Bang voor de menstruatiecup: ‘Ik vind een bloedneus niet akelig, dus waarom gruwen van mijn menstruatiebloed?’

Een vrouw gebruikt gemiddeld 240 tampons per jaar. Door die hap uit je budget en de gecreëerde afvalberg is het geen wonder dat vrouwen naar een goedkoper en duurzamer alternatief zoeken. Een van die alternatieven is de menstruatiecup. Toch heerst er veel ongerustheid: ‘Ik wil geen bloedspatten op mijn kleding, zeker niet tijdens het werk.’ Die vrees is echter niet nodig.

Een menstruatiecup is een kunststoffen kelkje dat je tijdens je maandstonden inbrengt in je vagina om het bloed in op te vangen. Die cup haal je na de aangewezen tijd uit, giet je leeg, spoel je af en plaats je terug. Afhankelijk van wat de bijsluiter aanraadt, kan je het tot twaalf uur inhouden. Een stuk langer dan de tampon dus.

De cup gaat ongeveer tien jaar mee. Daardoor herleid je de kosten van vrouwelijke hygiëneproducten tot bijna niets. Maar veel vrouwen vinden het idee dat je steeds dezelfde cup zo’n tien jaar lang gebruikt nogal onhygiënisch. Ze maken zich ook zorgen om de gebruiksvriendelijkheid. ‘Het ziet er onhandig en vuil uit. Het lijkt me niet simpel te verwijderen, waardoor het weer veel viezigheid met zich meebrengt. Dat vind ik toch wat afschrikwekkend’, zegt Nora (20). Helena (22) vindt het omslachtig en niet erg proper: ‘Er lijkt een grote kans op ongelukjes. Ik wil geen bloedspatten op mijn kleding, zeker niet tijdens het werk.’

Poeltje bloed

Ook Josephine (23), doctoraatstudent Biomedische Wetenschappen, heeft haar bedenkingen: ‘Ik gebruik de cup niet, omdat ik me zorgen maak om de hygiëne. De vagina is best gevoelig voor schimmel- of zelfs bacteriële infecties. Je moet de cup dus echt goed steriliseren. Een tampon langer dan vier uur laten zitten kan al voor infecties zorgen. Een poeltje van bloed, is zeker vragen om infecties als je geen rekening houdt met correcte hygiëne.’

Hoewel de menstruatiecup de ideale oplossing lijkt voor het milieu, verraden bovenstaande getuigenissen al dat je er best de gebruiksaanwijzingen op naleest. Steriliseer je het kelkje niet, of laat je het te lang insteken, heb je net zoals bij tampons risico op infecties. Het blijft nog steeds bloed. Dokter Yves Jacquemyn, hoofdgynaecoloog aan het UZ Antwerpen, geeft aan dat een menstruatiecup ‘in tegenstelling tot een tampon geen vocht uit de vagina absorbeert en de natuurlijk aanwezige bacteriën in de vagina minder verstoort. Van dat laatste zijn onderzoekers echter nog niet zeker, omdat de aanwezigheid van plastic en het feit dat menstruatiebloed een invloed heeft op de bacteriën de microflora ook kunnen verstoren.’

‘Je kan het vergelijken met leren fietsen.’

Toxischeshocksyndroom (TSS) kan je dus ook krijgen van een menstruatiecup, maar onthoud dat die kans bij zowel tampons als cups miniem is. ‘TSS is extreem zeldzaam en kan ook voorkomen bij mannen’, laat dokter Jacquemyn weten. Het ligt dus niet alleen aan de hygiëneproducten die je gebruikt. ‘Lees altijd de bijsluiter’, waarschuwt Delphine Gallant, assistent-gynaecoloog aan het UZ Leuven. Elk merk kan andere dingen aanraden als het aankomt op hygiëne of de duur van het inhouden.

‘Het is niet noodzakelijk veiliger voor infecties, maar het is wel ecologischer en economischer. Je keuze heeft vooral te maken met persoonlijke voorkeur. Heel wat patiënten zijn er tevreden over, anderen verkiezen tampons of maandverbanden’, aldus Gallant.

Niet vergeten steriliseren

Je moet de cup na gebruik leeggieten en uitspoelen met water voor je ze weer inbrengt. Sterilisatie is pas nodig nadat je menstruatie afgelopen is. Je kan de cup dan steriliseren door ze vijf minuten in kokend water te steken, maar de microgolfoven is ook een mogelijkheid. Dokter Jacquemyn raadt aan om de cup na gebruik te wassen met water en zeep, niet met steriliserende producten, omdat het kelkje anders geen tien jaar meegaat en ontsmettende middelen ongunstige effecten kunnen hebben op de bacteriën in je vagina.

Een studie uit 2011 toont aan dat gebruikers tevreden zijn over het comfort van de cup, de verminderde droogheid en de minder slechte geur. Ellen (24) kocht in de zomer van 2017 haar eerste menstruatiecup. ‘De leercurve is in het begin hoog. De eerste keer dat ik de cup uit mijn lichaam haalde, was er bloed op de vloer terecht gekomen. Je kan het eigenlijk vergelijken met lenzen leren indoen of leren fietsen.’ Je leert de cup in- en uitdoen met vallen en opstaan, maar uiteindelijk zijn vrouwen er wel tevreden over: ‘Het is goed voor het milieu en ik hoef er maar twee keer per dag aan te denken, ’s ochtends en ’s avonds.’ Je kan je dag dus zo indelen, dat je de cup enkel thuis hoeft te legen.

Last van hevige maandstonden? Ledig je menstruatiecup iets vaker dan de aangegeven twaalf uur.

Wantrouwen

Evy (20) heeft de cup al overwogen, maar ‘ik maak me zorgen over de pasvorm en eventuele lekken.’ Dat zijn twee van de opvallendste redenen waarom vrouwen nog niet overgestapt zijn op de cup, maar eigenlijk hoef je daar niet ongerust over te zijn. De cup zuigt vacuüm, dus de kans op een lek is miniem. Het kan wel voorkomen als je een te brede of te smalle cup gebruikt, je een gekantelde baarmoeder hebt, je de cup te hoog geplaatst hebt, of je hevige maandstonden hebt en je kelkje daarom overloopt. Aarzel je toch nog, gebruik dan een inlegkruisje. Als je dan een paar druppels bloed verliest tijdens de eerste paar dagen ben je gerust.

Last van hevige maandstonden? Ledig je menstruatiecup dan iets vaker dan de aangegeven twaalf uur. Ook dokter Jacquemyn raadt aan de cup sneller te verversen als je hevig bloedt.

Een andere reden voor het wantrouwen tegenover de menstruatiecup ziet Ellen in het nauwere contact met bloed. ‘Maar ik vind mijn eigen bloedneus niet akelig, dus waarom zou ik gruwen van mijn menstruatiebloed? Dat is gewoon sociocultureel’, verzucht Ellen.

Zoeken naar juiste pasvorm

Veel vrouwen zijn bang dat ze de cup niet ingebracht kunnen krijgen. De uitgeklapte vorm van de cup is inderdaad groter dan een tampon, maar als je het kelkje inbrengt vouw je die dubbel. Eens ze in je vagina zit, vouwt de cup zich open en past het zich aan aan jouw vorm. Controleer wel of de cup inderdaad opengesprongen is door ze even rond te draaien. Als dat niet het geval is, is lekkage mogelijk. ‘Als je het cupje niet correct plaats, met name bij een wijde vagina, zoals optreedt na een bevalling, kan het zijn dat je het verliest. Dan moet je ofwel een groter model gebruiken ofwel op een andere methode overschakelen’, legt dokter Jacquemyn uit.

Seks terwijl je een cup in hebt is ongemakkelijk en ingewikkeld.

Er zijn meerdere pasvormen, en je juiste maat vinden kan even zoeken zijn. Elk lichaam is dan ook verschillend, waardoor de juiste maat kiezen zeer belangrijk is. Sommige merken verkopen maar twee soorten cups. Eén voor vrouwen die nog nooit bevallen zijn, en een andere voor vrouwen die wel al kinderen gebaard hebben. Zo’n one size fits all cup kopen is niet aan te raden, want afhankelijk van je baarmoedermondhoogte kan je cup langer of korter zijn. Hoeveel bloed de kelk opvangt, hangt af van de hevigheid van je maandstonden. Je moet ook rekening houden met mogelijke allergische reacties tijdens het selecteren van een cup.

Actief leven

Maar kan je een menstruatiecup wel gebruiken in alle omstandigheden? Er is geen enkele reden om sporten of zwemmen met een cup te vermijden. Na het zwemmen leeg je best wel even je kelkje, want er kan water in komen, waardoor ze sneller vol is. Seks terwijl je een cup in hebt is ongemakkelijk en ingewikkeld, omdat zowel jij als je partner de cup voelen zitten.

Vrees voor ‘de cup’ is onnodig. Het duurt even voor je het onder de knie hebt, maar eens dat het geval is kan je alles doen wat je hartje begeert. Behalve seks dan. Je kan de cup lang inhouden, kan er naar believen mee bewegen, je hoeft niet elke maand naar de winkel én je onderhoudt het milieu. Net zoals met de tampon bestaan er risico’s, maar het is aan jou of de voordelen opwegen tegen de nadelen.