ONDER REDACTIE VAN

“Zij wist wel hoe ze haar zoon moest vertroetelen.” Dat is van alle tijden: moederliefde die niet wil dat haar zoon ten oorlog trekt. Onbegonnen werk: na een lange dooltocht zal ook Parzival een christelijk ridder en graalkoning worden, als opvolger van Amfortas. De Graal, in deze Parzival ( Ambo Klassiek, 34,90 euro) van de Duitse dichter Wolfram von Eschenbach uit het begin van de 13de eeuw, is een steen der wijzen die de ridders moet aanzetten het goede te doen en in liefde, genade en deemoed de weg tot God te vinden. ” Owê muoter, waz is got?” vraagt het kind aan zijn moeder: de eeuwige queeste van de held naar god en het goede. Want dat is de zin van deze zestien avontuurlijke verhalen, die samen een uniek en meesterlijk hoogtepunt vormen van de Duitse literatuur. Geschreven in het Middelhoogduits volgt de vertaling de rijke beeldspraak en milde humor. Parzival is een ongemeen rijke ontwikkelingsroman, die zijn bronnen ruimschoots overstijgt: het is een beschrijving van de ridderlijke levenswijze, de vechtkunst, de hoofse minne en de relaties tot jonkvrouwen (verpersoonlijkt in Parzivals alter ego Gawan): “Die nacht ervoer hij haar minne.” Bovendien stoelt het universele verhaal, dat elementen bevat uit de wereld van koning Artur en zijn Ronde-Tafel-Ridders, op heidense en Arabische, Provençaalse en esoterisch-christelijke motieven. Een middeleeuws epos dat een van de belangrijke bouwstenen is van ons Europese erfgoed. (MG)

Ten laatste sinds in 1914 de Servische nationalist Gavrilo Princip in Sarajevo de Habsburgse troonopvolger, aartshertog Franz Ferdinand doodschoot, is de Balkan in velerlei ogen een kruitvat van etnische en religieuze conflicten die, tijdelijk onderdrukt door het Joegoslavisch communisme, altijd gewelddadig zijn verlopen. De Balkan staat voor wreedheid, barbaarsheid, voor haat, racisme en etnische zuiveringen. Srebrenica en Kosovo zijn dan orgelpunten van een oosterse mentaliteit. In De Balkan. Een geschiedenis ( De Bezige Bij, 17,50 euro) breekt Mark Mazower met die eenzijdige visie op het complexe, verwarrende en gewelddadige verhaal van een strijd om geloof en grenzen. Zijn stelling is dat het ontstaan in de 19de eeuw van natiestaten, aangedikt met romantische en nationalistische ideologieën, ook in de Balkan vreedzame coëxistenties heeft gebroken. De brutale geboorte van nieuwe staten na het uiteenvallen van de Joegoslavische federatie is dan een late erfenis van het Europese nationalisme. Of met een woord van Arnold Toynbee uit 1922: “Zulke bloedbaden zijn slechts de extreme vorm van een nationale strijd tussen buren die elkaar over en weer niet kunnen missen en door dit fatale westerse idee zijn opgehitst.” Als geweld een kenmerk is van de Europese beschaving, dan is de tragische geschiedenis van de Balkan onvermijdelijk ook de onze. (MG)