Steeds vaker geraakt de aarde vervuild met schadelijke stoffen en zware metalen zoals arseen, lood, cadmium en kwik. De Verenigde Naties wijzen op een toenemend probleem van ernstige bodemvervuiling wereldwijd.
‘Bodemvervuiling is een opkomend probleem omdat het in zoveel verschillende vormen voorkomt’, zegt Ronald Vargas, expert bodemkunde van het VN-Landbouw- en Voedselagentschap (FAO). ‘Duurzaam bodembeheer kan er maar komen mits er een wereldwijde samenwerking is en er meer aandacht komt voor betrouwbaar wetenschappelijk bewijs’.
Ingrijpende verandering nodig
De aanwezigheid van stikstof en sporenmetalen zoals arseen, cadmium, lood en kwik tasten het metabolisme van planten aan en verminderen de gewasproductiviteit. Ze zetten enorme druk op akkerland. ‘Als ze in de voedselketen terecht komen, vormen dergelijke verontreinigende stoffen ook risico’s voor de voedselzekerheid, waterbronnen, plattelandsontwikkeling en de gezondheid van de mens in het algemeen’, waarschuwt de FAO.
De bodemvervuiling wordt veroorzaakt door de mens, stelt Rattan Lal, de voorzitter van de Internationale Unie voor Bodemwetenschappen. ‘De vervuiling aanpakken vergt een verregaande verandering. Die zal ingrijpender zijn tussen nu en 2050 dan tijdens de 12 millennia sinds het begin van de landbouw.’
Wanbeheer
Ongeveer een derde van de bodem is in slechte staat, meestal door gebrekkig bodembeheer. Tientallen miljarden tonnen grond verdwijnen elk jaar voor de landbouw als gevolg van die bodemvervuiling. In sommige landen loopt dat op tot een vijfde van de landbouwgrond, zegt de FAO.
De term bodemvervuiling verwijst naar de aanwezigheid van chemicaliën die niet thuishoren in de aarde of er in hogere mate aanwezig zijn dan de normale concentraties.
Dergelijke verontreiniging kan worden veroorzaakt door mijnbouw en industriële activiteiten of door wanbeheer in het afvalstoffenbeleid. In sommige gevallen worden de verontreinigende stoffen door wind en regen over grote gebieden verspreid.
Ook landbouwproducten zoals meststoffen, herbiciden en pesticiden, en ook antibiotica in dierlijke mest zijn grote potentiële vervuilers, zegt de FAO.
‘Bodemvervuiling is een vervelend risico omdat het moeilijker valt te observeren dan andere bodemafbraakprocessen zoals bijvoorbeeld erosie. Het gevaar is afhankelijk van de manier waarop de chemicaliën de bodem beïnvloeden en de snelheid waarmee ze ecosystemen binnendringen’, zegt Lal.
