Alles wat mannen mogen, willen girls ook uitproberen. Maar spreek hen niet over feminisme. Dat gejammer zijn ze beu. In haar boek ‘Grrls!’ praat Sanderijn Cels met vijftig zelfbewuste jonge vrouwen over werk, toekomst, seks en mannen. “Ze aarzelen niet verleiding als strategie te gebruiken.”

Ik selecteerde die girls eerst in mijn eigen kring. Daarna ging ik op zoek naar nieuw talent in de media, bij de dj’s en aan de kunstacademies”, vertelt Sanderijn Cels (28). “Dat scouten was het leukst. Ik trok naar allerlei hippe evenementen, waar ik meisjes aansprak die op een bepaalde manier gekleed waren. Kleding vormt namelijk een belangrijk kenmerk van girls. In tweede instantie ging ik na of er achter dat uiterlijk ook een overtuiging schuilging. Het kwam voor dat ik een interview al snel beleefd moest afronden: soms was de kleding niet meer dan een modelook en ik zocht girls met een filosofie. Uiteindelijk kwam ik uit op een tiental studenten, verder een tiental girls uit de culturele wereld en een dertigtal girls met verschillende achtergronden. De girls uit de culturele wereld – dj’s, kunstenaars – hebben mij sterk aangesproken omdat ze door hun werkzaamheden erg zelfbewust zijn. Het zijn girls pur sang. Maar ook de anderen waren heel boeiend. Sommigen willen in het theater maar werken in de praktijk in een kroeg. Of ze hebben hun studies afgebroken om een wereldreis te maken.

Zo was er Sacha, een girl die midden in de examens besloot dat studeren niets voor haar was, al stond ze er goed voor. Ze reisde naar Australië en zette zich aan het schrijven. Maar de uitgever die haar stuk las, noemde haar stijl ’te impulsief’. Ondertussen woont ze in Canada. Ze overweegt schertsend een Canadees te huwen, of misschien toch ook niet…

Sommige girls weten niet precies wat ze willen, ze maken er een rommeltje van. Maar allemaal proberen ze nieuwe perspectieven uit en staan ze sterk op hun vrijheid.

Hoe zou u girls verder omschrijven?

Sanderijn Cels: Girls zijn jonge vrouwen tussen 20 en 30 jaar die zich niet willen laten vangen in de levensbepalende patronen die de maatschappij hen aanreikt. Ze bedanken feestelijk voor het huisvrouwenbestaan en ook het carrière-feminisme van de jaren ’70 zegt hen niets. De rollen van moeder, huisvrouw en hoer bestaan al lang in de westerse geschiedenis. Maar het is pas sinds het feminisme dat het jonge vrouwen vrij staat zelf te kiezen. Girls weten niet automatisch welke rol bij hen past. Het lijkt wel of ze behoefte hebben aan een soort tweede puberteit, een fase waarin ze al die rollen kunnen uitproberen en op zoek gaan naar nieuwe perspectieven.

Wat is girlpower precies?

Het begrip girlpower bestaat in de Angelsaksische wereld al tien jaar, bij ons is het pakweg vijf jaar in zwang. De vroegste groepjes girls uit de VS, zoals de Riotgirls, lanceerden allerlei kreten: girlrevolution, girlpower, girly style… Dat heeft allemaal te maken met het afwijzen van opgelegde patronen. Het woord power staat dan weer voor de sterke drang van girls om een eigen macht te ontwikkelen en zich niet te conformeren aan manpower. Het woord girlpower is bekend geworden door een hit van de rare meisjesband Shampoo. Hun tekst geeft goed aan wat girlpower is: “I wanna play with knives, I wanna play with guns, I wanna smash the place up just for fun.” Daarmee geven ze aan dat zij ook met geweertjes willen spelen, dingen die altijd voorbehouden waren voor jongens. Maar aan het einde zingen ze: ” But I don’t wanna be a boy, I wanna be a girl.” Ze willen er wel lekker op los leven, maar toch hun vrouwelijke identiteit bewaren.

Waarom wijzen girls het feminisme af?

Girls vinden het gejammer van het feminisme storend. Het feminisme uit de jaren ’70 redeneerde voortdurend vanuit de gedachte dat vrouwen een achterstand hebben tegenover mannen. Opzij heeft nog steeds de rubriek Maak van je hart geen moordkuil, waarin vrouwen hun grieven kwijtkunnen over het onrecht dat ze dagelijks meemaken. Dat vinden girls onzin.

Bovendien menen girls dat feministen zich te veel aanpassen aan de mannenmaatschappij. Voor feministen blijft manpower – gelijk zijn aan mannen – het ideaal. Er is een beeld blijven hangen van de ‘echte feministe’ als iemand die carrière maakt, haar man eronder houdt,en lid is van een vrouwenorganisatie. Girls vinden dat te dwingend. Verder staan ze ook afkerig tegenover de feministische gedachte van de grote zustergemeenschap, de evidente solidariteit onder vrouwen. Girls redeneren vanuit zichzelf, ze leggen de nadruk niet op de onderlinge overeenkomsten maar op de verschillen. Meteen staan ze ook weigerachtig tegenover collectieve actie.

Vinden girls dat niet nodig?

Girls zijn niet zo stom te geloven dat vrouwenemancipatie een verworvenheid is. Wel zien ze in dat emancipatie zich op verschillende niveaus situeert. Het feminisme van de jaren ’70 wilde structurele veranderingen in de politiek, girls willen emancipatie in het dagelijks leven. Op die manier helpen ze het emancipatieproces ook vooruit. Volgens de feministen van de jaren ’70 worden de grote beslissingen in de politiek genomen, maar volgens mij wordt er ook thuis heel wat beslist.

Wat heeft het feminisme tegen girls?

Feministen vinden dat girls het emancipatieproces ondermijnen omdat ze zich niet politiek organiseren. Vooral in de VS woedt de discussie tussen girls en feministen in alle hevigheid. Feministen verwijten girls dat ze weigeren de fakkel over te nemen. Ze hebben weinig goeds over girls te vertellen. Ergens kan ik dat ook begrijpen. Het feminisme kent maar één manier van actie voeren, namelijk in groep en vanuit een reeks absolute idealen. Ook andere idealisten uit de jaren ’60 en ’70 verwijten jonge mensen trouwens dat ze geen grote idealen meer hebben. Ik vind dat een gebrek aan erkenning van nieuwe vormen van rebellie. Eén girl in het boek stelt het zo: “Geef ons even de tijd, dan zal je zien dat wij veel sterkere vrouwen worden dan diegenen die ooit achter een bord stonden te krijsen. Zij konden zich altijd achter dat bord en achter de groep verstoppen. Wij kunnen dat niet meer. Onze manier van protesteren is ook waardevol, alleen blijft de erkenning uit omdat de strategie onwennig is voor de oude generatie.”

Wat was het opzet van uw boek?

Ik wou afrekenen met de gangbare vooroordelen over girls, zoals die door de feministen en door de media worden verspreid. Een vaak gehoord verwijt is dat girls alleen maar meedoen met de mode, dat ze poppetjes zijn die verder niet veel voorstellen.

De rode draad die door mijn generatie loopt, is dat de idealen van een macro- naar een microniveau zijn verplaatst. Het streven naar gelijkheid tussen man en vrouw is bij mijn generatie verinnerlijkt. Dat proces is erg waardevol, al bestaat het risico dat het individualisme uiteindelijk in egoïsme uitmondt.

Hoe belangrijk was internet als informatiebron?

Ik heb daar heel wat informatie gehaald, want girls zijn heel actief op internet. De websites van girls zijn geestig en speels. Ze hebben vrolijke kleuren, er is veel zelfspot en ook de bezoeker wordt op de hak genomen. Je vindt er bijvoorbeeld doorklikkertjes met go away, of opsommingen van alles wat je niet mag zijn om op de site verder te mogen lezen: je mag geen man zijn, je mag vooral niet op je werk zitten… De websites bieden ook allerlei quizjes, maar dan heel spottend opgevat. Grappig is bijvoorbeeld de multiplechoicequiz, Hoe kom ik in contact met leuke mannen?. Als je die beantwoordt met een traditionele oplossing, krijg je weinig punten. Kies je voor het meest ridicule – maar erg geestige – antwoord, dan haal je de hoogste score. Dat geldt bijvoorbeeld voor het antwoord: “Ga naar de brandweerkazerne en schrijf je telefoonnummer op de muur”. Het is allemaal grappig bedoeld, al vind je op de websites van girls ook ernstige onderwerpen.

Hoe komen girls aan zoveel zelfvertrouwen?

Daarover heb ik me het hoofd gebroken. Om te beginnen, denk ik, hebben ze dat zelfvertrouwen meegekregen van het feminisme uit de jaren ’70. Dat heeft hen geleerd dat vrouwen ook macht hebben. Bovendien hebben ze het voorbeeld van Madonna. Zij is erin geslaagd de hele popwereld aan haar voeten te krijgen zonder haar vrouwelijke identiteit te verloochenen. Madonna’s videoclips tonen vaak machtsspelletjes die zij uiteindelijk wint, mét behoud van haar vrouwelijkheid. Een derde bron van zelfvertrouwen komt uit de opvoeding. Girls zijn veel minder altruïstisch opgevoed dan hun moeders. Ze hoeven zichzelf niet te verloochenen voor grote idealen. Zo kunnen ze hun energie voor zichzelf inzetten. Ook de media hebben het zelfvertrouwen van girls aangezwengeld, onder meer door telkens weer te herhalen dat vrouwen betere managers zijn, of dat ze meer dan mannen over kwaliteiten beschikken die de maatschappij vandaag nodig heeft.

Girls lijken er trots op dat ze alles zelf doen.

Onafhankelijkheid is voor girls heel belangrijk. Dat is een boodschap die ze hebben meegekregen van het feminisme. Skin, de zangeres van Skunk Anansie, zegt in het nummer Charity: ” I don’t want your charity. It’s keeping me down“. Dat is een populaire songtekst onder girls. Ze vinden dat afhankelijkheid van andere mensen je te sterk onder druk zet. En girls willen juist zoveel mogelijk vrij zijn.

Ze doen ook af en toe dingen die niet door de beugel kunnen.

Ze experimenteren met drugs en gaan naar heftige party’s. Ze beantwoorden totaal niet aan het verwachtingspatroon. Girls gaan ook verder dan de gangbare seksuele normen. Sommigen houden er verschillende vriendjes tegelijk op na zonder zich schuldig te voelen. Het uitproberen van verschillende perspectieven geldt ook op seksueel gebied. De clip Justify my love van Madonna vinden girls prachtig. Het is een erg erotische videoclip waarin ze het ene moment in SM-kleding de heerseres speelt en even later onder de een of andere grote man ligt. Het is allemaal een kwestie van experimenteren met rollen.

Omdat girls seksualiteit als een volwaardig element van hun bestaan beschouwen, voelen ze zich ook vrij om hun seksualiteit in te zetten. Ze aarzelen niet de verleiding als strategie te gebruiken. Dat vinden feministen ongehoord omdat vrouwen zichzelf daardoor verlagen tot seksobjecten. Volgens feministen is verleiding een zwaktebod. Maar ze vergeten dat je als object een grote macht in handen hebt. Een girl beseft dat een man seksuele belangstelling voor haar heeft. Wat ze doet, is dat gegeven manipuleren. De seksuele belangstelling van een man is een zwakte waarvan een girl handig gebruikmaakt om haar zin te krijgen.

Sommige girls willen wel eens agressief uit de hoek komen.

Een groep girls noemt zich de angry girls. De zangeres van Skunk Anansie, bijvoorbeeld, is echt een woest mens. Of neem Courtney Love. Zij sláát als iets haar niet bevalt. Tijdens haar optreden in de Melkweg in Amsterdam werd ze bekogeld met bier. Ze heeft het hele concert stilgelegd en is in de steigers geklommen om eigenhandig de dader te gaan zoeken. De angry girls manifesteren zich vooral op het rockpodium. Dat is van oudsher een plek waar je je vrij en wild kan gedragen. Iemand als Courtney Love trekt sterk de aandacht. Daardoor ontstaat het misverstand dat girlpower vooral te maken heeft met agressie, met trappen en slaan. Maar binnen de groep girls vormen de angry girls maar een subcultuur. In werkelijkheid valt het nogal mee met die agressie.

Hoe belangrijk zijn humor en spot voor girls?

Girls redeneren niet vanuit een gevoel van onderdrukking. Ze zijn niet gefrustreerd. Daardoor kunnen ze luchtig reageren. Ze zetten mannen op andere manieren op hun plaats dan de feministen uit de jaren ’70.

Zelf heb ik twee lesbische vriendinnen die erg ver gaan. Als ze in een café een macho ontmoeten, durven ze wel eens een spelletje spelen. Ze hangen de hele avond aan zijn lip, doen verleidelijk.

Eens die man dan gelooft dat hij het voor elkaar heeft, geven ze elkaar doodleuk een zoen, noemen elkaar ‘schat’ en gaan naar huis.

Hoe gaan girls gekleed?

Als je naar de Spicegirls kijkt, weet je ongeveer hoe girls zich kleden. De extravagantie en seksualiteit spatten eraf. Girls combineren graag verschillende stijlen. De ene dag zijn ze ernstig gekleed, de andere dag vrolijk. Vaak wordt gezegd dat girls niet meer doen dan de mode volgen. Maar volgens mij is er een link tussen hun kleding en hun experimenteren met levensstijlen. Girls houden ook van kinderlijke accessoires: haarspeldjes, vrolijke kleurtjes, plastic handtasjes… Daarmee laten ze zien dat ze nog niet volwassen willen zijn, dat ze nog spelen. Verder proberen girls zich origineel te kleden. Ze zijn namelijk sterk op zoek naar authenticiteit. Ze verzinnen vreemde combinaties, trekken naar een winkel voor tweedehandse spullen, of bedrukken een T-shirt met de slogan Hillary for president zoals ik er zelf een draag.

Hoe reageert de omgeving op girls?

De girls die ik heb geïnterviewd, hadden moeite met hun ouders. Die zouden willen dat hun dochters een degelijk leven leiden, dat ze iets beginnen met hun diploma of een huwelijkspartner zoeken die zekerheden biedt. Girls daarentegen kiezen voor een leven zonder zekerheden en maken onorthodoxe keuzen. Daar heeft de omgeving het moeilijk mee. Sommige girls reageren daarop door de confrontatie aan te gaan. Anderen houden meer de schijn op en vertellen hun ouders niet wat ze allemaal uitspoken.

Zijn girls een uniek fenomeen in de geschiedenis?

De hele boodschap van mijn boek is dat je girls ernstig moet nemen. Het is een opvallende en invloedrijke groep vrouwen. Omdat ze zo goed vertegenwoordigd zijn in de populaire cultuur, ben ik ervan overtuigd dat ze een impact zullen hebben op de toekomstige generatie. Vergelijk het met de invloed die Madonna heeft op de girls van vandaag. Een fenomeen als girls is tot nu toe nooit voorgekomen. Girls kunnen enkel bestaan in een maatschappij die hen speelruimte laat om zichzelf te ontplooien. Voor de feministen van de tweede golf bestonden die vrijheden niet, ze moesten ze nog veroveren. Nu is er een brede groep die van die verworvenheden kan genieten. Er is nooit eerder een maatschappij geweest die meisjes zoveel vrijheden biedt.

Sanderijn Cels, Grrls! Jonge vrouwen uit de jaren negentig, Prometheus, 200 p., 495 fr.

Sofie Messeman & Piet de Moor / Foto Lieve Blancquaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content