INSTAMAMA’S

Instagram maakt miljoenen mama’s blij. ‘Mijn kind schoon kind’-versie 2015 : kleurfilters en fotobewerking brengen het perfecte plaatje binnen ieders handbereik.

Dat Instagram een instant succes is, blijkt uit de cijfers. Twee maanden na de lancering in 2010 had de app al één miljoen gebruikers. Het aantal fans explodeerde vorig jaar van 80 naar 150 miljoen. Een verklaring is niet ver te zoeken. De app geeft ‘gewone’ mensen de mogelijkheid om hun ‘gewone’ foto’s met filters te bewerken tot glossy shoots en met één klik op de smartphone te delen met hun volgers.

Bekende mummy bloggers, zoals Kelle Hampton en James Kicinski McCoy, begonnen Instagram te gebruiken als een extensie van hun blog en behaalden in een mum van tijd respectievelijk 69.300 (etst) tot 223.000 (bluebird) volgers. Snapshots van zongebruinde kindjes die in een smetteloze keuken smullen van zelfgemaakte cup cakes brengen de Amerikaanse droom tot leven. Familiekiekje dichter bij huis. Tegen een witte muur zit zij, in een lichtgrijze sweater, op een grijze strakke bank die net een tikje donkerder is. Een brede gelukkige glimlach, haar ogen gericht op de baby in haar schoot. Naast haar zit een man, zijn arm om haar schouder. Hij is de vader, of volgens het opschrift van zijn sweater : Papa Cool. Het kind krijgt tevens tekst en uitleg : Mini Cool. Bedenkster van dit perfecte plaatje is Mama Cool aka Stephanie Duval. Haar Instagram-account 70percentSteph telt 12.700 volgers waarmee ze zich een van de succesvolste Instamama’s van Vlaanderen mag noemen.

KWETSBAAR GELUK

Foto’s waarop kersverse ouders hun eerstgeborene in de armen sluiten. Het heeft altijd bestaan : de menselijke drang om scharniermomenten te vereeuwigen, als relikwie van kwetsbaar geluk.

Begin twintigste eeuw was een fotosessie bij de dorpsfotograaf nog een hoogdag waarvoor een jaar lang gespaard werd. Het resultaat was altijd een zwart-witfoto waarop een perfect uitgedost gezin met zeven kinderen statisch voor de camera poseert. Een streng familieportret, maar nu een stilistische parel die vertedering en nostalgie oproept.

Minder stilistisch ging het eraan toe begin jaren tachtig, toen Kodak en Canon camera’s binnen ieders handbereik brachten. Er werden lukraak kleurenfotootjes geschoten in de meest kakofonische, foute interieurs. Gelukkig stond de tijd stil in het Kempens provinciestadje waar ik opgroeide en deed mijn moeder toch nog een beroep op een professional om haar drie dochters vast te leggen op de gevoelige plaat. Misschien ook wel omdat de etalage van de dorpsfotograaf toen nog een ereplaats was. En ja, ondergetekende heeft dit wapenfeit op haar conto, weliswaar zonder enige merite. Alle eer gaat naar mijn moeder die pasteloutfits voor mijn zussen en mezelf bijeenzocht bij Tartine et Chocolat, het betaalbare equivalent van Bonpoint in die tijd. Vervolgens ging het richting kapper en pas daarna werden we voor de lens geplaatst.

Niets nieuws onder de zon dus. Het verwijt dat Instamama’s te veel perfectie nastreven, is ongegrond. Het heeft minder met Instagram dan wel met moederschap te maken. Alleen laat de sociale-media-app toe om zelf foto’s te bewerken en te experimenteren met kleurfilters en kadrering. Waardoor de portretfotograaf verbannen is naar de voltooid verleden tijd en zijn etalage in de dorpskern vervangen door het wereldwijde web.

INSTAGRAM ENVY

Trendspotters en psychologen hebben uiteraard een naam bedacht voor het kwalijk effect van deze schaalvergroting : Instagram Envy. Jaloezie en afgunst. Het gras is altijd groener bij de buren. De Amerikanen hebben er een mooie uitdrukking voor : Keeping up with the Jones. Het verschil met honderd jaar geleden is dat een confrontatie met de familie Janssens en Peeters zich toen beperkte tot het jaarlijkse dorpsbal. Terwijl Instagram ons nu dagelijks confronteert met duizenden beelden van peers. Bleek het ideaal vroeger onbereikbaar dan konden we onszelf troosten met de gedachte dat de beelden van celebrity’s in glossy’s een droombeeld verkochten. Maar het technisch vernuft van Instagram zorgt ervoor dat glamour en een succesvol leven binnen ieders handbereik ligt. Net zoals het falen ook tot de eigen verantwoordelijkheid behoort.

De frustratie die ontstaat door dit soort vergelijkend gedrag wordt door sociologen ook wel eens relative deprivation genoemd. Het gevoel van waardeloosheid dat je als moeder overvalt als een vriendin foto’s op het net gooit van een perfect georkestreerd verjaardagsfeestje voor haar dochter van twee, terwijl jij een week eerder dezelfde mijlpaal vierde in besloten en rommelige familiekring. Ervan uitgaande dat een peuter nog niet begint te mokken als de taart van haar beste vriendje twee keer zo groot blijkt als het hare. Een terechte veronderstelling natuurlijk, maar de teleurstelling en frustratie zijn dan ook niet het probleem van de jarige, dan wel van de moeder.

TUNNELVISIE

Persoonlijk put ik inspiratie uit de mooie plaatjes die bevriende Instamama’s delen. Sommigen onder hen zijn professionele stylisten waardoor hun posts onmogelijk te evenaren zijn. Maar omdat ik hen persoonlijk ken, zie ik ook het verhaal achter het perfecte plaatje. Als Knack Weekend-styliste Ilja De Weerdt een foto van haar zoon in smoking op de Place de la Concorde post, is dat een uiting van haar passie voor het vak en de fierheid op haar zoon. En de in scène gezette familiefoto’s die styliste Audrey Heselmans op Instagram deelt, getuigen van humor en zelfrelativering die ik altijd in haar heb gewaardeerd. Maar misschien heb ik gemakkelijk praten omdat mijn kinderen al ouder zijn en ik niet langer beklemd ben door de tunnelvisie van het prille moederschap.

Ooit was dat anders. Twaalf jaar geleden, voor iPhone, Facebook en Instagram, werd mijn oudste dochter geboren. Ik was toen chef mode voor dit eigenste weekblad en had in die hoedanigheid ervaring met fotosessies. Tot grote wanhoop van de vader van mijn dochter die elke zondagochtend in de rol van stylist werd geduwd. Dit alles om duidelijk te maken : als Instagram had bestaan, was ik zonder twijfel de meest rabiate Instamama ooit geweest.

De oneindige stroom beelden van baby’s en peuters, telkens in een andere zorgvuldig bestudeerde outfit, is een uitvergroting van het ‘mijn kind schoon kind’-syndroom dat onlosmakelijk verweven is met pril moederschap.

MOEDERS VOOR MOEDERS

En toch is dat lang niet de enige verklaring voor het enorme succes van Instagram bij jonge moeders. De drang om de tijd te bevriezen en kostbare moment van geluk voor altijd vast te houden speelt zeker een even grote rol. Met de hashtag #FMSphotoaday speelt de Australische blog Fat Mum Slim handig in op de behoefte van jonge moeders om elk moment in het jonge leven van hun kinderen vast te leggen. Dat de tag al 4,8 miljoen werd gebruikt, spreekt in dat opzicht ook boekdelen. Net zoals Briar Stanley, een Australische mummy blogster, in een interview toegeeft dat Instagram voor haar meer is dan een manier om tussen twee posts door contact te houden met haar lezers. “Scrollen door mijn Instagram-feed is als kijken naar een visueel dagboek. Ik heb bovendien een grote familie die is uitgeweken naar alle hoeken van de aardbol, maar dankzij Instagram volgen de eerste stapjes van mijn dochter alsof we nog allemaal samen onder dezelfde kerktoren wonen.”

De nood om ervaringen te delen is niet enkel voorbehouden aan succesrijke mummy blogsters. Het drempelverlagende effect van Instagram verklaart dan ook de invasie van Instamama’s. Schrijftalent is niet vereist en dankzij filters en andere technische snufjes kan zelfs het kleinste kind de mooiste foto’s posten. Trend- watchers mogen dan wel hun perfectionisme hekelen, maar uit interviews blijkt dat jonge moeders ook moed putten uit het perfecte plaatje. “Als alles fout loopt, kijk ik naar mijn foto’s om mezelf eraan te herinneren dat mijn leven toch niet zo slecht kan zijn”, getuigt een Instamama. Een andere veel gehoorde opmerking is dat Instamama’s op moeilijke momenten steun vinden bij elkaar. “De zorg voor kleine kinderen isoleert hen vaak binnen de vier muren van hun huis en dankzij Instagram vinden zij gelijkgestemde zielen om de kleine overwinningen en nederlagen van de dag te delen.”

Toen journaliste en jonge moeder Kirsten Ghinckels afstevende op een burn-out richtte ze om dezelfde reden ‘The Gentlemom’ op. Deze community op Facebook kan met 8796 likes rekenen op een serieuze achterban. Haar boodschap is duidelijk : “We hebben er de buik van vol. Van dat perfecte plaatje. Van die schone schijn. We willen eerlijk. En mild. Mama’s met een missie. Puur op intuïtie.” Een positieve evolutie volgens kinderpsychologen en pedagogen, die waarschuwen dat te veel nadruk op schone schijn het opvoedingsproces belemmert.

Ouderschap is hoe ook al een moeilijke evenwichtsoefening zonder dat externe druk het zelfvertrouwen ook nog eens aan het wankelen brengt. Een dilemma waarmee ouders altijd al geconfronteerd zijn, maar door de 24/7 aanwezigheid van sociale media bestaat natuurlijk wel het risico op extremen. “Ik betrapte mezelf erop dat ik Lewis’ speelgoed altijd op kleur selecteerde en haar staartjes kamde voor ik een foto trok die ik niet eens plande te posten”, getuigt een Instamama. “Sindsdien beperk ik bewust mijn posts tot één keer per week.” Dosering is altijd een goed idee, net als humor en zelfrelativering. Toen mijn jongste dochter van vijf voor de eerste keer op rollerblades stond en na twee seconden in een muur van klimop vloog, bleef ik foto’s nemen in plaats van het kind uit de struiken te redden. Ben ik daardoor een harteloze moeder ? Neen, want niemand was gewond en af en toe mag er al eens gelachen worden. Ook op Instagram.

DOOR PASCALE BAELDEN

“Als alles fout loopt, kijk ik naar mijn foto’s om mezelf eraan te herinneren dat mijn leven toch niet zo slecht kan zijn”

De dorpsfotograaf is verbannen naar de voltooid verleden tijd en zijn etalage is vervangen door het wereldwijde web