Van #metoo tot slaapproblemen: dit beroerde ons het voorbije decennium

Slapen is opnieuw hip, mentale problemen zijn uit de taboesfeer, net zoals seksueel misbruik. Het afgelopen decennium was er eentje waarin de gevestigde orde stevig door elkaar geschud werd. Een overzicht.

“Het is wat het is”

Dat is zonder twijfel dé zin van de afgelopen tien jaar. Trump, de Brexit en ander populisme, IS, Russische inmenging in verkiezingen, het klimaatdebat, toenemende kinderarmoede en een groter wordende inkomenskloof: de teenies waren een turbulent decenium. Was er vorig jaar een alien op onze planeet geland, dan zou het wezen denken dat chaos en de bijhorende ongerustheid en angst onze normale staat van zijn is. Dat maakt “Het is wat het is” de perfecte respons. Er zit berusting in, aanvaarding van wat je niet kunt veranderen, een Keep Calm and Carry on-gevoel dat efficiënt lijkt in een turbulente wereld. De stelling wordt ook bijna nooit tegengesproken, niemand reageert rebels door te vragen of het écht wel zo is.

Slaap kindje slaap

Van ouders die overleven ondanks gebroken nachten over mensen met depressieve klachten tot regelrechte insomniacs, de helft van de Vlamingen zegt slecht te slapen en een op vijf neemt slaappillen. Het wetenschappelijk onderzoek ging de laatste tien jaar rasse schreden vooruit, en recent ontdekten wetenschappers aan de universiteit van Utah dat er zelfs genetische factoren meespelen. Het aantal mensen dat een slaaponderzoek liet doen, steeg in het afgelopen decennium. We werden overspoeld met boeken, artikels, apps en zelf een radio- en tv-programma over het onderwerp en slaapcoaches deden ons werken aan onze slaaphygiëne. Nu die gsm en tablet nog bannen uit de slaapkamer.

Lichaam én geest

Depressie, burn-out, angststoornissen en andere psychische problemen zijn er al zo lang als onze soort bestaat, maarvoorlopig zijn we nog niet zo ver dat we ze op gelijke voet behandelen als fysieke aandoeningen. Al zijn de teenies wel het decennium waarin daar de eerste aanzet toe gegeven werd. Van Bruce Springsteen tot Billie Eilish en van Selah Sue tot Sven Gatz: stuk voor stuk getuigden zijn openlijk over hun mentale problemen. Campagnes als Te Gek en #leefzonderfilter, organisaties als de Bond Zonder naam en Heads Together, het initiatief van de jonge Britse Royals, proberen het stigma dat er rond leeft te doorbreken. Zelfs beleidsmakers schrappen aangekondigde besparingen in de sector als er veel protest komt. Er is dus vooruitgang, al gaat het tergend traag.

Meer mindfulness

In het kader van ons psychisch welzijn, zagen we de afgelopen tien jaar mindfulness en andere vormen meditatie exploderen in populariteit. Workshops en lezingen, boeken en websites, we worden begeleid om zowat alles in ons leven mindful te doen. Traditioneel boeddhistische meditatie werd van zijn spirituele wortels ontdaan en vandaag gebruikt door artsen, psychologen en therapeuten om hun patiënten te helpen met pijn, stress of mentale problemen.

#ikook

Dat hij vrouwen vooral geholpen had in de filmindustrie, klaagde filmproducent Harvey Weinstein eind 2019. Goed geprobeerd, maar we zullen ons hem toch vooral herinneren als de voorlopig Hoogste Boom die omviel tijdens de #metoo storm. Vrouwen worden al millennia nagefloten, bepoteld, lastiggevallen, aangerand en verkracht, de aantasting van hun waardigheid leek een kruis dat ze nu eenmaal te dragen hadden. Het was de mensenrechtenactiviste Tamara Burke die in 2006 op MySpace voor het eerst opriep om de term metoo te gebruiken als je aan andere vrouwen wou aangeven dat je net als zij slechte ervaringen had gehad. In 2017 riep actrice Alyssa Milano op Twitter vrouwen op om met de hashtag metoo hun ervaringen te delen en dat werd een trending topic in 85 landen. Ook mannen gingen erover getuigen en elke industrie – van Hollywood over de academische en yoga-wereld tot de horeca én alles daartussen – kende zijn moment. Of het vooral een oppervlakkige aanklacht blijft, dan wel fundamenteel iets zal veranderen zullen we in het volgende decennium ontdekken.

LGBTQIAPPK+

Lesbisch. Homo. Biseksueel. Transseksueel. Dat was min of meer waar we het decennium mee begonnen. Maar de laatste tien jaar kwam daar een hele rits letters bij. Queer staat voor mensen die zich afzetten tegen heteronorm en hokjes, Intersexueel is iedereen wiens lichaam zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken heeft, Aseksuelen hebben weinig tot geen behoefte aan seks, Panseksuelen vallen op mensen, niet op mannen of vrouwen, wie Polyamoureus is heeft meer dan een partner en de K staat voor kink, oftewel onconventionele seksuele voorkeuren. Met als resultaat LGBTQIAPPK+. De plus om aan te geven dat gender en hoe we er mee omgaan fluïde is en dat nog even zal blijven.

Het homohuwelijk, adoptieregelingen, gay pride parades, we waren er in België relatief vroeg bij. Zo’n 28 landen hebben ondertussen same sex marriage goedgekeurd, er zijn homoseksuele eerste ministers en transseksuele soappersonages en zelfs de politie loopt mee in de Gay Pride. Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. In grote delen van het Afrikaanse continent, het Midden-Oosten en Azië worden homoseksuele relaties nog gecriminaliseerd en in Europese landen als Rusland en Polen is er openlijke en vaak gewelddadige discriminatie.