Een Japanse invloed, een Franse merknaam en een Italiaanse ontwerper. Op zijn zachtst gezegd hangt er een wazige aura rond CoSTUME NATIONAL. En nu komt daar ook nog een mysterieus parfum bij. Een verhelderend gesprek met Ennio Capasa.

Pascale Baelden

Eerlijk gezegd heb ik daar geen angst voor”, zegt Capasa. “Dat is juist de uitdaging van een modeontwerper: om met een soort antenne nieuwe evoluties op te vangen en die vervolgens te vertalen in een eigen persoonlijke stijl. De dag dat ik niet meer mee ben met de tijd, verkoop ik,” zegt hij resoluut. Zover is het nog lang niet. Naar eigen zeggen heeft hij het bod van enkele grote luxeconglomeraten naast zich neergelegd. En zijn collectie voor lente/zomer 2002 staat volledig in het teken van het ‘nieuwe’ volume. Harembroeken – met een laaghangend kruis – en gedrapeerde tunieken. Helemaal anders dan het strakke, sexy silhouet dat zijn fans gewoon zijn van hem. Maar voor Capasa zelf is die koerswijziging een logisch gevolg: “Ik was geïnspireerd door het parfum: luchtig, zacht en vloeiend.”

Daarmee brengt hij onmiddellijk het gesprek op het onderwerp van de dag. Scent, het eerste parfum dat onder de naam van CoSTUME NATIONAL op de markt wordt gebracht. Enkele jaren geleden verklaarde Capasa nog in een interview dat de Helmut Lang-jeanslijn een teken van fashion boredom was, nu lanceert hij zelf een parfum. Het is alsof hij zich bewust is van de inconsequentie.

“Het mocht vooral geen marketingverhaal worden. Een parfum moet voor mij emoties vertolken. In juli openen we in Parijs een boetiek, meer bepaald in de rue Cambon. Niet op nummer 31 (lachje), maar het is toch wel toevallig dat ook onze boetieks in Milaan en New York in dezelfde straat als Chanel gevestigd zijn. Ergens herken ik mezelf wel in de geest van Coco Chanel. Ze benaderde parfums op dezelfde manier als mode. Ze drukte haar stempel erop, het was haar creatie. Vandaag de dag lanceren bijna alle ontwerpers een parfum onder licentie. Ze verkopen hun naam en een team marketeers ontwikkelt het concept. Ik vind dat een gebrek aan respect. De consument heeft recht op authenciteit. In oktober lanceren we de eerste zonnebrillenlijn van CoSTUME NATIONAL. Bij Marcolin zijn ze me nu al beu; ze zijn het niet gewend dat een ontwerper zich bezighoudt met details. Ze vragen me waarom ik het mezelf zo moeilijk maak. Ik kan gewoon niet anders. Vandaar dat ik me ook helemaal verdiept heb in de olfactorische wereld van parfums. Un travail de mémoire. Eerst leer je de verschillende geurfamilies kennen, daarna hun emotionele betekenis, om ze vervolgens te verbinden met de filosofie van het merk.”

De samenwerking met Laurent Bruyère, de geurontwerper bij International Flavors & Fragrances, was daardoor intens te noemen. Zijn eerste voorstel werd afgekeurd wegens ’te perfect’. Er moest meer warmte in het parfum. In het tweede voorstel werd patchoeli en sandelhout toegevoegd. De geur viel meteen in goede aarde, toch liet het definitief fiat nog twee maanden op zich wachten. “Pas dan was ik zeker dat ik het parfum nooit beu zou worden.”

Woorden als ‘perfectionist’ en ‘controlefreak’ zijn duidelijk van toepassing op Capasa. Ook voor het ontwerp van de flacon liet hij zich niet onbetuigd. “Ik bracht uren door bij Sephora ( een keten van cosmeticatempels, nvdr). De discrepantie tussen parfum en flacon viel me onmiddellijk op. Het ene heeft in de meeste gevallen niet met het andere te maken, terwijl het toch een vertaling moet zijn. Vandaar dat ik de flacon zelf ontworpen heb, geboetseerd uit klei. Het moest een brug worden tussen verleden en toekomst. Net als CoSTUME NATIONAL. De verpakking is dan weer grafisch geïnspireerd op het interieur van de boetieks: zwart en wit, een strakke belijning.”

Wat men zelf doet, kan niemand beter. Niettemin is ook Scent een parfum onder licentie. In handen van de Japanse cosmeticagroep Kanebo die daarmee zijn eerste stappen in de parfumwereld zet. Speciaal voor dit project werd een nieuwe dochtermaatschappij in Parijs opgericht, Maxibell. “Alleen Kanebo garandeerde me volledige controle. Bovendien is er veel dat ons verbindt. Bij Kanebo streven ze naar kwaliteit, ze hebben een neus voor de toekomst, met respect voor het verleden. Vooral dat laatste was belangrijk omdat ik een parfum wou ontwikkelen volgens de Guerlain-traditie. Vandaar ook twee versies. Scent en Scent Intense, afhankelijk van het moment is een van de twee geschikt. Beide dragen dezelfde noten – amber, jasmijnthee en hibiscus – maar bij eau de parfum Intense domineert een houtachtige ondertoon.”

Welk parfum hij vroeger zelf droeg? “Eerlijk gezegd: geen. Eigenlijk heb ik er altijd een afkeer van gehad. Het heeft waarschijnlijk te maken met een herinnering uit mijn kindertijd. Ik bracht veel tijd door in de boetiek van mijn moeder. Als de deur openging, kwam er eerst een walm van parfum, pas daarna de vrouw. Agressief. Nu heb ik geleerd dat het ook anders kan. Tijdens de ontwikkeling van dit parfum, is er een nieuwe wereld voor me opengegaan. Geurontwerpers zijn als musici, aan de hand van enkele noten vertolken ze een emotie. Eigenlijk doe ik net hetzelfde, maar dan met mode. Ik werk tien tot twaalf uur per dag, zeven dagen op zeven. Waarom? Omdat mode mijn manier is om emoties te voelen, met anderen te delen. Mode heeft als functie Prozac te vervangen, plezier te geven aan mensen. Het draait allemaal om verleiding. De hele trash-hype in de modewereld staat daar diametraal tegenover. Persoonlijk vind ik het volledig in strijd met de eigenheid van vrouwen. Zij dragen nieuw leven. De natuur maakte hen moeder van creatie, van het positieve. Trash daarentegen is een typisch mannelijke eigenschap.”

“Toen ik in 1987 met CoSTUME NATIONAL begon, was de vrouw het slachtoffer van mode. Door designers gereduceerd tot object. Die hadden te veel macht, vergaten voor wie ze ontwierpen. Het was de periode van de schoudervullingen, power dressing. Vrouwen in een mannelijk harnas. Mijn eerste collectie maakte veel ophef omdat ik als de eerste de schoudervullingen wegliet en een nieuw silhouet creëerde, dichtbij het lichaam. Voor een onafhankelijke vrouw, androgyn en tegelijkertijd bevrijd.”

Toch liet het grote succes nog enkele jaren op zich wachten. Ennio Capasa liet Milaan achter zich en trok naar Parijs, op zoek naar een publiek dat hem begreep. Pas in 1993, met de voorstelling van zijn eerste mannencollectie, volgde de doorbraak. “In de eigthies was men nog niet klaar voor conceptuele mode. Er was een hele generatie Japanse ontwerpers voor nodig om een mentaliteitswijziging op gang te brengen. Zij toonden aan dat mode niet alleen luxe hoeft te zijn, dat het ook conceptueel kan zijn. Bovendien veroorzaakten zij een revolutie op het niveau van afwerking en materialen. Zij introduceerden het vintage-idee: het verleden een hedendaagse context te geven.”

Capasa weet waarover hij spreekt. Na zijn kunststudies aan de academie van Milaan trok hij naar Tokio, aangetrokken door de Japanse vormgeving en hightech. Via een vriend kwam hij bij Yohji Yamamoto terecht. De Japanse ontwerper werd zijn mentor en meer dan twee jaar lang leerde hij de jonge Italiaan alles over mode. “Natuurlijk heeft dat me als ontwerper bijzonder beïnvloed. Vandaar misschien de Japanse connotatie rond CoSTUME NATIONAL. Maar uiteindelijk blijf ik een Italiaan met gevoel voor sensualiteit en het lichamelijke. Ik ben opgegroeid met Versace en Armani. In het zuiden van Italië, een dorpje Lecce genaamd. Mijn ouders hadden er enkele boetieks. Zij waren bij de eersten die Yves Saint Laurent in de jaren zeventig in Italië verkochten. Altijd op zoek naar avant-garde. Met een extreem gevoel voor het esthetische.”

“Op veertienjarige leeftijd was ik een excentrieke jongen. Ik liep rond in een lange bontmantel met daaronder versleten jeans, legerbottines en ik verfde mijn haar oranje. Echte punk-chic. Op een dag riep mijn vader me bij zich. Hij vroeg me of het wat minder opvallend kon. I was the talk of the town. Toch heeft hij mijn creativiteit altijd gestimuleerd. Ik was pas zeventien jaar toen hij me vroeg zijn nieuwe schoenenwinkel in te richten. Van jongs af was ik aangetrokken door schoonheid. Uiteindelijk is het dat wat mode, architectuur en design met elkaar verbindt. Vandaar dat ik collecties teken, de inrichting van elke CoSTUME NATIONAL-boetiek bepaal en de flacons van mijn eigen parfum ontwerp. Het één is een logisch gevolg van het ander.”

“Mensen stellen me wel vaker die vraag. Is CoSTUME NATIONAL Japans, Frans of Italiaans? Binnen tien jaar heeft dat allemaal geen belang meer. Dan zal het modetoneel enkel nog gedomineerd worden door talent, niet door nationaliteiten of geografische groeperingen. De jongere generatie krijgt invloeden van overal. Ze hebben een blik op de wereld, zij kennen geen landsgrenzen meer. Ik heb sterk het gevoel dat een nieuwe beweging zich aandient. Ik noem ze glocal, een samensmelting tussen local en global.”

Maar vanwaar dan die Franse naam? “Dat berust enkel op een toevalligheid. Toegegeven, de sensualiteit van de oude Franse modehuizen inspireert me meer dan het traditionele van de Italiaanse couture. Maar daar heeft de naam niets mee te maken. Het is gewoon de titel van een antiek boek over Franse uniformen. Een cadeau van mijn broer. Meer is er niet over te vertellen. Ik ben niet speciaal geïnspireerd door uniformen. Ze illustreren wel hoe sterk een imago kan zijn. Eén kledingstuk kan een hele natie vertegenwoordigen. Maar het gebrek aan persoonlijkheid stuit me tegen de borst. En het idee erachter: van mij mag het allemaal wat zachter en warmer zijn.”

Zijn visie heeft hem in ieder geval geen windeieren gelegd. In de laatste zes jaar zijn de verkoopcijfers van CoSTUME NATIONAL met 60 procent gestegen. Vorig jaar werd afgesloten met een groepsomzet van honderd miljoen lire. Daarvan wordt 40 procent vertegenwoordigd door de vrouwenlijn, 30 door de mannenlijn en een andere 30 procent door accessoires. CoSTUME NATIONAL heeft flagship stores in New York, Los Angeles, Milaan, Tokio en binnenkort ook Parijs. Met uitzondering van 15 procent in handen van de Engelse investeringsbank 3I is de firma volledig eigendom van Ennio en zijn broer Carlos, het zakelijke brein van de twee. “Op termijn willen we naar de beurs gaan. Gezien de economische omstandigheden is het daar nu niet echt het moment voor, maar het idee zit wel in ons hoofd. Mijn broer en ik hebben een bepaalde visie wat kapitalisme betreft. Door aandelen uit te schrijven, kunnen anderen mee genieten van onze inspanningen. Het is gewoon een bepaalde vorm van ethiek die we willen volgen.”

Het volledige Scent-gamma bestaat uit zeven producten. Naast Scent Eau de Parfum (verkrijgbaar in 50 ml en 100 ml) en Scent Intense Essence Eau de Parfum (15 en 100 ml) ook twee bodylotions en een deodorant. Prijzen variëren tussen 31 en 98 euro.

Vanaf 8 maart verkrijgbaar bij de betere parfumerie. Voor meer info: tel. 02-474 67 17 (parfums) en tel. +39-02-83 84 41 (mode).

Ennio Capasa: “Uiteindelijk blijf ik een Italiaan met gevoel voor sensualiteit en het lichamelijke. Ik ben opgegroeid met Versace en Armani.”

Ennio Capasa: “In de jaren ’80 was men nog niet klaar voor conceptuele mode. Er was een hele generatie Japanse ontwerpers voor nodig om een mentaliteitswijziging op gang te brengen.”

Ennio Capasa: “Geurontwerpers zijn als musici, aan de hand van enkele noten vertolken ze een emotie. Eigenlijk doe ik net hetzelfde, maar dan met mode.”