Architect Stefano Boeri: ‘Ik geloof in het cultiveren van je obsessies’

Stefano Boeri (64) is ’s werelds bekendste pleitbezorger van stedelijke herbebossing: horizontaal met parken en tuinen, en verticaal met groene woontorens zoals zijn Bosco Verticale in Milaan. Vorige week stelde hij in Antwerpen zijn nu voltooide Palazzo Verde voor, een woontoren waarvan de gemeenschappelijke daktuinen, binnentuin en terrassen in totaal 86 bomen, 1000 struiken en 1200 planten herbergen.

Bomen fascineren me al sinds mijn kindertijd. Ze behoren net als wij tot families en maken onderling connecties, maar ze zijn ook allemaal anders, telkens met hun eigen levensloop en aard. Zij zijn er ook al miljoenen jaren, terwijl wij na een veel kortere tijdspanne aan de rand van de uitroeiing staan. Mocht buitenaards leven ooit contact willen leggen met de intelligentste soort op aarde, dan zal het niet met ons zijn.

Ik heb de architectuur lang gemeden. Mijn moeder (Cini Boeri, red.) was een bekende architecte en ontwerpster en had een sterke persoonlijkheid – met het oog op mijn onafhankelijkheid wilde ik mijn eigen weg uitstippelen. Omdat de beste opleidingen oceanografie buiten Europa waren, koos ik uiteindelijk toch voor de architectuur, maar dan vanuit een stedenbouwkundige blik, net om het anders te doen dan mijn moeder.

De stad is het probleem én de oplossing. Steden produceren driekwart van de CO2-uitstoot en dragen een zware verantwoordelijkheid voor de klimaatverandering, maar het is een illusie om te denken dat we zonder kunnen. Voor onze economische, culturele en sociale welvaart hebben we de densiteit van de stad, de nabijheid van anderen en uitwisseling nodig. Verticale bossen die de luchtkwaliteit en biodiversiteit bevorderen kunnen bossen en wouden niet vervangen, maar vergis je niet: steden met levende natuur zijn cruciaal voor onze toekomst en de strijd tegen de opwarming.

Ik hou van het idee van een school of failure: een plek waar we uitzoeken hoe we kunnen leren van onze mislukkingen.

Ideeën steunen nooit op één individu. Je kunt iets realiseren, maar vervolgens is er altijd iemand die het beter zal doen dan jij. In de strijd tegen de klimaatverandering móét dat ook. Al onze kennis omtrent verticale bossen hebben we doelbewust openbaar gemaakt, want dat is hoe de mens vooruitgaat: door ideeën te delen. Onze bijdrage is dat we de levende natuur niet als een ornament of een esthetisch gegeven benaderen, maar als een basiselement van architectuur.

Ik doe aan politiek zonder de politiek. Als student was ik heel actief in de linkse beweging. Later ben ik enkele jaren gestopt als architect om me in de strijd te gooien voor het burgemeesterschap van Milaan en uiteindelijk raadgever voor cultuur, mode en design te worden. Toen kon ik ook dingen realiseren, maar ik mis de politiek niet. Als ik zie welke sectoren en partners ik allemaal rond Forestami ( vertaald ‘bebos me’, red.) kon scharen, een project waarbij we drie miljoen nieuwe bomen planten in Milaan tegen 2030: dat is efficiënter en verregaander dan de compromissen en bemiddeling in de politiek toelaten.

Architecten zijn het niet gewend om het belang van falen te erkennen. We praten doorgaans over onze carrières als een opeenvolging van successen en overwinningen, terwijl de fouten die we maakten en de lessen die we eruit trokken net zo belangrijk zijn. Ik hou van het idee van een school of failure: een plek waar we mislukkingen bestuderen en uitzoeken hoe we ervan kunnen leren.

Alleen doe ik niets. Mijn grootste verdienste als architect, curator van tentoonstellingen en festivals en voorzitter van de Triennale di Milano is dat ik me met mensen omring. Dat is ook wat me heeft toegelaten om architectuurbladen te maken, raadgever te worden, onderzoeksnetwerken en andere initiatieven op te richten en het jongste Salone del Mobile te cureren. Ouder worden schrikt me niet af. Ik heb nu meer energie dan dertig jaar geleden, wellicht omdat ik ook meer voldoening haal uit mijn werk.

Ik geloof in het cultiveren van je obsessies. In mijn geval is dat het samenbrengen van de levende natuur en architectuur, maar dat is een leerproces: elk project is een kans om te experimenteren met constructiesystemen en materialen, zodat verticale bossen goedkoper, nog duurzamer en nog mooier worden. Zo voltooiden we in Eindhoven net een groene woontoren met 125 sociale huurwoningen. Thuis heb ik mijn twee zonen altijd aangeraden om hun energie niet te versnipperen, maar om zich te focussen op hun echte passie. In het Italiaans is er een mooi verband tussen ‘radicale’ zijn, geen half werk leveren, en ‘radici’ hebben, roots. Volharden en met je voeten stevig op de grond staan: in het leven heb je beide nodig.