Alexander Bratkowski (48) is docent Russisch aan de Antwerpse tolkenschool. Enkele jaren geleden werd hij lid van het operakoor, en nu treedt hij soms ook op als solist.

GRIET SCHRAUWEN FOTO : LIEVE BLANCQUAERT

Mijn ouders waren Oekraïners en hebben een bewogen leven achter de rug. Op de vlucht voor het Stalin-regime, tijdens de oorlog krijgsgevangen genomen, na de oorlog een kamp in Duitsland. Daar werd ik geboren, in Weiden, bij de Tsjechische grens. De enige manier om aan de kampen te ontkomen, was door als Uno-vluchtelingen naar Limburg te trekken, waar mijn vader in de mijnen werkte. Ik was toen zes maanden oud, en ik kreeg nog twee broers, Victor en Vladimir. Wij groeiden op in een tuinwijk in Zolder, waar veel Russen en Oekraïners, Hongaren en Italianen woonden. Ik zal nooit vergeten hoe ik op een nacht wakker werd van een Italiaan in de straat. Het was een stille nacht en de maan was vol. Die man wandelde naar huis terwijl hij Italiaanse liedjes zong en zichzelf begeleidde op een accordeon. Het was als in een film. Iedere film met Beniamino Gigli of met Mario Lanza moesten we gezien hebben.

Ik was 16 toen ik voor het eerst een opera zag : Fidelio, in Graz, Oostenrijk, en ik droomde van een carrière als zanger. In Limburg was ik lid van een Oekraïense jeugdbeweging, waar we veel dansten, zongen en musiceerden. Oekraïners zijn een zeer muzikaal volk. Vooral de mannenkoren zijn prachtig. En wij hebben een nationaal instrument, de bandura, iets tussen een luit en een harp, met 56 snaren. Een Oekraïens operazanger hoorde mij in het koor, nam mij apart en zei : ?Kom mee naar Parijs, dan maak ik van jou een zanger.” Maar hij was praktisch, hij zei : ?Behaal eerst een diploma, voor het geval je niet slaagt als zanger.” Ik ging naar Gent, en behaalde er een licentie Oost-Europese taalkunde en geschiedenis.

Ook nu nog voel ik me erg Oekraïens. Pas in ’80 verwierf ik de Belgische nationaliteit, om benoemd te kunnen worden als docent. Een jaar nadat ik papieren Belg was geworden, was ik voor het eerst in Oost-Europa, in het belegerde Polen. Een maand later ging ik met de school naar Rusland, en bij mijn terugkeer vroeg ik me in alle ernst af wat ik hier kwam doen. Ik voelde me een toerist in België, in Oost-Europa was ik als een vis in het water. Na ontmoetingen met Russen en Oekraïners kost het me iedere keer twee weken tijd om weer tot bedaren te komen.

Vroeger was ik fulltime docent, maar nu heb ik nog maar een kwart opdracht. Ik geef nog enkel ’s maandags les omdat ik wil zingen. Ik ben aan mijn stem beginnen sleutelen toen ik 36, 37 was. Toen er audities waren voor het koor van de VLOS (de Vlaamse Opera Stichting) deed ik mee. Ik wou dat wel eens meemaken, en ik was benieuwd naar wat men vond van mijn stem. Het was niet mijn bedoeling in het koor te stappen, maar toen ik die kans kreeg, wilde ik het proberen. Sinds ’89 ben ik verbonden aan het operakoor. Nee, ik beschouw dat niet als een nieuwe carrière. Daarvoor is het te laat. Als ik eraan begonnen was op mijn twintigste, maakte ik nog een kans. Het gaat allemaal veel trager als je ouder bent, al gaat mijn stem de laatste maanden met grote stappen vooruit. Maar ik maak me zeker geen illusies. Ik ben allang blij dat ik erin slaag om op deze manier een oude droom waar te maken. Als ze mij vragen voor een solo, zeg ik niet nee. Ik had rolletjes in Tosca, in Don Giovanni en in Jevgenij Onegin, en in die twee laatste stukken danste ik ook. Oekraïense dansen, heel zwaar. Professionele dansers doen het niet meer als ze boven de veertig zijn, omdat het zo belastend is voor de knieën. Wij zingen ook in veel verschillende talen, en dat is soms moeilijk, vooral in het Frans. Elke taal heeft een eigen begeleider of leraar. Voor Italiaanse opera’s komt er een Italiaanse, voor Duitse opera’s een Duitse. Ik sta in voor de uitspraakleer van het koor bij een Russische opera.

Iedere keer weer ben ik blij als we iets moois brengen. Het gevoel dat je hebt op een podium is echt heerlijk. Die sfeer is heel anders dan wanneer je in de zaal zit. Maar ik zou graag eens iets blijvends maken : zang is zo vluchtig. Beeldhouwen, dat zou ik nog willen doen, maar ik weet niet wanneer ik daar de tijd voor zal vinden.