Tijdens de Salone del Mobile van Milaan presenteren ’s werelds belangrijkste meubelfabrikanten hun nieuwe producten. De trends van 2001? De organische stijl ontspoort (iemand een snotvaas?), terwijl designers zich vinden en verliezen in de vierde dimensie. Verder is alles Playmobilissimo.

Het is donderdagnamiddag in Milaan, als het tot ons doordringt: we bevinden ons in de vierde dimensie, ver van de wereld. Op de vierde verdieping van een artificieel verlicht tentoonstellingspaviljoen luisteren we naar Steven Blaess, een designer van 31 die in Sydney behalve drie bedrijven ook een restaurant dirigeert, en die in feite meer lijkt op een met bruin brood en volle melk gekweekte surfkampioen dan op een designer uit de rekwisietenkast.

De designer (hij noemt zichzelf “een ambassadeur van de planeet”) stelt bij Edra de Meditation Pod voor, een reusachtige klaver in bubble gum waarin de gebruiker zich wellicht niet afvraagt wat de zin van het leven is, maar wel waar hij zijn benen plaatst, en waar zijn hoofd. Misschien was het meubel beter de Sex Pod gedoopt. Het lijkt ons in elk geval meer geschikt voor het realiseren van allerlei ingewikkelde standjes dan om tot rust te komen. Enfin. “In alles zit energie”, zegt Blaess. “Zelfs in een rotsblok. Mijn meubilair is driedimensionaal, maar de energie is als een vierde dimensie.”

Enkele verdiepingen lager, in een ander paviljoen van de Salone del Mobile, pronkt de geheel in zwart gehulde Fransman Jérôme Olivet naast een uit witte ceramiek vervaardigd bel objet waarin een wolkje stoom dwarrelt. Hij beschrijft het, met bevlogen woorden, als “een televisietoestel voor interplanetaire reizen” (wat we misschien, maar misschien ook niet, verkeerd begrepen hebben). Drie stappen verder, op de stand van het Duitse Fremdkörper, worden we uitgenodigd om in een cabine plaats te nemen en daar ons hoofd onder een koepel te stoppen: op die manier kunnen we ons van de wereld afzonderen en naar hartenlust mediteren. Bijvoorbeeld over diverse gebruiksmogelijkheden van de Sex, pardon, Meditation Pod.

Bij Felicerossi wordt de vierde dimensie op tweedimensionale wijze aangepakt: RAM heet het ding, een rechtopstaand, lichtjes achterover hellend vlak, waarachter een soort fietszadel schuilt. De gebruiker gaat in de rechthoek zitten. Een bijna spectaculair ontwerp van het Zweedse collectief No Picnic.

Bij Droog Design presenteert de Spanjaard Marti Guixé een gelijkaardig concept: de Private Chair, een houten plank waarachter een zitelement schuilgaat. (Ons favoriet project van Guixé in Milaan is een hoopje miniatuurduinen gemaakt van Nesquick, een van de hoogtepunten op de door Matali Crasset georganiseerde tentoonstelling Monospace.) De stoel, waarvan ook een rocking chair-versie bestaat, maakt deel uit van een collectie die door Droog Design Me, Myself and You: Human Contact in the 21st Century is genoemd. Een ander product daaruit is de Share Fence van Next Architects, een paravent voor in de tuin, gemaakt van houten planken waarin zaag, hamer en andere tuinhokaccessoires zijn uitgespaard. Het hek, dat op een decor lijkt uit een tekenfilm van Tom en Jerry, is bedoeld om tussen aanpalende tuinen te worden geplaatst. Het is in feite een vormgegeven contradictie: een collectief voorwerp dat privacy verschaft.

Afzondering, bezinning, jezelf verliezen in de vierde dimensie. In 2001, zo lijkt de meubelindustrie te suggereren, is het ieder voor zich. Gedaan, of toch bijna, met de extra brede, extra diepe, extra lage fauteuils en andere giganteske zitobjecten waarmee fabrikanten en designers de consument al verschillende seizoenen verleiden. Er zijn tegenvoorbeelden, zoals het flashy Magic Carpet van Karim Rashid, een collectieve zitinstallatie die wordt voorgesteld tijdens een feest van “Surface“, het stijlmagazine uit San Francisco. Maar de klemtoon ligt op eenpersoonsmeubilair. B&B Italia lanceert Landscape, een chaise longue van de Amerikaanse designer Jeffrey Bernett. In één woord: Playmobilissimo. Bij Hidden staat een mooi, gekarteld ligbed van het Franse collectief Radi Designers, en Cappellini heeft de Outline van Jean-Marie Massaud, een andere Fransman. Een eenpersoonszit, maar geen chaise longue: de Anemone van de Braziliaanse broers Humberto en Fernando Campana, bij Edra, is een moderne variant van de spaghetti-tuinstoelen die in de jaren ’50 populair waren. “Ik zag de stoel in een droom”, aldus de oudste van de broers, Humberto. Bij Saporiti Italia gaat alle aandacht naar de Voyager Nest van Gaby Fois Dorell, een griezelige ligstoel met een membraan van TechnoGel (een jelly-achtig polyurethaan dat aanvankelijk werd ontwikkeld voor medisch gebruik). De stoel is ook te zien op de tentoonstelling Workspheres in het MOMA van New York.

Wat nog opvalt in Milaan, bij Saporiti maar ook elders, is hoe materiaal de vorm aangeeft. En dan vooral plastic in alle mogelijke varianten, hoewel het ook om ouderwetser spul kan gaan, zoals papier, in de reeks Papel Line van de broers Campana voor Edra. Tom Dixon haalt voor het legendarische tijdschrift ” Domus” een bijzondere plastic-extrusiemachine naar Milaan: in een kerk in het centrum van de stad knutselen in witte stofjas gehulde designers (hallo, Dr. Frankenstein) voorwerpen uit lange, felgekleurde slierten van het goedje.

Plastic, materiaal dat doorgaans voor massaproductie wordt gebruikt, gemanipuleerd tot artisanale grondstof. Of zoiets. Spaghetti en touwconstructies, zoals in het project van Domus, is present in de Anemone-stoel van de broers Campana. Maar ook bij Cappellini ( Cris Cross, een tafeltje van het Zweedse collectief Claeson Koivisto Rune) en Sawaya & Moroni (lamp Beppu van Toshiyuki Kita). Mutante spaghetti kan worden gevonden in twee van de meest poëtische producten van het jaar, beide bij Cappellini: de tafel Org en het tapijt Net, van Fabio Novembre, organisch design voor de internetgeneratie.

Bij Cappellini toont Marcel Wanders de redelijk degoutante Snotty Vase. Er hoort een folder bij waarin wordt uitgelegd hoe van snot middels de computer een voorwerp kan worden gemaakt. Organisch design, een stap verder gevoerd.

Cappellini presenteert de resultaten van een partnership met Dupont, de chemiereus die zijn supermateriaal Corian, ontwikkeld in de late jaren ’60, opnieuw onder de aandacht wil brengen. Corian kan makkelijk geboetseerd worden, heeft geen naden, is niet poreus, en daarom aangewezen voor bijvoorbeeld badkamers en keukens. Cappellini liet Marc Newson, Jasper Morrison en Ronan en Erwan Bouroullec met Corian werken. De tafels van Newson en de Bouroullecs behoren ongetwijfeld tot de toptien van het jaar, net als het rek van de Bouroullecs, eerder gezien in hun winkelproject voor APOC in Parijs.

Plastic heeft, dat is duidelijk, een nieuwe status verworven. Het is niet langer cheap, en het wordt zelfs niet meer beschouwd als schadelijk voor het milieu. Misschien is het daarom ook logisch dat het spectaculairste design dit jaar te vinden is bij doorgaans een beetje belegen merken als Kartell en Magis, gespecialiseerd in plastic. Bij Kartell is Philippe Starck in betrekkelijk goede vorm, met updates van sixties-stoelen en zitjes in de vorm van gesloten urnes, in felgekleurd transparant plastic, die men zich zo kan inbeelden in de lobby van een van zijn vele, binnenkort te openen hotelprojecten. Van Maarten Van Severen wordt bij Kartell de lage schommelstoel in transparant plastic uitgevoerd: het is even wennen, maar het blijkt een goed idee. Magis viert zijn vijfentwintigste verjaardag, en werkt met designers als Karim Rashid (stoelen), Marc Newson ( Coast, de campingset van het jaar, plus een serie huisnummers), Ronan en Erwan Bouroullec (een update van de aktetas), Marcel Wanders (een pilvormig zitje, één van minstens vijf producten dit jaar met de naam Pebble of Pebbles) en Michael Young (een hondenhok).

Andere belangrijke trend voor 2001: prints, liefst geleend van de textielindustrie. Cappellini, alweer, laat draagtassen en folders bedrukken met een alfabet dat loenst naar de letters die Stephen Sprouse dit seizoen krabbelt op tassen, portefeuilles en andere accessoires van Louis Vuitton.

De fabrikant gaat ook een alliantie aan met Pucci, en hult een nieuw stel fauteuils van Patrick Norguet in de oude stoffen van wijlen de Florentijnse couturier. Een lage tafel in de vorm van een surfplank, ontworpen door voormalig surfer Christophe Pillet, is bedrukt met grote bloemen in aloha-stijl, als betreft het een bermuda of hawaïhemd. Edra gebruikt een aantal poppy prints van de legendarische Ken Scott en kiest verder resoluut voor roze: think pink.

Het bijzonderste voorwerp van het jaar, een oorverdovend statement, is een bescheiden bijzettafeltje van doorzichtig plastic. Table 01 van designer John Maeda, een invloedrijke professor van design en computerwetenschap aan MIT (zie zijn vorig jaar verschenen boek Design By Numbers, over zijn gelijknamige programmeertaal), is bedrukt met een visueel alfabet van gekleurde patronen, met een lichtjes hypnotiserend effect. Maeda noemt de tafel, die in productie wordt gebracht door Sawaya & Moroni, “een pretext om een nieuwe dimensie te verkennen.” De tafel laat de gebruiker toe om “virtueel en doelloos te surfen binnen de grenzen van de woning.” Table 01 balt zowat alle belangrijke fenomenen van het jaar samen tot een manifest. Op een rijtje: de doorbraak van Amerikaanse designers; het ieder-voor-zich-gevoel; de vierde dimensie (we sluiten ons op in onszelf, en lopen verloren in de virtuele werkelijkheid); plastic (dat in minder dan een eeuw is opgeklommen van cheap materiaal tot luxemateriaal); felle prints (zie Pucci, of de ontwerpen van Ken Scott bij Edra). De tafel van Maeda levert het bewijs dat de invloed van computers almaar dieper reikt. Dat heeft niet noodzakelijk iets te maken met machines, zoals in Milaan blijkt uit een met allerlei technische snufjes geïnstalleerd appartement, het Internet Home: dat tijdperk ligt al ver achter ons, het kan ons al niet meer boeien.

10 trends, 10 voorwerpen

De vierde dimensie. Table 01 van John Maeda voor Sawaya & Moroni, het meubeldebuut van de Amerikaanse professor van design en computerwetenschap aan MIT. De lage tafel is van transparant metacrylic, en bedrukt met een visueel kleurenalfabet. Bedoeld om virtueel te surfen in de woonkamer.

Playmobilissimo. Coast, tafel met bijbehorende stoelen in propyleen met toegevoegd glasfiber, een ontwerp van Marc Newson voor Magis: Playmobil voor volwassenen. Het Italiaanse bedrijf viert dit jaar zijn vijfentwintigste verjaardag, con brio.

Spaghetti. Anemone van de Braziliaanse broers Campana, Fernando en Humberto, die de stoel in zijn dromen zag. Edra, de fabrikant, blijft in 2001 op topniveau.

Plastic fantastic. Maarten Van Severen liet zijn moderne variante van de Willy Guhl-stoel in doorzichtig polycarbonaat uitvoeren. Een goed idee, en een hoogtepunt uit het nieuwe aanbod van Kartell, dat dit jaar in het teken staat van transparantie.

Prints. Edra gebruikt prints van Ken Scott, Christophe Pillet wenst ons Aloha From Hawaii en Patrick Norguet doet voor Pucci en Cappellini de beroemdste textieldessins van de jaren ’60 herleven, met de Rive Droite-fauteuils.

Young americans. De uit Minneapolis afkomstige, in New York gevestigde designer Jeffrey Bernett heeft dit jaar meubilair in productie bij een handvol fabrikanten. We houden van zijn Landscape, een chaise longue voor B&B Italia. Het kussentje blijft middels een magneet op zijn plaats.

Lichtgewicht. Iegnoletto, modulair bed van Alfredo Häberli voor Alias, thans eigendom van Cassina. Eenvoudig, functioneel en lichtgewicht, met een houten structuur en aluminium poten. Bed van het jaar.

Functionalisme in het kwadraat. Een tafel die stoelen eet, een indrukwekkend project van Ron Arad voor Cassina: de stoelen kunnen worden opgeplooid en in de tafel geschoven. Bestaat voorlopig enkel als prototype, wat jammer is.

Mutant materiaal. Ronan en Erwan Bouroullec ontwierpen tafels en een boekenrek voor een partnership van Cappellini en de chemiereus Dupont, die zijn wondermateriaal uit de sixties, Corian, opnieuw in de vitrine plaatst.

Futuro-organisch. Een doorzichtig blad op een bos van wobbelende stengels en een tapijt van felgekleurde cirkels aan een gemeenschappelijk stam: Org en Net, van Fabio Novembre voor Cappellini: organisch design voor de internetgeneratie. Back to the roots, en toch vooruitkijken.

Jesse Brouns