genoeg wordt die liefde zelden uitgesproken. Maar het is bijna Moederdag, een ideale gelegenheid om daar verandering in te brengen.
ruth.goossens@knack.be
RUTH GOOSSENS
Ik mag ondertussen een zelfstandige, volwassen vrouw zijn, in de ogen van mijn moeder blijf ik gewoon haar dochter
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
